DEPREMLERDE AFETZEDELERİN KİMLİKLENDİRİLMESİ ÇALIŞMALARI

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 151 - 172, 29.05.2024

Murat Kuloğlu

https://doi.org/10.28956/gbd.1383344

Cited By: 1

Öz

Afetler, bir olayın müdahale ve kaynak yetersizliğine bağlı dış yardım gereksinimi ortaya çıkardığı durumlardır. Afet türlerinden en fazla ölüm ve yıkıcı etki açığa çıkaran depremler, ülkemizde sıklıkla meydana gelmektedir. Müdahale aşamasının bir parçası olan afetzedelerin kimliklendirilmesi süreci, afetlerde en zorlu aşamalardan biridir. Kahramanmaraş’ta 06 Şubat 2023 tarihinde hasar ve vefat sayısı bakımından Cumhuriyet tarihimizin meydana gelen en şiddetli depremi sonrası sahada gerçekleştirilen afetzede kimliklendirme çalışmalarını değerlendirerek ülkemizdeki müdahale yapılanmasının geliştirilmesine katkı sağlamak amacıyla durum çalışması deseninde nitel bir araştırma planlanmıştır. Gözlem ve görüşme yöntemleriyle toplanan veriler; planlama, enkaz, kimliklendirme ve defin olmak üzere dört başlık altında değerlendirilmiştir. Afetzede kimliklendirme çalışmalarının planlanmasında eksiklikler gözlenmiştir. Afet yönetimi ve afetzedelerin kimliklendirilmesi konularında bilgi ve farkındalık yetersizliği olduğu değerlendirilmiştir. Enkazlarda, belgeleme çalışmalarının ve afetzede takip sistemlerinin tam olarak yürütülemediği gözlenmiştir. Afet sonrası erken dönemde çok sayıda cesedin kimliklendirme ve defin alanlarına yığıldığı belirlenmiştir. Definlerin savcılıkların verdiği numaralar doğrultusunda gerçekleştirildiği gözlenmiştir. Bu doğrultuda; afetzedelerin kimliklendirilmesi sürecini kapsayan planlama yapılmalıdır. TAMP kapsamında ana çözüm ortağı, Adalet Bakanlığı olmalıdır. Kurumlarda afet yönetimi ve kimliklendirme çalışmalarının gerektirdiği ilgili kadrolar oluşturulmalı, uzmanların istihdamı sağlanmalı ve ekipler kurulmalıdır. Kimliklendirme alanları için triaj algoritmaları oluşturulmalıdır. Mevzuatımızda müdahale ekiplerince olay yeri belgelemesi ve uzman gönüllülerin kimliklendirme sürecine katılımı için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afet Yönetimi, Afetzedelerin Kimliklendirilmesi, Deprem, Türkiye Afet Müdahale Planı

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir araştırma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davranıldığını; bu çalışma kapsamında elde edilen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterildiğini ve bu kaynaklara kaynakçada yer verildiğini; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapılmadığını etik görev ve sorumluluklara riayet edildiğini beyan ederiz.

Destekleyen Kurum

TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezi

Proje Numarası

123D112

Teşekkür

Saha çalışması kapsamındaki yardımları ve çalışmamıza 123D112 numaralı proje ile verdikleri mali destek dolasıyla Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'na (TUBİTAK), TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezine (MAM) ve çalışanlarına teşekkür ederiz.

DISASTER VICTIM IDENTIFICATION STUDIES IN EARTHQUAKES

Öz

Disasters are situations which an event bring out a need for external aid due to lack of response and resources. Earthquakes, which are among the disaster types that cause the most deaths and devastating effects, occur frequently in our country. The process of disaster victim identification, which is a part of the response phase, is one of the most difficult stages in disasters. A qualitative research was planned in the case study pattern in order to contribute to the development of the response structure in our country by evaluating the disaster victim identification studies carried out in the field after the most severe earthquake in the history of our Republic in terms of the number of damage and deaths occurred in Kahramanmaraş on February 6, 2023. Data collected through observation and interview methods was evaluated under four headings; planning, wreckage, identification and burial. Deficiencies were observed in the planning of disaster victim identification. It has been evaluated that there is a lack of knowledge and awareness regarding disaster management and disaster victim identification. It was observed that documentation process and disaster victim tracking systems could not be fully carried out in the wreckages. It was determined that many bodies were piled up in identification and burial areas in the early post-disaster period. It was observed that the burials were carried out in line with the numbers given by the prosecution offices. In this context, planning must be made covering the process of disaster victim identification. The main solution partner within the scope of TDRP must be the Ministry of Justice. Relevant personel cadres required for disaster management and disaster victim identification must be created in institutions, qualified experts must be employed in this cadres and disaster victim identification teams must be established. Triage algorithms must be created for concerning disaster victim identification areas. Necessary legislative regulations must be made in our legislation for crime scene documentation by the emergency response teams and the participation of qualified expert volunteers in the disaster victim identification process.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Management, Disaster Victim Identification, Earthquake, Türkiye Disaster Response Plan

Proje Numarası

123D112

Kaynakça

• Afet Etüt ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı. (2008). Türkiye’ Afetlerin Mekansal ve İstatistiksel Dağılımı: Afet Bilgileri Envanteri. Ankara: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri. Ankara: İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2022). TAMP: Türkiye Afet Müdahale Planı. Ankara: İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• Adaş, G., Turgut, N. ve Akçakaya, A. (2012). Büyük afetlerde sağlık hizmetlerinin planlanması organizasyonu ve triaj. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(Ek sayı 2), 124-134.
• Akdur, R. (2001). Afetlere Hazırlık ve Afet Yönetimi. Esin, A.S., Oğuzhan, T., Kaya, K.C., Ergüder, T., Özkan A.T. ve Yüksel, İ. (Editörler). Afetlerde Sağlık Hizmetleri Yönetimi (24-28 Ekim 2000-Yalova) Kurs Notları (1. Baskı) içinde (s. 1-38). Ankara: Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı.
• Akdur, R. (2005). Afetlere Karşı Sağlık Hizmetleri Senaryoları Yazma "Deprem Örneği". Eryılmaz, M. ve Dizer, U. (Editörler). Afet tıbbı (1. Baskı) içinde (s. 213-225). Ankara. Ünsal Yayınları.
• Akıncıoğlu N.U., Aslan İ. ve Doğan Y. (2021) Afet Kurbanlarının Kimliklendirilmesinde Kullanılan Yöntemler ve Ülkemizdeki Durum. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 10(1), 217-238.
• Canpolat, E. ve Yükseloğlu E.H. (2018). Doğal Afet Yönetimi ve Felaket Kurbanlarının Kimliklendirilmesi. 2. Uluslararası Doğal Afetler ve Afetlerin Yönetimi Sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s.648-655). Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Civaner, M., Vatansever, K., Balcıoğlu, H., Yavuz, C.I., ve Sarıkaya, Ö. (2011). Olağandışı durumlarda sağlık hizmetleri eğitimi: mezuniyet öncesi tıp eğitimi için önemli bir gereklilik. Balkan Medical Journal, 28(3), 344-350.
• Dezenformasyonla Mücadele Merkezi. (2023). Deprem Süresince Dezenformasyonlara Karşı Yayınladığımız Günlük “Deprem Dezenformasyon Bülteleri” 6 Şubat - 24 Şubat 2023. Ankara: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı.
• Eryılmaz, M. ve Taviloğlu, K. (2006). Afetlerde Tıbbi Yaklaşım. Taviloğlu, K., Ertekin, C. ve Güloğlu, R. (Editörler). Travma ve Resüsitasyon Kursu (1. Baskı) içinde (s. 203-220). İstanbul: Logos Yayıncılık.
• Fisher, B. A. J. ve Fisher, D. R. (2012). Tecniques of Crime Scene Investigation (8. Baskı). Newyork: CRC Press.
• Işık, Ö., Aydınlıoğlu, H.M., Koç, S., Gündoğdu, O., Korkmaz, G., ve Ay, A. (2012). Afet yönetimi ve afet odaklı sağlık hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28 (Ek sayı 2), 82-123.
• Kadıoğlu, M. ve Bek, Ö. (2009). Sağlık Kuruluşları için Afet Acil Yardım Planlama Rehberi (1. Baskı). İstanbul: İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) Yayınları.
• Kadıoğlu, M. (2011). Afet yönetimi: Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek. (1. Baskı). İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği.
• Kara, U. (2013). Felaket Kurbanlarının Kimliklendirilmesi: Olası İstanbul Depreminde Adli DNA Laboratuvarı Yapılanması ve Adli Genetik Uzmanının Önemi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kuloğlu, M. (2014). Bir İlin Merkez 112 Acil Yardım İstasyonlarında Çalışan Acil Sağlık Hizmetleri Personeline Düzenlenen Olay Yeri Triajı (START Yöntemi) Hizmet İçi Eğitiminin Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kuloğlu, M. (2020). Adli Olaylar ve Paramedik. Özen, S., Tok Özen, A., Ergün, O.F. (Editörler). Paramedikler İçin Acil Durum ve Afet Yönetimi içinde (s. 181-222). Ankara: Hedef CS Basın Yayın.
• Kuloğlu, M., Dağlıoğlu, N., Kuloğlu, L. (2020). Adli Yangın İncelemeleri: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Adli Bilimler ve Suç Araştırmaları Dergisi. 2(1), s. 35-56.
• Kuloğlu, M ve Dağlıoğlu, N. (2021). Yangın Sonrası Olay Yeri İnceleme. Gülekçi, Y. ve Şener, H (Editörler). Olay Yeri İncelemede Spesifik Alanlar-I (1. Baskı) içinde (s.33-70). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Lök, U., Yıldırım, C., Al, B., Zengin, S., ve Çavdar M. (2009). Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesi: Hastane Afet Planı. Akademik Acil Tıp Dergisi, 8(3), 38-46.
• Mezarlıklar Dairesi Başkanlığı. (2022). Yerel Düzey Defin Çalışma Grubu Operasyon Planı. Adana: Adana Büyükşehir Belediye Başkanlığı.
• Oktay, C. (2002). Afetlerde Hastane Öncesi Müdahale ve Triaj. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 11(4), 136-139.
• Özşahin, A. (2006). Olay Yeri Değerlendirmesi ve Hasta Nakli. Taviloğlu, K., Ertekin, C. ve Güloğlu, R. (Editörler). Travma ve Resüsitasyon Kursu (1. Baskı) içinde (s. 21-42). İstanbul: Logos Yayıncılık.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu. Ankara: Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Topaçoğlu, H. (2006). Triaj Senaryoları. Taviloğlu, K., Ertekin, C. ve Güloğlu, R. (Editörler). Travma ve Resüsitasyon Kursu (1. Baskı) içinde (s. 271-280). İstanbul: Logos Yayıncılık.
• Uysal, K. (2014). Felaket Kurbanlarının Kimliklendirilmesi (F2K/DVI), Türkiye’deki F2K Çalışmaları, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Yüksek Lisans Tezi). Polis Akademisi, Ankara.
• Ünlütürk Ö ve Atasoy A. (2021). Felaket Kurbanlarının Kimliklendirilmesi (Disaster Victims İdentification-DVI). Gülekçi, Y. ve Şener, H (Editörler). Olay Yeri İncelemede Spesifik Alanlar-I (1. Baskı) içinde (s.71-113). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Vatansever, K., Türk, M., Vatansever M. (2002). Olağan dışı durumların epidemiyolojik özellikleri., Karababa, A.O. (Editörler). Olağan Dışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri: Sağlık Çalışanının El Kitabı (2. Baskı) içinde (s. 21-40). Ankara: Türk Tabipleri Birliği.