Bazı Prunus Türlerinde Muhafaza Sıcaklığının Polen Canlılığı ve in-Vitro Çimlenme Kapasitesi Üzerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 282 - 290, 31.12.2022

Merve Nur Aytaş , Sinem Öztürk Erdem , Çetin Çekiç

Öz

Tozlanma ve döllenme çiçekli bitkinin yaşam döngüsünün çok önemli bir parçasıdır. Islah çalışmalarında kullanılması durumunda, tozlayıcı bitkilerin polenlerinin canlılığını korumak oldukça önemlidir. Bu nedenle, polenleri saklama koşullarının belirlenmesi gerekir. Bitkilerde polenlerin yüksek canlılık ve çimlenme kapasitesine sahip olması, başarılı döllenme ve sonuç olarak başarılı meyve oluşumu için çok önemlidir. Günümüzde, özellikle ıslah çalışmalarında polenlerin canlılığı ve çimlenme kapasitelerinin nasıl korunacağı konusunda bilgi açığı bulunmaktadır. Bu çalışmada Prunus cinsi içindeki üç türe ait polenlerin değişik form ve sıcaklıktaki canlılık ve çimlenme kapasiteleri irdelenmiştir. Çalışmada badem, şeftali ve kiraz türlerinin çiçek tozları; oda sıcaklığında (24 °C) altı gün, buzdolabında (4 °C) otuz gün ve dondurucuda (-10 °C, -20 °C, -80 °C) yüz yirmi gün boyunca anter ve polen olarak muhafaza edilmiştir. Muhafaza koşullarından periyodik olarak alınan çiçek tozları % 15 sükroz içeren % 1’ lik agar besiyerinde canlılık ve çimlenme testleri yapılmıştır. Çiçek tozu olarak depolanan polenler doğrudan ortama ekilirken, anter olarak muhafaza edilen çiçek tozları on iki saat boyunca halojen lambaların altında tutularak polen taneleri elde edilip ekim gerçekleştirilmiştir. Farklı saklama koşullarında muhafaza edilen polenlerin canlılık ve çimlenme kapasitelerinin sonuçları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

anter, canlılık, çimlenme, in-vitro, polen

Kaynakça

• Aktaş, Ü.E., 1998. Bazı Meyve Türlerinde Çiçek Tozlarının Farklı Ortamlardaki Muhafaza Süreleri Üzerine Araştırmalar. Trakya Üniversitesi Basımevi. Edirne.
• Asma, B.M., 2008. Determination of pollen viability, germination ratios and morphology of eight apricot genotypes. African Journal of Biotechnology, 7(23): 4269-4273.
• Ateyyeh, A.F., 2005. Improving in vitro pollen germination of five species of fruit trees. Dirasat, Agricultural Sciences, 32 (2):189- 194.
• Bolat, İ., Pırlak, L., 1999. Bazı Sert Çekirdekli Meyve Türlerinde Çiçek Tozu Canlılık, Çimlenme Gücü ve Çim Borusu Gelişiminin Belirlenmesi 23 (1999). Journal of Agriculture and Foresty, 23: 383-388.
• Elhers H., 1951. (Çeviren S. Eti). Untersuchungen Zur Ernöhrungspiologie Der Pollenschlauche, Biol. Zent-ralblatt, 70:432-451.
• Eti, S., 1990. Çiçek Tozu Miktarını Belirlemede Kullanılan Pratik Bir Yöntem. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(4): 49-58.
• Eti, S., 1991. Bazı Meyve Tür ve Çeşitlerinde Değişik in vitro Testler Yardımıyla Çiçek Tozu Canlılık ve Çimlenme Yeteneklerinin Belirlenmesi. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1): 69-80.
• Gemici, Y., 1991. Aerobiyoloji lisansüstü ders notları (basılmamış). E.Ü. Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı, İzmir.
• Koyuncu, F., Tosun F., 2005. Evaluation of pollen viability and germinating capacity of some sweet cherry cultivars grown in Isparta, Turkey. 5th International Cherry Symposium. Acta Horticulturae, 1:71–75.
• Luza, J.G. ve Polito, V.S., 1988. Low temperature storage of pistachio pollen. Euphytica 39 (3) 265-269.
• Normand, F., Habib, R., Chadoeuf, J., 2002. Stochastic flowering model describing an asynchronically flowering set of Trees. Annals of Botany, 90: 405-415.
• Norton, J. D., 1966. Testing of Plum Pollen Viability with Tetrazolium Salts. Proc. Amer. Soc. Hort. Sci. 89: 132-134.
• Özçağıran, R., Aşkın, A., Ülger, M., 1989. Kirazlarda Çiçek Tozu Borusunun Dişicik Borusu İçersinde Gelişmesinin İncelenmesi. Ege Üniv. Zir. Fak. Derg. 26(2):41-54.
• Öztürk Erdem, S., Çekiç, Ç., 2016. Elma ve Ayva Çeşitlerinde Çiçeklenmenin Farklı Dönemlerindeki Çiçek Tozlarının Canlılık ve Çimlenme Oranlarının Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 9 (1): 01-04, 2016. ISSN: 1308-3945, E-ISSN: 1308-027X.
• Paydaş, S., Eti, S., Eşkut, M., 1996. Yeni Bazı Çilek Çeşitlerinde Çiçek Tozu Canlılık ve Çimlenme Düzeyleri ile Üretim Miktarları Üzerine Araştırmalar. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 20: 215-221.
• Sağlam, H., 1995. Bazı Meyve Türlerinde Çiçek Tozu Saklama Yöntemleri Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Sütyemez, M., 2011. Pollen Quality, Quantity and Fruit Set of Some Self-Compatible and Self Incompatible Cherry Cultivars with Artificial Pollination, African Journal of Biotechnology 10(17),3380-3386.
• Therios, I.N., Tsirakoglou, V.M., Dimassi- Theriou, K.N., 1985. Physiological aspects of pistachio ( Pistacia vera L.) pollen germination. Riv. Ortoflorofrutt. It. 69 pp.
• Tosun, F., Koyuncu, F., 2007. Investigations of suitable pollinator for 0900 Ziraat sweet cherry cv. pollen performance tests, germination tests, germination procedures, in vitro and in vivo pollinations. Horticultural Science (Prague). 34, (2): 47–53.
• Vitagliano, C., Viti, R., 1989. Effects of some growth substances on pollen germination and tube growth in different stone fruits. Acta Horticulturae 239: 379-381.