Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Ekolojik Ayak İzi Farkındalıkları

Yıl 2022, , 265 - 280, 28.10.2022

Feray Küçükbaş Duman , Elif Atabek-yiğit

https://doi.org/10.53434/gbesbd.1114228

Cited By: 2

Öz

Çevre sorunlarını konu alan çalışmalar uzun yıllardır yapılmakta olup özellikle son zamanlarda yaşanan gelişmelerle birlikte bu alandaki çalışmalara verilen önem giderek artmaktadır. Çevre ve spor birbiri ile son derece ilişkili kavramlardır. Spor faaliyetlerinin çevre üzerinde bazı olumsuzluklara sebep olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Ekolojik ayak izi kavramı, insanların yaşamsal süreçlerinde gerçekleştirdikleri faaliyetlerin doğaya verdikleri zararı sayısal olarak ifade etmektedir. Bu çalışmada spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalıklarının belirlenmesi amaçlanmış ve araştırma kesitsel tarama modeline uygun şekilde tasarlanmıştır. Araştırma grubunu uygun örnekleme yöntemine göre belirlenmiş olan 194 spor bilimleri fakültesi öğrencisi oluşturmuştur. Çalışmada veri toplama aracı olarak Çelik Coşkun ve Sarıkaya (2014) tarafından geliştirilen Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği (EAİFÖ) kullanılmıştır. EAİFÖ 5 boyut ve 40 maddeden oluşmaktadır. Ölçek ile elde edilen puanlar ve cinsiyet, çevre kuruluşuna üye olma durumu ve çevre eğitimi dersi almış olma durumu değişkenleri arasında bağımsız gruplar t-testi, yaş, yaşamının çoğunun geçirildiği yer ve sınıf düzeyi değişkenleri ile anlamlı farklılığın araştırılması için ise ANOVA analizleri kullanılmıştır. Çalışma sonucuna göre, spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalıkları doğrultusunda öğrencilerin farkındalıklarının yüksek sayılabilecek düzeyde olduğu, çeşitli demografik veriler ile farklılaştığını söylemek mümkündür. Spor fakültesi öğrencilerinin, sportif faaliyetlerin çevresel etkileri konusunda yeterli bilgi düzeyine sahip olabilmesi amacıyla farklı spor branşlarının çevre üzerindeki etkileri çevre derslerinde ya da çevre eğitimleri aracılığı ile aktarılabilir.

Anahtar Kelimeler

Spor, Ekolojik ayak izi, Çevre eğitimi

Ecological Footprint Awareness of Sports Sciences Faculty Students

Öz

Studies on environmental problems have been carried out for many years. There is an increasing interest in these studies in particular after the recent developments in environment-related issues. Environment and sports are highly interrelated concepts. It should be taken into account that sports activities may cause some damage to the environment. The concept of the ecological footprint numerically expresses the harm caused to nature by the activities carried out by people in their vital processes. This study aims to determine the ecological footprint awareness of the students of the faculty of sports sciences. The research group consisted of 194 students from the Faculty of Sports Sciences, who were determined according to the convenience sampling method. Ecological Footprint Awareness Scale which has 5 dimensions and 40 items, developed by Çelik Coşkun and Sarıkaya (2014) was used as the data collection tool. Data were analyzed by using Independent samples t-test while comparing scale scores according to gender, membership in an environmental organization, and having taken an environmental course. ANOVA analyzes were used to investigate the significant difference with age, place of life, and grade level variables. According to the results of the study, relying on the ecological footprint awareness of the students of the faculty of sports sciences, the awareness of the students is at a high level, they differ with various demographic data. For the students of the faculty of sports to have sufficient knowledge about the environmental effects of sports activities, the effects of different sports on the environment can be conveyed in environmental lessons or through environmental education.

Anahtar Kelimeler

Sports, Ecological footprint, Environmental education

Kaynakça

• 1. Atabek-Yiğit, E. (2009). Çevre sorunları. Vahdettin Sevinç (Ed.), Eğitim fakülteleri için genel çevre bilimi içinde (s. 125-156). Ankara: Maya Akademi.
• 2. Balkan-Kıyıcı, F., Atabek-Yiğit, E. ve Darçın, E. S. (2014). Doğa eğitimi ile öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerindeki değişimin ve görüşlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 17-27.
• 3. Bayraktar, S. (2020). Factors contributing ecological footprint awareness of Turkish pre-service teachers. International Education Studies, 13(2), 61-70.
• 4. Brundtland, G. H. (1987). Our common future-Call for action. Environmental Conservation, 14(4), 291-294.
• 5. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• 6. Can, E., Konyalı, C. ve Çelik, A. (2018). STK kavramı, çevre için çalışan STK’lar ve bunların durumları. ISUEP2018 Uluslararası Kentleşme ve Çevre Sorunları Sempozyumu: Değişim/ Dönüşüm/ Özgürlük Sempozyumunda sunulan bildiri, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• 7. Cordero, E. C., Todd, A. M. ve Abellera, D. (2008). Climate change education and the ecological footprint. Bulletin of the American Meteorological Society, 89(6), 865-872.
• 8. Çelik Coşkun, I. ve Sarıkaya, R. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies, 9(5), 1761-1787.
• 9. Çıkrık, S. ve Yel, M. (2019). Biyoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies Social Sciences, 14(6), 2999-3008.
• 10. Demir, E. ve Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 7(2), 07-18.
• 11. Demirtaş, F. ve Çinici, A. (2019). Sekizinci sınıf öğrencilerinin ekolojik ayak izleri ile sürdürülebilir çevre tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 46-65.
• 12. Dinçel, D. (2008). Doğadaki izimiz: ekolojik ayak izi. Sağlık Çevre Kültürü Dergisi, 1, 21-22.
• 13. Eraslan, Ş. ve Seçme, D. (2021). Mimarlık fakültesi öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(3), 481-491.
• 14. Eren, Ö., Parlakay, O., Hilal, M. ve Bozhüyük, B. (2017). Ziraat fakültesi akademisyenlerinin ekolojik ayak izinin belirlenmesi: Mustafa Kemal Üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(2), 138-145.
• 15. Galli, A., Wiedmann, T., Ercin, E., Knoblauch, D., Ewing, B. ve Giljum, S. (2012). Integrating ecological, carbon and water footprint into a “footprint family” of indicators: definition and role in tracking human pressure on the planet. Ecological Indicators, (16), 100-112.
• 16. Genta, C., Favaro, S., Sonetti, G., Barioglio, C. ve Lombardi, P. (2019). Envisioning green solutions for reducing the ecological footprint of a university campus. International Journal of Sustainability in Higher Education, 20(3), 423-440.
• 17. Gezer, A. ve Erdem, A. (2018). Su stresi, su kıtlığı ve su tasarrufu hakkında halkın farkındalığının belirlenmesi: Akdeniz Üniversitesi örnek çalışması. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(2), 113-122.
• 18. Günal, N., Yücel Işıldar, G. ve Atik, A. D. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izi azaltılması konusundaki eğilimlerinin incelenmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı, 11(4), 34-46.
• 19. Güngör, H. ve Kalburan, F. (2022). Okul öncesi eğitim kurumu çalışanlarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports &Science Education (IJTASE), 11(1), 17-26.
• 20. Hart, P. ve Nolan, K. (1999) A critical analysis of research in environmental education. Studies in Science Education, 34(1), 1-69.
• 21. Kayhan, A. (2013). Birleşmiş milletler çevre programi üzerine bir inceleme. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 33(1), 61-90.
• 22. Keleş, Ö., Uzun, N. ve Özsoy, S. (2008). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 9(2), 1–14.
• 23. Keleş, Ö. ve Aydoğdu, M. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerini azaltma yolları konusundaki görüşleri. Journal of Turkish Science Education, 7(3), 171-187.
• 24. Keleş, Ö. (2014). Sürdürülebilir ulaşımı tercih edin ekolojik ayak iziniz azalsın. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), Özel Sayı 1, 46-57.
• 25. Kışoğlu, M., Gürbüz, H., Sülün, A., Alaş, A. ve Erkol, M. (2010). Çevre okuryazarlığı ve çevre okuryazarlığı ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(3), 772-791.
• 26. Koçak, F. ve Balcı, V. (2010). Doğada yapılan sportif etkinliklerde çevresel sürdürülebilirlik. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 2(2), 213-222.
• 27. Kurtuldu, A. (2019). Ekoloji temelli eğitimlerin ortaokul öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalığına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• 28. Mallen, C. ve Chard C. (2012). What could be in Canadian sport facility environmental sustainability. Sport Management Review, 15, 230–243.
• 29. Mascarenhas, M., Pereira, E., Rosado, A. ve Martins, R. (2021) How has science highlighted sports tourism in recent investigation on sports’ environmental sustainability? A systematic review. Journal of Sport & Tourism, 25(1), 42-65.
• 30. Özmen, D., Çetinkaya, Ç. A. ve Nehir, S. (2005). Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(6), 330-344.
• 31. Özgen, U. ve Demirci Aksoy, A. (2017). Tüketicilerin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri (Ankara ili örneği). Third Sector Social Economic Review, 52(3), 46-65.
• 32. Paquette, J., Stevens, J. ve Mallen, C. (2011). The interpretation of environmental sustainability by the international olympic committee and organizing committees of the olympic games from 1994 to 2008. Sport in Society, 14(3), 355–369.
• 33. Petek, H. (2005). Sportif faaliyetlerden kaynaklanan çevre kirliliği sebebiyle Çevre Kanunu’na göre sorumluluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(2), 165-226.
• 34. Roth, C. E. (1992). Environmental literacy: its roots, evolution and directions in the 1990s. Colombus, OH: ERIC Clearing house for Science, Mathematics and Environmental Education.
• 35. Saadat, S., Rawtani, D. ve Hussain, C. M. (2020). Environmental perspective of COVID-19. Science of the Total Environment, 728, 138870.
• 36. Sivrikaya, Ş. (2018). Fen bilgisi ve Türkçe öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• 37. Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
• 38. Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th Ed.). Boston: Allyn& Bacon.
• 39. Temizkan, R. ve Ceyhanlı, K. (2020). Turizm lisans öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalıkları. Turizm Akademik Dergisi, 7(2), 203-223.
• 40. Tıraş, H. H. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre: teorik bir inceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 57-73.
• 41. Xiao, C. ve McCright, A. M. (2012). Explaining gender differences in concern about environmental problems in the United States. Society& Natural Resources, 25(11), 1067-1084.
• 42. Ünal, H. ve Bağcı, E. (2017). Çevresel sürdürülebilirlik ve ekolojik ayak izi ışığında spor organizasyonları. Journal of Human Sciences, 14(3), 3006-3021.
• 43. Yiğitkaya, B. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.