TR 22 Bölgesinde Zeytin ve Zeytinyağı Üreten İşletmelerin Başarı Durumunu Etkileyen Faktörlerin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 157 - 166, 30.06.2023

Serkan Birsin Halil Kızılaslan

Öz

Bu çalışmada TR22 Bölgesi’nde 2017-18 üretim yılında bölgedeki yağlık zeytin üreten işletmelerin başarı durumunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla lojistik regresyon analizi yapılmıştır. Bağımlı değişken olarak Saf Hasılanın Aktif Sermayeye oranı kullanılmıştır. Saf Hasıla/Aktif Sermaye oranı, piyasa faizinden yüksek olan işletmeler başarılı, düşük olanlar ise başarısız işletme kategorisinde değerlendirilerek 242 işletme başarısız ve 128 işletme başarılı olarak bulunmuştur. Daha sonra 9 bağımsız değişken üzerinden bir model oluşturulmuş ve modelin doğru sınıflandırma oranı %83.90 bulunmuştur. R2 değerinin 0.697 bulunmasından dolayı Saf Hasılayı etkileyen faktörlerden %69.70’inin modeldeki değişkenler tarafından açıklanabildiği belirlenmiştir. İşletmelerin SH değerine etki eden değişkenlerden diğer değişkenler sabit kalmak koşuluyla zeytinyağı üretimindeki bir birimlik değişikliğin SH değerini 47.38 kat artıracağı, işletmecinin öğrenim durumundaki bir birimlik değişikliğin SH değerini 2.56 kat artıracağı ve düz arazide üretim yapılması yönünde bir birimlik değişikliğin SH değerini 1.04 kat artıracağı sonucuna ulaşılmıştır. Bu veriler ışığında üretici işletmelerin gelir baskısından kurtularak zeytinyağı satışına yönelebilmeleri için araştırma bölgesinde zeytin harici tarımsal üretimlerin teşvik edilmesi, fiyat dalgalanmalarının önüne geçecek uygulamaların ve düşük faizli kredi imkânlarının sunulmasının faydalı olacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Zeytinyağı, Üretim, Lojistik Regresyon

Kaynakça

• Anonim, 2017. 2017’de Kazananlar ve Kaybedenler. Web: http://www.tekgida.org.tr/Oku/14207/2017-De-Kazananlar-Ve-Kaybedenler (Son Erişim Tarihi: 06.12.2019).
• Apaydın, Y.M., Sağıroğlu, D., Tosun, D., ve Demirbaş, N., 2014. Türkiye’de Zeytinyağı Sanayiinin Gelişimi Açısından Zeytin Üreticilerinin Sorunları: İzmir
• Aras, A., 1988. Tarım Muhasebesi Ders Kitabı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:486. Ege Üniversitesi Basımevi, s. 75, İzmir.
• Başaran, B., 2011. Zeytin ve Zeytinyağı Üreten Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Sorunları ve Bu Sorunların Çözümüne Yönelik Alternatif Öneriler. (Doktora Tezi), Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Bülbül, M., 1979. Bafra İlçesi Tarım İşletmelerinin Ekonomik Yapısı, Finansman ve Kredi Sorunları. Tarım ve Ormancılık Bakanlığı Mesleki Yayınlar Serisi, Ankara.Demirci, 1978
• Erkuş, A., 1976. Tavşanlı İlçesi Şeker Pancarı Yetiştiren Tarım İşletmelerinin Doğrusal (Linear) Programlama Metodu İle Planlanması. Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği, Yayın No: 3, Latif Matbaası, Ankara.
• Erkuş, A., 1979. Ankara İli Yenimahalle İlçesinde Kontrollü Kredi Uygulaması Yapılan Tarım İşletmelerinin Planlanması Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:709, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler:415, Ankara
• Erkuş, A., Bülbül. M., Kıral.T., Açıl. F., ve Demirci. R., 1995. Tarım Ekonomisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, No: 5, Ankara.
• Kan, A. ve Direk, M., 2006. Konya İli Merkez İlçelerindeki Sığır Besiciliğine Yer Veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (40). 43-52, Konya.
• Karacan, A.R., 1991. Tarım İşletmelerinin Finansmanı ve Tarımsal Kredi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 498, İzmir.
• Karagölge. C.. 1996. Tarımsal İşletmecilik. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:326, Erzurum.
• Karagölge, C. ve Peker, K., 2002. Tarım Ekonomisi Araştırmalarında Tabakalı Örnekleme Yönteminin Kullanılması. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, (3). 313-316, Ankara.
• Kızılaslan, H., & Adıgüzel, Ö. 2007. Factors Affecting Credit Use in Agricultural Business Concerns in Turkey. Res. J. Agric. Biol. Sci, 3(5): 409-417.
• Menek, M. ve Kızılaslan, H. 2008. Doğrudan Gelir Desteğinin Üreticiler Üzerine Etkisi (Tokat İli Merkez İlçe Örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1, 53-63.
• Özçelik, A., Fidan, H., Albayrak, M., Güneş, E., Tanrıvermiş, H., Gülçubuk, B., 2013. Tarım Ekonomisi, Anadolu Üniversitesi, Yayın No;2226, Eskişehir.
• Özkan, B., Akçaöz, H.V. ve Karadeniz, F., 2001. Antalya İlinde Serada Sebze Üretimine Yer Veren İşletmelerin Ekonomik Analizi. Bahçe Dergisi, 30 (1-2): 109-115.
• Seçer, A. ve Emeksiz, F., 2012. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi. Pazarlaması ve Bölgede Zeytinciliği Geliştirme Olanakları. (Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Vakoufaris, H. ve Kizos, T., 2011.Valorisation of a local asset: The case of olive oil on Lesvos Island. Greece. Food Policy, ISSN 34. (5) : 705-714.
• Yulafçı. A., 2007. Samsun İli Tarım İşletmelerinin Sermaye Yapısı. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 2007 (1).