Ak Zambak (Lilium candidum) ve Akkuş Zambak (Lilium akkusianum) Türlerinin Tokat Merkez İlçe Ekolojik Koşullarında Bazı Fenolojik ve Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 51 - 60, 31.12.2023

Mehmet Güneş , Özge Özcan

Öz

Zambakgiller ailesinin Türkiye’de doğal olarak yetişen yedi türü bulunmaktadır. Bunlardan yaygın olanı Lilium candidum’dur. Lilium akkusianum ise Ordu ilinin Akkuş ilçesi ile Tokat’ın bu ilçeye sınır olan yüksek kesimlerinde yetişen endemik bir türdür.
Bu çalışma, L. candidum ve L. akkusianum zambak türlerinin Tokat Merkez ilçe ekolojik koşullarında fenolojik ve morfolojik özelliklerini belirlemek üzere Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Araştırma ve Deneme Alanında yürütülmüştür. Türlere ait soğanlar Ekim ayının (2016) ikinci haftası araziye dikilmiş ve yıllık bakım işleri düzenli olarak yapılmıştır. Sonraki yılın vejetasyon dönemi boyunca bazı önemli fenolojik ve Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerini Koruma Birliği (UPOV) kriterleri esas alınarak morfolojik özellikler incelenmiş ve karşılaştırılmıştır.
Çalışma sonucunda her iki türde de yaprak çıkış tarihi 13 Nisan ve yapraklı kalma dönemi Nisan-Ağustos; ilk çiçeklenme Akkuş Zambağında 17 Mayıs, Ak Zambakta ise 10 Haziran olarak belirlenmiştir. Çiçekli kalma dönemi Akkuş Zambağında Mayıs-Haziran, Ak Zambakta ise Haziran-Temmuz olarak tespit edilmiştir. Ak ve Akkuş Zambaklarında sırasıyla bitki boyu 59.9 ve 36.16 cm; yaprak sayısı 180 ve 80 adet; yaprak uzunluğu 18 ve 15 cm; çiçek sayısı 12 ve 3 adet ve çiçek büyüklüğü 8 ve 5 cm olarak kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Soğan, Tomurcuk, Çiçek, Taç Yaprak, Mis Zambak

Kaynakça

• Alp, Ş., Zeybekoğlu, E., Salman, A. Ve Özzambak, M.E., 2020. Doğal Bitkilerin Kültüre Alınması Süreci ve Süs Bitkisi Olarak Kullanılması. Eylül/2020, 34 (Özel Sayı/Special Issue), s. 351-357.
• Arslan, H., 2011. Farklı Tuz ve Potasyumlu Gübrelemenin Lilium Bitkisinin Beslenme Durumu ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim Dalı, İzmir.
• Arslan, M., 2014. Ordu İlinde Doğal Olarak Yetişen Bazı Zambak Genotiplerinin (Lilium spp.) Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Arslan, M., Karadeniz, T. ve Akkuş, E., 2019. Ordu Yöresinde Doğal Yayılış Gösteren Zambakların (Lilium L.) Soğan Özellikleriyle Bitki Gelişimi Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Uluslararası Anadolu Ziraat Mühendisliği Bilimleri Dergisi, (4): 23-32.
• Davis, P.H. (ed.) (1984). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, 8: 1-632. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Elinç, Z., Kaya, S., Karagüzel, Ö., 2010. Hobi Yetiştiriciliği Serisi, Soğanlı Bitkiler Yetiştiriciliği. T. C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Herlina, D. and Winarto, B., 2019. Effect of Re-Using Vernalization Bulbs on Growth and Development of Lilies. The Journal of Agricultural Sciences- Sri Lanka, Vol. 14, No:2, p 92-101.
• İkinci, N., 2006. Türkiye’nin Zambak Türleri. Bağbahçe Dergisi/Nisan, 2006. Kahraman, Ö. 2014. Sera Koşullarında Farklı Katı Ortam Kültürlerinin Lilium candidum Yetiştiriciliği Üzerine Etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31: (3) 67-71.
• Kahraman, Ö., 2015. Beyaz Zambak Soğan Performansı Üzerine Dikim Sıklığının Etkisi. Anadolu Tarım Bilim. Derg., 30 (2015) 95-98.
• Kaya, E., Erken, K., Arı, E., Ulun, A., Aslan, M., Saraç, Y., Rastgeldi, U. ve Kesici A., 2009. Bazı Doğal Bitkilerin Kültüre Alınması Yeni Tür ve Çeşitlerin Süs Bitkileri Sektörüne Kazandırılması-I (Sonuç Raporu, 1. İş paketi Teknik Ekler), TÜBİTAK, KAMAG, P. no:105G068
• Ocak, A.,Yıldırım, H., Pirhan, A.F. ve Ecemen, A.A., 2014. Ak Zambak (Lilium candidum L.) Tür Koruma Eylem Plan. Turunç Peyzaj LTD ŞTİ. Tasarım Planlama Uygulama Proje İnşaat Organizasyon ve Danışmanlık Hizm. ANKARA.
• Özen, F., Temeltaş H. and Aksoy, Ö. (2012).The Anatomy and Morphology of The Medicinal Plant, Lilium candidum L. (Liliacea), Distributed in Marmara Region of Turkey . Pak. J. Bot., 44(4): 1185-1192.
• Saygılı , L., Şirin, U., (2012). Zambak Yetiştiriciliğinde Farklı Agregatların ve Besin Solüsyonlarının Kullanım Olanakları. (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Aydın.
• Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G., Bekat, L., Leblebici, E., 1998. Tohumlu Bitkiler Sistematiği. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi, No: 110, İzmir.
• Temeltaş, H. (1999). Balıkesir Yöresinde Doğal Yayılış Gösteren Lilium candidum L. (Beyaz Zambak)'un İç Morfolojisi, Dış Morfolojisi ve Ekolojisi. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı, Balıkesir.
• UPOV TG/59/7, 2010. Lily. Guidelines for The Conduct of Tests for Distincness, Uniformity and Stability. Uzun G., 1984. Zambak Yetiştiriciliği. TAV, Yayın no:7 Yalova, Türkiye.
• Yılmaz, R. ve Korkut, A. B., 1993. Zambak (Lilium sp.) Yetiştiriciliğinde Değişik Harç Kullanımının Çiçeklenmeye Etkileri. Trakya Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Tekirdağ.
• Wilson, H. F. and Mathew, B. 1980. Bulbs- The Bulbous Plants of Europe and Their Allies. William Collins Sons, Co. Ltd, p 325-550.