9. Sınıf Coğrafya Ders Kitabının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 115 - 130, 30.07.2019

Necati Tomal

Öz

Ders
kitapları gerek öğrenci merkezli eğitimin gerekse öğretmen merkezli eğitimin
ağırlıklı olduğu dönemlerde ve ülkelerde hep eğitim-öğretim faaliyetlerinin en
önemli materyallerinden biri olmuştur. 
Öğretmenler aşırıya kaçmadan yani kitabın esiri olmadan bu materyalden
yararlanmak zorundadır. Aynı şekilde öğrenciler de derse ve sınava hazırlık,
bilgiye ulaşma ve bilgiyi keşfetme yönlerinden bu materyale ihtiyaç
duymaktadırlar. Bu materyal öğrencilerin bilgiye ulaşmalarına ve öğretmenlerin
öğretim sürecini şekillendirmelerine yardımcı olmalıdır. Coğrafya ders
kitapları geçmişten günümüze program geliştirme ve hazırlama faaliyetlerine
bağlı olarak önemli değişiklikler geçirmişlerdir. Coğrafya öğretim programında
en son program değişikliği 2017 yılında gerçekleştirilmiş olup, bu değişikliğe
bağlı olarak ders kitaplarında da güncellemeler yapılmıştır. Bu çalışmanın
amacı iki devlet kitabından biri olan Şahin vd.’leri tarafından hazırlanmış 9.
sınıf coğrafya ders kitabını değerlendirmektir. Bu amaçla görüşme tekniği
kullanılmıştır. Samsun ilinde görev yapan 19 coğrafya öğretmenine
yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Araştırmaya konu olan kitabın
içerik boyutunu genel olarak öğretmenler yeterli görmektedirler. Ancak
görsellerin ve ölçme değerlendirme sorularının artırılması öğretmenlerin
ağırlıklı görüşüdür. Kitabın öğrenme- öğretme süreçleri boyutuna ise
öğretmenler genel olarak olumlu bakmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya öğretimi, Ders kitabı, İçerik boyutu

Kaynakça

• Alvermann, D. E., & Moore, D. W. (1991). Secondary school reading. Handbook of Reading Research, 2, 951-983.
• Artvinli, E., & Kaya N. (2010). Ortaöğretim coğrafya 11 ders kitabının coğrafi becerileri gerçekleştirebilme düzeyi. Türkiye Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(1), 305-320.
• Aslan, İ. (2005). Ortaöğretim 9. sınıf coğrafya ders kitaplarının eğitim-öğretime uygunluğunun değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Baranaydın, M. (2018). Ortaöğretim coğrafya 9 ders kitabı. Ankara: Fersa Yayınları.
• Baykuş, Y. (2003). Ortaöğretim coğrafya ders kitapları hakkında öğretmen, öğrenci görüşleri: Konya-Çumra ilçe merkezi orta öğretim kurumları örneğinde. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2003). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demirkaya, H., & Tomal, N. (2004). Lise coğrafya ders kitaplarının değerlendirilmesi ve sorunlara yönelik çözüm önerileri. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 153-169.
• Dove, M. (1998). The textbook in education. The Delta Kappa Gamma Bulletin, 64(3), 24–30.
• Doyran, E. Y. (1997). İlköğretim 1. sınıf ders kitaplarında biçim-içerik ilişkisi. Anadolu Sanat Dergisi, 7, 35-43.
• Duman, T. (2004). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu (Editör: Küçükahmet, L.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş (Çeviri Ed.: Ali Ersoy ve Pelin Yalçınoğlu). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gökkaya, K., & Oruç, Ş. (2003). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki görsel materyal kullanımına bir örnek: Fotoğraf. Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu sosyal bilgiler (Editör: Şahin, C.), Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Güneş, H., & Çelikler, D. (2010). Konu alanı ders kitabı inceleme dersine yönelik öğrenci görüşleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Journal of the Institute of Social Sciences), 5, 81-89.
• Kaya, M. F. (2012). Türkiye ve Almanya’daki lise coğrafya ders kitaplarının dış yapı özellikleri ve öğretme-öğrenme süreci açısından karşılaştırılması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 445-464.
• Kılıç, A., & Seven S. (2007). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Kılıç, D. (2006). Ders kitabının eğitimdeki yeri. Konu alanı ders kitabı incelemesi (Editör: Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K.), Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Orta öğretim coğrafya ders kitapları değerlendirme ölçütleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 8, 19-33.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Ortaöğretim coğrafya dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı. Erişim tarihi: 11.06.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=336 adresinden.
• Seyman, B. (1996). Orta öğretim kurumlarında coğrafya ders kitapları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Solmaz, F., & Uzunöz, A. (2011). Ortaöğretim 9. sınıf MEB coğrafya ders kitaplarının niteliği hakkında öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 267-286.
• Soyatlar, A., Akça, B., Coşar, H., Solak, İ., & Karagöz, M. (2018). Ortaöğretim coğrafya 9 ders kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Şahin, B., Koçak, M. A., Kıray, A., & Tosun, A. (2018). Ortaöğretim coğrafya 9 ders kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Tertemiz, N., Ercan, L., & Kayabaşı, Y. (2004). Ders kitabı ve eğitimdeki önemi. Konu Alanı Ders Kitabı Kılavuzu (Editör: Küçükahmet, L.), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Top, E. (2009). Ortaöğretim dokuzuncu sınıf coğrafya ders kitaplarının niteliği hakkında öğretmen görüşlerinin tespit edilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Yaman, S. (2017). Investigating consistency of questions in primary and middle school science textbooks with objectives in science curriculum. Journal of Education and Training Studies, 5(4), 81-89.
• Yaşar, O. (2005). Türkiye’de okutulan orta öğretim coğrafya ders kitaplarında ölçme ve değerlendirme çalışmalarına yönelik karşılaştırmalı bir yaklaşım. International Journal of Progressive Education, 1(2), 9-30.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.