Terör Olaylarının Ticari Küreselleşmeye Etkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 75 - 100, 29.06.2022

Taner Tümer

Öz

Güvenli bir ortam, tüm faaliyetlerde olduğu gibi, piyasaların da etkin işleyebilmesi için gerekli olan asgari bir koşuldur. Tarihin ilk dönemlerinden bu yana en temel ihtiyaçlardan birisi olan güvenlik meselesi, soğuk savaş sonrası dönemde küreselleşmeye paralel bir şekilde dönüşüme uğramıştır. Güvenlik endişeleri devlet-devlet düzeyinden, birey-devlet ve örgüt-devlet boyutuna evrilmiştir. Bu yeni süreçte uluslararası toplumu ilgilendiren en önemli güvenlik problemleri; yasadışı göçler, siber saldırılar, salgın hastalıklar ve ulusal ve uluslararası terörist faaliyetlerden kaynaklanmıştır. Yeni güvenlik konseptinde en dikkat çeken tehdit ise, özellikle 11 Eylül sonrasında, terörist faaliyetler olmuştur. Görünür ve görünmez tüm sınırları ortadan kaldıran küreselleşme olgusunun bu özelliği terör olayları ile sorgulanır hale gelmiştir. Ticari küreselleşmeye uyum sağlamak açısından, terörist faaliyetlerin etkili olup olmadığının incelendiği bu çalışmada, 1980-2017 yılları arasında Türkiye’de meydana gelen terör olayları ile dış ticaret hacmi arasındaki ilişki ARDL sınır testi ile incelenmiştir. Çalışma Türkiye özelinde bu değişkenleri kullanan tek çalışma olması bakımından diğerlerinden ayrışmaktadır. Analiz sonucunda dış ticaret ile terör olayları arasında uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisi tespit edilememiştir. Terörün küresel ticari ilişkileri etkileyen bir unsur olduğu hipotezi dış ticaret bağlamında doğrulanamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Ticari Küreselleşme, Terör, ARDL Sınır Testi

Kaynakça

• Ağır, H. ve Kar, M. (2010). Terörizmin makroekonomik sonuçları üzerine bir değerlendirme. Finans Politik-Ekonomik Yorumlar. 47 (539), s. 13-32.
• Ak, M. ve İnal, V. (2017). Türkiye'de terör ve doğrudan yabancı yatırım: saklı eşbütünleşme ve asimetrik nedensellik ilişkisi. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi. (2) , 27-43. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilgisosyal/issue/36462/413177
• Aksoy, M. (2016). Küreselleşme ile değişen güvenlik algısı bağlamında Bush doktrini. İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi. İstanbul, 26 Aralık 2020 tarihinde http://www.ihhakademi.com/wp-content/uploads/2016/04/Küreselleşme-ile-Değişen-Güvenlik-Algısı-Bağlamında-Bush-Doktrini.pdf adresinden alınmıştır.
• Atamtürk, B. (2007). Gelişmekte olan ülkelerde ve Türkiye’de finansal serbestleşmenin iç tasarruflar üzerine etkisi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi. 23: 75-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/muiibd/issue/491/4306
• Ayhan, H . (2015). Terör kavramı, güvenlik konseyi ve genel kurul özelinde birleşmiş milletler’in 2001 sonrası terör yaklaşımı. Güvenlik Stratejileri Dergisi. 11(21), 117-147. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/guvenlikstrtj/issue/7543/99263
• Balaam, David N. and Bradford L. Dillman. (2011). Introduction to international political economy. Boston: Longman.
• Balcı, M. ve Göcen, C.E. (2020). Uluslararası ticaret ve üretimin tarihsel gelişimi ve bu bağlamda Türkiye’nin politik ekonomi analizi. Al. A., Balcı, M., Kanlı, İ.B (Ed.), Uluslararası Politik Ekonomi içinde (s.175-213). Ankara: Savaş Yayınları.
• Blomberg, S.B. and Hess, G. D,(2006). How much does violence tax trade? The Review of Economics and Statistics. November 2006, 88(4): 599–612; https://doi.org/10.1162/rest.88.4.599
• Çi̇men, A., Yıldırım, S. ve Bayraktutan, Y. (2016). Terror incidents and economic growth: the case of Turkey. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (32) , 1-14. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kosbed/issue/43168/52486
• Dikkaya, M. ve Özyakışır, D. (2008). Küreselleşmenin ekonomi politiği. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Enea, S.F. (2015). Are internatıonal trade flows a vector of globalization?. EURINT, Centre for European Studies. Alexandru Ioan Cuza University. vol. 2, pages 165-174.
• Erdoğan, İ. (2013). Küreselleşme olgusu bağlamında yeni güvenlik algısı, Gazi Akademik Bakış Dergisi, 6 (12), s.265-292.
• Estrada, R., Park M.A.D., Tahir, M. and Khan, A.(2017). How does terrorism affect the international trade of muslims countries?. Qual. Quant. 52(5), 2255–2268; https://doi.org/10.1007/s11135-017-0660-y
• Heywood, A. (2011). Global Politics, London: Palgrave MacMillan.
• Julius, S., Azu, N.P. and Muhammad, M.Y. (2019). Assessing the impact of terrorism in trade development in the SADC region: A gravity model approach. Asian Economic and Financial Review. 9, 1147–1159; doi: 10.18488/journal.aefr.2019.910.1147.1159
• Kanat, D ve Aktel, P . (2019). Küreselleşme ve güvenlik: ulusal güvenliğe yönelik yakın yeni tehditler. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi. 6 (15) , 112-126. https://dergipark.org.tr/tr/pub/assam/issue/50607/647045
• Nitsch, V. and Schumacker, D. (2004). Terrorism and international trade: an empirical ınvestigation. European Journal of Political Economy. 20, 423-433; https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2003.12.009
• Orhangazi, Ö. (2020). Türkiye Ekonomisinin Yapısı. Ankara: İmge Yayıncılık.
• Özel, H. (2012). Küreselleşme sürecinde ticari ve finansal açıklığın ekonomik büyüme üzerine etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi. 10(19), 21-43; https://doi.org/10.11616/asbed.v18i41997.505885
• Pamuk, Ş. (2018). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi (9.Baskı). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Pesaran, M., Shin, Y., and Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship, Journal of Applied Econometrics. 16(3), 289-326.
• Sezgi̇n, Ş. ve Sezgi̇n, S . (2018). Ortadoğu Ülkelerinde Ticaret Hacmi ve Terör İlişkisi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 5 (2) , s.205-223; https://doi.org/10.17541/optimum.433404
• Şen, A. (1998). Uluslararası politik ekonomi (UPE) nedir? Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi. 12(1-2), 393-408.
• TMK, Terörle Mücadele Kanunu (Kanun No.3713), Resmi Gazete 20843 (12 Nisan 1991). Erişim 30.05.2021. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3713.pdf