Okullararası Karşılaşmalara Katılan Farklı Branş, Yaş ve Cinsiyetteki İlköğretim Öğrencilerinin Fair Play Anlayışlarının İncelenmesi

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 1-4, 1 - 12, 16.03.2018

Zeynep Bengü Efe İbrahim Yıldıran

Öz

Bu araştırmanın
amacı, voleybol ve futbol branşlarında okullararası karşılaşmalara katılan
ilköğretim öğrencilerinin, sporda fair play ilkelerine uyma düzeylerini
belirlemektir. Araştırma grubunu, Ankara ili merkez ilçelerindeki sekiz
ilköğretim okulunda öğrenim gören, futbol ve voleybol branşlarında okullararası
karşılaşmalara katılan 10-16 yaşları arasındaki, 92’si kız 95’i erkek toplam
187 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracının oluşturulması
için “İlköğretim Okulları, Lise ve Dengi Okullar Beden Eğitimi Dersi Öğretim
Programları”nda ve Beden Eğitimi derslerinde gerçekleşmesi beklenen amaçlardan
biri olarak belirlenen fair play’e yönelik, “Dostça oynama ve yarışma, kazananı
takdir etme, kaybetmeyi kabullenme, hile ve haksızlığın karşısında olabilme”
amacı esas alınmış ve bu çerçevede, fair play’e uygun davranışları içeren bir
madde havuzu oluşturulmuştur. Hazırlanan 26 maddelik bir ön uygulama anketi
araştırma kapsamına alınmayan 95 öğrenciye uygulanarak veri toplama aracının
güvenirlik ve geçerlilik çalışması yapılmıştır (α: .82). Temel verilerin
çözümlenmesinde tanımlayıcı istatistik tekniklerden yararlanılırken, bir
bağımlı değişken üzerinde etkisi araştırılan iki alt kategorili bağımsız
değişkenin istatistiksel analizinde bağımsız gruplar için t-testi; üç ya da
daha fazla alt kategorili bağımsız değişkenlerde ise tek yönlü varyans analizi
(ANOVA) kullanılmıştır. Okullararası karşılaşmalara katılan öğrencilerinin
karşılaşma öncesi fair play anlayışları, cinsiyetlerine ve branşlarına göre
anlamlı farklılık gösterirken, karşılaşma esnası ve karşılaşma sonrasında
cinsiyet ve branşa göre fair play anlayışlarında anlamlı farklılığa
rastlanmamıştır. Yaş değişkenine göre de karşılaşmanın hiçbir bölümünde anlamlı
farklılık bulunmamıştır. Öğrencilerin karşılaşma öncesi, esnası ve sonrası
öngörülen fair play ilkelerine genellikle uygun davrandıkları, özellikle takım
içi yardımlaşmalarının üst düzeyde olduğu ve karşılaşma sırasında seyircilerin
olumsuz tezahüratlarından etkilenmedikleri görülmüştür. Karşılaşma öncesi fair
play’e uygun davranışlar sergilemede, erkek öğrencilerin kız öğrencilere,
branşı futbol olanların branşı voleybol olanlara, II. kademe öğrencilerinin I.
kademe öğrencilerine göre üstünlüğü söz konusudur. 

Anahtar Kelimeler

Fair play, Spor, Öğrenci, İlköğretim

Kaynakça

• Ateşoğlu, M. (1974). Sporda erdemlilik fair play. Ankara: GSGM.
• Dusek, J. B. (1987). Adolescent development and behavior. New Jersey: Printice-Hall.
• Erdoğan, F. (2002). İlköğretim II. kademe öğrencilerinde sosyal becerilerin sosyo-ekonomik düzey, cinsiyet ve yaş ile ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ergun, M., Ergezer, B., Çevik, İ. & Özdaş, A. (1999). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Ocak Yayınları.
• Lenk, H. & G. A. Pilz. (1989). Das prinzip fairness. Osnabrück: Interfrom.
• Orhun, A. (1992, 20-22 Kasım). Fair play okul sporunda bir eğitim ilkesidir. Spor Bilimleri II. Ulusal Kongresi Bildirileri, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu Yayınları.
• Pilz, G. A. (1995). Zum problem struktureller bedingungen für unfairness: eine empirische analyse. G. Volker, M. Laemmer, (Ed.), Fairness und fair play (2. Aufl.). Sankt Augustin: Academia Verlag.
• Renshaw, P. D. and Brown, P. J. (1993). Loneliness in middle childhood: concurrent and longitudinal predictors. Child Development, 64, 1271–1284. doi:10.1111/j.1467-8624.1993.tb04200.x
• Serbin, L. A. (1983). The hidden curriculum. M. Marland, (Ed). Academic consequens of teacher expectations. Sex differentiation and schooling. London: Heinemann Educational Books.
• Sevimay, D. (1986). Okul öncesi çağı çocukların motor performanslarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Sezen. G., Yıldıran, İ. (2003, 10-11 Ekim). Profesyonel ve amatör futbolcuların fair play anlayışları. İ. Yıldıran, P. Doğan, E. E. Erturan, (Eds.). Beden Eğitimi ve Sporda Sosyal Alanlar Kongresi. Bildiriler Kitabı içinde (13-20). Ankara: Sim Matbaacılık.
• Yapan, H. T. (1992). Beden eğitimi dersinde ahlaki eğitim (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldıran, İ. (2004). Fair play: Kapsamı, Türkiye’deki görünümü ve geliştirme perspektifleri. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(4), 1-15.
• Yıldıran, İ. (2005). Fair play eğitiminde beden eğitiminin rolü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(1), 1-14.
• Yıldıran, İ., Yetim, A. ve Şenel, Ö. (1996). Farklı cinsiyetteki lise öğrencilerinin beden eğitimi dersinden beklentileri. Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 52-57.