Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Üst-Bilişsel Farkındalıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 432 - 456, 30.11.2020

Erhan Ekıcı , Çilem Uslu

Öz

Bu çalışmanın amacı, fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık düzeylerini incelemektir. Bu amaçla, fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık düzeyleri ile bu düzeylerin çeşitli değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırmada betimsel ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ege ve Akdeniz bölgelerinde bulunan beş üniversitenin eğitim fakültelerinde öğrenim gören 622 fen bilgisi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Üstbilişsel Farkındalık Envanteri kullanılmıştır, öğretmen adaylarının kişisel bilgileri toplanarak kaydedilmiştir. Araştırmanın verileri SPSS 16.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Üsbilişsel Farkındalık Envanteri ile toplanan verilerin öğretmen adaylarının kişisel özellikleri ve benzeri değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının yüksek düzeyde üstbilişsel farkındalığa sahip olduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkenine göre üstbilişsel farkındalık düzeylerinde anlamlı bir farklılık yoktur. Sınıf düzeyine göre incelendiğinde, son sınıf öğrencilerin daha yüksek üst bilişsel farkındalığa sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Yaş ve akademik ortalama değişkenlerine göre üstbilişsel farkındalık düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır ancak envanterin alt boyutları için yaş ve akademik ortalama değişkenine göre farklılıklar ortaya çıkmıştırÜsbilişsel Farkındalık Envanteri ile toplanan verilerin öğretmen adaylarına ait cinsiyet, sınıf düzeyi, yaş, akademik not ortalaması gibi bağımsız değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir.
Öğretmen adaylarının Sonuç olarak, öğretmen adaylarının yüksek düzeyde üstbilişsel farkındalığa sahip olduğu görülmüştür. Cinsiyet faktörüne göre üstbilişsel farkındalık düzeylerinde anlamlı bir farklılık bulunmadığı, sınıf düzeyine göre ise son sınıf öğrencilerin daha yüksek üst bilişsel farkındalığa sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Yaş ve akademik ortalama değişkenine göre genel üstbilişsel farkındalık düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır ancak envanterin alt boyutlarında bu değişkenlere göre farklılıklar ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Üstbiliş, üstbilişsel farkındalık, Fen Bilgisi, Öğretmen adayı

Investigation of Metacognitive Awareness Levels of Preservice Science Teachers in Terms of Various Variables

Öz

The aim of this study is to examine the metacognitive awareness levels of pre-service science teachers. For this purpose, the metacognitive awareness levels of pre-service science teachers and whether these levels differ according to various variables were examined. Descriptive and relational survey model was used in the research. The study group of the research consists of 622 pre-service science teachers who registered to the education faculties of five universities in the Aegean and Mediterranean regions. Metacognitive Awareness Inventory was used to collect data and personal information of teacher candidates was collected and recorded. The data of the research were analyzed using the SPSS 16.0 package program. Whether the data collected with the Metacognitive Awareness Inventory differ according to the personal characteristics of pre-service teachers and similar variables was examined. As a result of the research, it was seen that the pre-service teachers had a high level of metacognitive awareness. There is no significant difference in metacognitive awareness levels according to gender variable. When analyzed according to grade level, it was revealed that senior students had higher metacognitive awareness. No significant difference was found between metacognitive awareness levels according to age and academic average variables, but differences emerged for sub-dimensions of the inventory according to age and academic average variables.

Anahtar Kelimeler

Metacognitinon, Metacognive Awareness, Science Education, Preservice teachers

Kaynakça

• Alkaabi, S.A.R., Alkaabi, W., & Vyver, G., (2017). Researching student motivation, Contemporary Issues in Education Research – Third Quarter 10(3), 193-202
• Akın, A., Abacı, R., & Çetin, B. (2007). Bilişötesi farkındalık envanterinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Educational Sciences: Theory & Practice, 7(2), 655-680.
• Bergstresser, B.S. (2013). Metacognition and its effect on learning high school calculus. Unpublished Master Dissertation, B.S. Georgia Institute of Technology. Georgia.
• Blakey, E., & Spence, S. (1990). Thinking of the future. Emergency Librarian, 17(5), 11-14.
• Bonds, C. W., & Bonds, L. G. (1992). Metacognition: Developing independence in learning, Clearning House, 66(1), 56-59.
• Bormotova, L.B. (2010). A qalitative study of metacognitive reflection: the beliefs, attitudes and reflective practices of developing professional educators. Unpublished Master Dissertation, Indiana University, Pennsylvania.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün. Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J.W. (2009). Research design. London: SAGE Publications.
• Çakır, B. (2011). Fen laboratuvarı dersi kapsamında fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbiliş odaklı öğrenme ortamında üstbilişlerinde değişim. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Çakıroğlu, A. (2007). Üstbiliş. TSA, 2, 21-27.
• Desoete, A., & Royers, H. (2002). Off-line metacognition - a domain-specific retardion in young children with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 25, 123-139.
• Desoete, A., Roeyers, H., & De Clercq, A. (2002). EPA2000: Assessing off-line metacognition in mathematical problem-solving. Focus on Learning Problems in Mathematics, 24, 53-69.
• Doğan, A. (2013). Üstbiliş ve üstbilişe dayalı öğretim. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 3, 6-20.
• Dutton, R.E. (2003). The impact of epistemology, motivation and metacognition on performance in case-based classes. (Unpublished Docotral Dissertation). The State University, New Jersey.
• Ertmer, P. A. & Newby, T. J. (1996). The expert learner: Strategic, self regulated and reflective. Instructional Science, 24, 1-24.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive developmentel inquiry. American Psychologist, 34, 906-911.
• Fletcher-Flinn, C., & Snelson, H. (1997). The relation between metalinguistic ability, social metacognition and reading: Developmental study. New Zealand Journal of Psychology, 26(1), 20-28.
• Hacker, D. J., & Dunlosky, J. (2003). Not all metacognition is created equal. New Directions for Teaching and Learning, 95, 73-79.
• Huitt, W. (1997). Metacognition educational psychology interactive. Valdosta, GA: Valdosta State University.
• Jager, B., Jansen, M., & Reezigt, G. (2005). The development of metacognition in primary school learning environments. School Effectiveness and School İmprovement, 16, 179-196.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Katrancı, M. (2012). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, S. (2012). Bilişsel ve üstbilişsel strateji etkinliklerinin öğretmen adaylarının öğretim tasarımı dersi başarılarına, bilişsel ve üstbilişsel stratejileri kullanma düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• King, M.E. (2011). Solving out loud: usingdiscourse as a means to promote problem solving, motivation and metacognition in a mathematics classroom. Unpublished Master Dissertation, University of California, San Diego.
• Lories, G., Dardanne, B. & Yzerbeyt, V.Y. (1998). Metcognition cognitive and social dimensions. Londra: Sage Publications.
• Lucangeli, D. & Cornoldi, C. (1997). Mathematics and metacognition: what is the nature of relationship. Mathematical Cognition, 3, 121-139.
• Marzano, R., Brandt, R. S., Hughes, C. S., Jones, B. F., Presseisen, B. Z., Rankin, S. C., & Suhor, C. (1988). Dimensions thinking: A framework for cirriculum and instruction. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Metcalfe, J., & Shimamura, A. P. (Ed.). (1996). Metacognition: knowing about knowing. United States of America: DEKR Corporation.
• Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 713-740.
• Pehlivan, F. (2012). İlköğretim beşinci sınıf matematik dersinde üstbiliş strateji kullanımının öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Perry, J., Lundie, L., & Golder, G. (2019) Metacognition in schools: what does the literature suggest about the effectiveness of teaching metacognition in schools? Educational Review, 71(4), 483-500, DOI: 10.1080/00131911.2018.1441127
• Pintrich, P.R. (2010). The role of metacognitive knowledge in learning, teaching, and assessing. doi:10.1207/s15430421tip4104_3
• Salam, M., Misu, L., Rahim, U., Hindaryatiningsih, N., & Ghani, A. R. A. (2020). Strategies of metacognition based on behavioural learning to improve metacognition awareness and mathematics ability of students. International Journal of Instruction, 13(2), 61-72. https://doi.org/10.29333/iji.2020.1325a
• Schraw, G., & Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychology Rewiew, 7(4), 351-371.
• Scott, B. M. (2008). Exploring the effects of student perceptions of metacognition across academic domains. Unpublished Doctoral Dissertation, Indiana University.
• Stewart, J. & Landine, J. (1995). Study skills from a metacognitive perspective. Guidance & Counseling, Autumn, 11(1), 16-20.
• Tosun, A., & Irak, M. (2008). Üstbiliş ölçeği-30’un türkçe uyarlaması, geçerliği, güvenirliği, kaygı ve obsesif-kompülsif belirtilerle ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(1), 67-80.
• Turan, M.E. (2013). Ergenlerde kariyer ve yetenek gelişimi özyeterliliğinin, üstbilişsel farkındalık, yaşam doyumu ve algılanan arkadaş sosyal desteği ile ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Vandergrift, L. (2005). Relationships among motivation orientations, metacognitive awareness and proficiency in L2 listening. Applied Linguistics, 26(1), 70-89.
• Vawter, D. (2019). Keynote. Motivation: Theory into practice. Current Issues in Middle Level Education, 24(1). Available at: https://digitalcommons.georgiasouthern.edu/cimle/vol24/iss1/2
• Yavuz, D. (2009). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları ve üstbilişsel farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Yeşilyurt, E. (2013). Metacognitive awareness and achievement focused motivation as the predictor of the study process. International J. Soc. Sci & Education, 3(4), 1013-1026.