Yükseköğretimde Entelektüel Yetersizliği Olan Bireylere Yönelik Okuduğunu-Anlama Beceri Testi ve Rubrik Geliştirme

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 4, 315 - 326, 30.10.2023

Gonca Ince , Özgül Akın Şenkal , Ahmet Doğanay

https://doi.org/10.53434/gbesbd.1330005

Öz

Bu çalışma, yükseköğretimde Entelektüel Yetersizliği Olan Bireylere (EYOB) yönelik okuduğunu-anlama beceri testi ve rubriğini geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Nicel araştırma modellerinden tarama yöntemine göre desenlendiği bu çalışmaya, liseye devam eden yaş ortalamaları 17.9±2.61yıl olan 57 (14 kadın/43 erkek) hafif düzeyde EYOB gönüllü olarak dahil edilmiştir. Okuduğunu-Anlama Beceri Testi’nde (O-ABT) bilgilendirici metin kullanılmıştır. Metin soruları, 5N1K yöntemi kullanılarak spor alanına uyarlanmıştır. Ayrıca, O-ABT’nin değerlendirilmesi için bir rubrik oluşturulmuştur. Rubrik, birinci bölüm altı bilgi sorusu [dört kavramsal soru(0-4puan), iki olgusal soru(0-1puan)];ikinci bölüm iki bilgi sorusu(0-4puanx2) olarak hazırlanmıştır. O-ABT’nin %50 (17 puan) ve üstü alan aday, Spor Bilimleri Fakültesi ön koşul sınavından başarılı kabul edilmiştir. O-ABT ve rubriğin oluşturulmasında uzman kişilerden destek alınmıştır. O-ABT, EYOB’lara uygulanmıştır. Verilerin analizinde açımlayıcı faktör analizi, Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ve korelasyon teknikleri kullanılmıştır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda toplam varyansın %40’ını açıklayan tek faktörlü bir yapı ortaya çıkmıştır. Güvenirlik analizleri sonucunda da maddelerin Cronbach Alpha değeri .81, kodlayıcılar arası güvenirlik .95 ve farklı zamanlarda yapılan ölçümler arası güvenirlik .96 olarak belirlenmiştir. Spor alanına uygun şekilde hazırlanan O-ABT’nin puanlanması için geliştirilen rubriğin açımlayıcı faktör analizi ve güvenirlik bulguları alanyazındaki ölçütleri karşılamakta olup, yükseköğretimde EYOBlar için kullanılabilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu test ve rubriğin, özel yetenek sınavı yapan tüm yükseköğretim kurumlarına uyarlanarak ön koşul testi olarak kullanılmasının; özel yeteneği olan ve okuduğunu daha iyi anlayabilen EYOBların yükseköğretime kabul edilmesine katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okuma anlama becerisi, Özel yetenek sınavı, Entelektüel yetersizlik, 5N1K, Rubrik

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

Çalışmamıza gönüllü katılım sağlayan EYOBlara, ailelerine ve sorumlu öğretmenlerine çok teşekkür ederiz.

Reading Comprehension Skill Test and Rubric Development for Individuals with Intellectual Disability in Higher Education

Öz

This study was conducted to develop a reading comprehension test and its rubric evaluation for individuals with intellectual disabilities (ID) who apply for special talent exams in higher-education(HE).This study was designed according to the quantitative research model using the survey method. Fifty-seven (14 females, 43 males/mean of 17.9 ± 2.61 years) individuals with mild intellectual disabilities (ID) who attended high school recruited voluntarily. An informative text was used for the Reading Comprehension Skill Test (RCST). The text questions were adapted to the sports field using the 5W1H method. Additionally, a rubric was prepared for the RCST. The rubric consisted of the first section with six questions and the second section with two questions. Candidates who scored 50% or above (17points) in the RCST were considered successful in the Faculty of Sports Sciences pre-requisite exam. Exploratory factor analysis, Cronbach's alpha reliability coefficient, and correlation techniques were used in the data analysis. In these analysis, a single-factor structure that explains 40% of the total variance of the RCST was obtained. The reliability analyses revealed that the Cronbach's alpha value of the items was 0.81, inter-rater reliability was 0.95, and test-retest reliability was 0.96. The exploratory factor analysis and reliability findings of the rubric developed for scoring the RCST were found to meet the criteria in the literature, suggesting that it is practical for individuals with ID in HE. Consequently, it is suggested that this test and rubric can be adapted as a prerequisite test for all HE institutions conducting special talent exams.

Anahtar Kelimeler

Reading comprehension skill, Special talent exam, Intellectual disability, 5W1H, Rubric

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• 1. Aktaş, M., ve Alıcı, D., (2018). Yazılan hikâyeyi değerlendirmeye yönelik analitik rubrik geliştirme: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 597-610.
• 2. Aslanoğlu, E. A. ve Kutlu, Ö., (2004). Eğitimde sunu becerilerinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı uygulamasına ilişkin bir araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 25-36.
• 3. Aver, Ö. F., (2019). Engellilerin mesleki eğitimi ve istihdamı. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 5(3), 327-354.
• 4. Balcı, B., Çiloğlugil, B., ve İnceoğlu, M. M., (2019). Mantık tasarımı dersi için açık uçlu sorulardan oluşan bir ölçme aracı geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 66-95.
• 5. Balçın, M. D., ve Yıldırım, M., (2021). Kaynaştırma öğrencilerinin fen bilimleri dersi STEM çalışmalarının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(2), 307-341. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.660695
• 6. Bargainnier, S., (2003). Fundamentals of rubrics. Pacific Crest, 1-4.
• 7. Barton-Hulsey, A., Sevcik, R. A., & Romski, M., (2017). Narrative language and reading comprehension in students with mild intellectual disabilities. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 122(5), 392-408.
• 8. Başal, M., ve Batu,S., (2002). Zihin özürlü öğrencilere okuma yazma öğretme konusunda alt özel sınıf öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2), 85-98.
• 9. Bayraktar A. ve Aslan C., (2016). Dereceli puanlama anahtarı kullanan öğrencilerin başarıları üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 504-517.
• 10. Birel, A. S., ve Albuz, A., (2014). Viyolonsel Öğretiminde performansı değerlendirmeye yönelik hazırlanan dereceli puanlama anahtarının (rubrik) sınanması ve değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi [Journal of Graduate School of Social Sciences], 18(3), 181-207.
• 11. Braten, I., & Samuelstuen, M. S., (2004). Does the Influence of reading purpose on reports of strategic text processing depend on students' topic knowledge? Journal of Educational Psychology, 96(2), 324–336.
• 12. Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• 13. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (12. baskı). Pegem Akademi.
• 14. Calet, N., López‐Reyes, R., & Jiménez‐Fernández, G., (2020). Do reading comprehension assessment tests result in the same reading profile? A study of Spanish primary school children. Journal of Research in Reading, 43(1), 98-115.
• 15. Cerdán, R., Pérez, A., Vidal-Abarca, E., & Rouet, J. F., (2019). To answer questions from text, one has to understand what the question is asking: differential effects of question aids as a function of comprehension skill. Reading and Writing, 32(8), 2111-2124.
• 16. Cockett, A., & Jackson, C., (2018). The use of assessment rubrics to enhance feedback in higher education: An integrative literature review. Nurse Education Today, 69, 8-13.
• 17. Jonsson, A., & Svingby, G., (2007). The use of scoring rubrics: reliability, validity and educational consequences. Educational Research Review, 2(2), 130-144.
• 18. Coşkun İ., ve Erdin G., (2014), Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan kaynaştırma öğrencilerinin dinlediğini anlama becerilerinin incelenmesi, Akademik Bakış Dergisi, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 41, 111-128.
• 19. Çakır, Ö., Mete, F. ve Ertan Kantos, Z., (2019). Kişiselleştirilmiş öğretimin 5n1k tekniğinde başarıya etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 125-147.
• 20. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi 2020 Yılı Özel Yetenek Sınav (ÖZYES) Yönergesi, erişim tarihi:28.03.2021, cdn.comu.edu.tr/cms/sporbf/files/1513-ozyes_2020_yonerge.pdf
• 21. Çiftçi, Ö., ve Temizyürek, F., (2008). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinin ölçülmesi [Measurement understanding of reading skills ın 5th classes of primary schools]. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9). 109-129.
• 22. Çolak, A., ve Uzuner, Y., (2004). Zihin özürlü çocukların okuma yazma öğrenmeleri ve özel eğitim öğretmenleri yarı yapılandırılmış görüşme araştırması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri [Educational Sciences: Theory & Practice]. 4(2), 241-270.
• 23. Çokluk, Ö.; Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş., (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. SPSS ve lisrel uygulamaları. Pegem Akademi.
• 24. Dalga, A. ve Taşlıbeyaz, H.F., (2020). Zihinsel engelli öğrencilerin okuma ve yazma becerisini arttırmaya yönelik çalışmaların analizi. International Social Sciences Studies Journal, 6(64), 2602-2622.
• 25. DeVellis, R. F. (2003). Scale development: Theory and applications. Sage Publications.
• 26. Duman N., ve Çiftçi T. İ., (2007). Hikâye haritası yönteminin hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkisi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi, 8(1) 33-55. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000104
• 27. Dunbar, N. E., Brooks, C. F., & Kubicka-Miller, T., (2006). Oral communication skills in higher education: Using a performance-based evaluation rubric to assess communication skills. Innovative Higher Education, 31(2), 115-128.
• 28. Epçaçan, C., (2009). Okuduğunu anlama stratejilerine genel bir bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi [The Journal Of International Social Research]. 1(6), 207-223.
• 29. Erman-Aslanoğlu, A. ve Kutlu, Ö., (2015). PIRLS 2001 Türkiye verilerine göre 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerileriyle ilişkili faktörler [Factors related to the reading comprehension skills of 4th grade students according to data of PIRLS 2001 Turkey]. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi [Journal of Educational Sciences Research], 5 (2), 1-18.
• 30. Foorman, B. R., Smith, K. G., & Kosanovich, M. L., (2017). Rubric for evaluating reading/language arts ınstructional materials for kindergarten to grade 5. REL 2017-2019. Regional Educational Laboratory Southeast.1-18.
• 31. García-Madruga, J. A., Vila, J. O., Gómez-Veiga, I., Duque, G., & Elosúa, M. R., (2014). Executive processes, reading comprehension and academic achievement in 3th grade primary students. Learning and individual differences, 35, 41-48.
• 32. Goodrich, A.H., (2001). The effects of instructional rubrics on learning to write. Current Issues in Education. 4(4), 1-22.
• 33. Güldenoğlu, B., (2008). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerde okuduğunu anlama becerilerinin desteklenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(02), 51-63.
• 34. Hijazi, D., (2018). The relationship between students’ reading comprehension and their achievement in English. US-China Foreign Language, 16(3),141-153. doi:10.17265/1539-8080/2018.03.002
• 35. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 42. Maddesi (Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi), (1982). T.C. Resmî Gazete, (17863), 9 Kasım 1982, 1-75.
• 36. Pembenar. (2013.21.Kasım). Egzersizin Bilinmeyen 12 Faydası. Milliyet.
• 37. İstanbul Aydın Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi 2020 Özel Yetenek Sınav Kılavuzu, https://www.aydin.edu.tr/haberler/Documents/%C4%B0A%C3%9C%20SPOR%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20FAK%C3%9CLTES%C4%B020%C3%96ZEL%20YETENEK%20SINAV%20KILAVUZU.pdf
• 38. Johnson, E. S., Crawford, A., Moylan, L. A., & Zheng, Y., (2020). Validity of a special education teacher observation system. Educational Assessment, 25(1), 31-46.
• 39. Johnson, E. S., Moylan, L. A., Crawford, A., & Zheng, Y., (2019). Developing a comprehension instruction observation rubric for special education teachers. Reading & Writing Quarterly, 35(2), 118-136.
• 40. Johnson, E. S., Zheng, Y., Crawford, A. R., & Moylan, L. A., (2020). Examining rater accuracy and consistency with a special education observation protocol. Studies in Educational Evaluation, 64(100827).1-9.
• 41. Jonsson, A. & Svingby, G. (2007). The use of scoring rubrics: reliability, validity and educational consequences. Educational Research Review, 2(2), 130-144.
• 42. Kintsch, E., (2005). Comprehension theory as a guide for the design of thoughtful questions. Topics in Language Disorders, 25(1), 51-64.
• 43. Koutsoftas, A. D. & Gray, S., (2012). Comparison of narrative and expository writing in students with and without language-learning disabilities. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 43, 395–409. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2012/11-0018)
• 44. Mason, C.Y., & Steedly, K.S., (2006). Lessons and rubrics for arts integration. TEACHING Exceptional Children Plus, 3(1), 1-10.
• 45. Özdemir, E. Ç., ve Akyol, H., (2019). The development of a reading comprehension test. Universal Journal of Educational Research, 7(2), 563-570.
• 46. Öztürk, M., Akkan, Y.,ve Kaplan, A., (2020). Reading comprehension, mathematics self-efficacy perception, and mathematics attitude as correlates of students’ non-routine mathematics problem-solving skills in Turkey. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 51(7), 1042-1058.
• 47. Panadero, E., & Jonsson, A., (2013). The use of scoring rubrics for formative assessment purposes revisited: A review. Educational Research Review, 9, 129-144.
• 48. Parlak, B., ve Doğan, N., (2014). Comparison of answer key and scoring rubric for the evaluation of the student performances. [in Turkish]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education], 29(2), 189-197.
• 49. Popham, J. W., (1997). What’s wrong and what’s right with rubric. Educational Leadership. 55(2), 72-75.
• 50. Ratz, C., & Lenhard, W., (2013). Reading skills among students with intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 34, 1740–1748.
• 51. Rodgers, W. J., Morris-Mathews, H., Romig, J. E., & Bettini, E., (2022). Observation studies in special education: a synthesis of validity evidence for observation systems. Review of Educational Research, 92(1), 3-45.
• 52. Rusticus S., (2014) Content Validity. In: Michalos A.C. (eds) Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research. Springer, Dordrecht.
• 53. Sarıca, H. Ç., ve Usluel, Y. K., (2016). Eğitsel bağlamda dijital hikâye anlatımı: bir rubrik geliştirme çalışması. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2), 65-84.
• 54. Sheskin, D. J., (2004). Handbook of parametric and nonparametric statistical procedures.Boca Raton: Chapman&Hall/CRC.
• 55. Shree, A., & Shukla, P.C., (2016). Intellectual disability: definition, classification, causes and characteristics. Learning Community-An International Journal of Educational and Social Development, 7(1), 9-20. doi:10.5958/2231-458X.2016.00002.6
• 56. Sireci, S. G., (1998). Gathering and analyzing content validity data. Educational Assessment, 5, 299–321.
• 57. Sullivan, F.V., (2008). Robotics and science literacy: thinking skills, science process skills, systems understanding, Journal of Research in Science Teaching, 45(3), 373-394.
• 58. Şenel, T., Çepni, S., Yıldırım, N., ve Er Nas, S., (2007). Süreç odaklı değerlendirmede kullanılabilecek bir analitik rubriğin geliştirilmesi: yaşamımızdaki elektrik ünitesi örneği. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(4), 31-61.
• 59. Şener, B., ve Tanrısever, C., (2017). Lise düzeyinde turizm eğitimi alan hafif düzeyde zihin engelli öğrencilerin staj süreçlerine ilişkin işveren tutumları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (64), 380-403.
• 60. Tabachnick, B. C. & Fidell, L. S., (2019). Using multivariate statistics. Seventh Edition. Boston: Pearson.
• 61. Tavşancıl, E., (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• 62. Tekin, H., (1996). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları.
• 63. Tuncel, G., (2011). Sosyal bilgiler dersinde rubriklerin etkili kullanımı. Marmara Coğrafya Dergisi, (23), 213-233. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3241
• 64. TÜİK., (2010). Engellilerin Sorun ve Beklentileri Araştırması. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• 65. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Eğitim Öğretim Dairesi Başkanlığı (2017). “Özel yetenek sınavına başvuracak engelli öğrenciler hakkında” Kamu Denetçiliği Kurumu’nun 14/03/2017 tarihli ve E.2083 sayılı yazısı. https://engelsiz.yok.gov.tr/Documents/Kararlar/engelli_ogrenciler_ozel_yetenek_basvuru.pdf.