Çocuk Edebiyatı Ürünü Hikâye Kitabı Değerlendirme Sorularının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 213 - 227, 04.08.2022

Çare Tufaner

Öz

Araştırmada, çocuk edebiyatı ürünü hikâye kitabı değerlendirme sorularını betimlemeyi amaçlayan nitel bir çalışma yapılmıştır. Birey, okuduğu metni anlamlandırabilmesi için metinle etkileşim kurmalıdır. Sorular, metinle etkileşim kurmada en etkili araçlardan birisidir. Okullarda öğretmen soruları ya da ders kitaplarında yer alan metin altı soruları sayesinde öğrencinin metinle etkileşim kurması hedeflenir. Öğrenci tek başına yaptığı okumalarda da bu etkileşimi devam ettirmelidir. Bu noktadan yola çıkarak araştırmada öğrencilerin bireysel olarak yaptıkları okumalarda karşılaştıkları sorular incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi, amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan tipik durum örneklemesi yöntemi kullanılarak 2018 yılı ve sonrasında basılmış, ilkokul 3. sınıf düzeyinde, soru içerikleri olan çocuk edebiyatı ürünü hikâye kitaplarından oluşmaktadır. Araştırmada farklı yayınevlerine ait 5 kitap seti ve bu setlerdeki 20 hikâye kitabında bulunan 428 soru incelenmiştir. Sorular; soru sayısına, soru tiplerine, soruların görsel yönlerine ve yenilenmiş Bloom taksonomisi bilişsel süreç boyutu durumlarına göre incelenmiştir. Verilerin analizinde nitel araştırma yöntemlerinden belge (doküman) analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, incelenen çocuk edebiyatı ürünü hikâye kitabı değerlendirme sorularının %90,63'ünün sonuç odaklı sorulardan (çoktan seçmeli, kısa yanıtlı, boşluk doldurma ve eşleştirme soruları) oluştuğu görülmüştür. Üst bilişsel düşünme becerisini destekleyecek süreç odaklı soruların (açık uçlu ve performansa dayalı sorular) ise %9,34 oranla yer aldığı belirlenmiştir. İncelenen soruların %10,74’ünde görseller kullanılmıştır. Bu görseller, görsel okumayı destekleyici değil, hatırlamayı daha da kolaylaştırıcı özelliktedir. Soruların %76,86 oranla, yenilenmiş Bloom taksonomisi bilişsel süreç boyutunda düşük bilişsel seviyedeki hatırlama düzeyinde sorulardan oluştuğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlarla birlikte çalışmada; soru türlerinin çeşitlendirilmesine, hatırlama düzeyi sorularının sayfa ya da bölüm aralarında sorulmasına, değerlendirme amacıyla daha çok açık uçlu ve performansa dayalı üst bilişsel düzeyde sorular sorulmasına, görsel okumayı destekleyecek nitelikte sorulara yer verilmesine yönelik öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, Hikâye anlama, Sorular, Yenilenmiş Bloom Taksonomisi

Examination of Children's Literature Product Storybook Evaluation Questions

Öz

This study aims to describe the evaluation questions for the children's literature product story book through a qualitative approach. It is important for an individual to interact with the text in order to make sense of what he/she reads. Questions are one of the most effective tools in interacting with the text. In schools, it is aimed at getting the student to interact with the text through the teacher's questions or the questions in the textbooks. It is also important for students to continue this interaction with individual readings. From this point of view, a qualitative study has been performed with the purpose of describing the evaluation questions of the storybook product of primary school 3rd-grade children's literature in the research. The sample of the study consists of children's literature product storybooks with question content at the 3rd grade level of primary school, published in 2018 and later, using the typical case sampling method, which is one of the purposive sampling methods. In the research, five book sets belonging to different publishers and 428 questions in 20 storybooks in these sets have been examined. Questions; the number of questions, question types, visual aspects of the questions and the revised Bloom's taxonomy were examined according to their cognitive process dimension. The document analysis method, one of the qualitative research methods, has been used in the analysis of the data. As a result of the research, it has been seen that 90.63% of the children's literature product storybook evaluation questions consisted of result-oriented questions (multiple-choice, short-answer, fill-in-the-blank, and matching questions). It has also been observed that process-oriented questions (open-ended and performance-based questions) that will support metacognitive thinking skills are included with a rate of 9.34%. Visual elements have been used in 10.74% of the questions examined. These visuals do not support visual reading but make it easier to remember. The questions have been found to have a low cognitive level of memory, with a rate of 76.86 percent in the revised Bloom's taxonomy cognitive process dimension. In the study with the results obtained, suggestions have been made to diversify the types of questions, to ask the recall level questions between the pages or sections, to ask mostly open-ended and performance-based metacognitive questions in the evaluation questions, and to include questions that support visual reading.

Anahtar Kelimeler

Turkish language arts course, Story comprehension, Questions, Revised Bloom taxonomy

Kaynakça

• Ahtee, M., Juuti, K., Lavonen, J., & Suomela, L. (2011). Questions asked by primary student teachers about observations of a science demonstration. European Journal of Teacher Education, 34(3), 347-361.
• Akyol, H. (2003). Metinlerden anlam kurma. Türklük Bilimi Araştırmaları, (13), 49-58.
• Akyol, H., Yıldırım, K., Seyit, A., & Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya Yönelik Nasıl Sorular Soruyoruz? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56.
• Alkan, M. (2013). PISA 2009 Okuma becerileri açık uçlu sorularının puanlanmasında genellenebilirlik kuramındaki farklı desenlerin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Altun, K. (2021). 8. Sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının pisa düzeylerine ve yenilenmiş bloom taksonomisi'ne göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. (Ed.) (2001). A taxonomy for learning teaching and assessing. a revision of bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Longman
• Aslan, M., & Atik, U. (2018). 2015 ve 2017 İlkokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(1), 528-547.
• Ateş, S., Güray, E., Döğmeci, Y., & Gürsoy, F. F. (2016). Öğretmen ve öğrenci sorularının gerektirdikleri zihinsel süreçler açısından karşılaştırılması. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 4(1), 1-13.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmus, S. ve Bıçak, B. (2008). Geleneksel-alternatif ölçme ve değerlendirme. Öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Baysen, E. (2006). Öğretmenlerin sınıfta sordukları sorular ile öğrencilerin bu sorulara verdikleri cevapların düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 21-28.
• Bümen, N. T. (2010). Program geliştirmede bir dönüm noktası: yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 31(142).
• Büyüköztürk, Ş., & Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Croom, B., & Stair, K. (2005). q'dan a'ya geçiş: Etkili öğrenme için etkili sorgulama. Tarımsal Eğitim Dergisi, 78(1), 12.
• Cortese, E E. (2004). The application of question-answering relationship strategies to pictures. The Reading Teacher, 57, 374-380.
• Çepni, S. (2007). Performans değerlendirmesi: E. Karip (ed.) Ölçme ve değerlendirme (193-239), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Day, R. R., & Park, J. S. (2005). Developing reading comprehension questions. Reading in a foreign language, 17(1), 60-73.
• Davey, B., & McBride, S. (1986). Generating self-questions after reading: A comprehension assist for elementary students. Journal of Educational Research, 80, 43-46.
• De Koning, B. B., Wassenburg, S. I., Ganushchak, L. Y., Krijnen, E., & van Steensel, R. (2020). Inferencing questions embedded in a children’s book help children make more inferences. First Language, 40(2), 172-191.
• Demirel, Ö. (2014). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Durukan, E. (2009). 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri anlamaya yönelik sorular üzerine taksonomik bir inceleme. Milli Eğitim, 38(181), 84-93.
• Enger, K., & Yager, E. (1998). The Iowa assessment handbook. EricDocumentReproduction Service No: Ed424286.
• Erdogan, I., & Campbell, T. (2008). Teacher questioning and interaction patterns in classrooms facilitated with differing levels of constructivist teaching practices. International Journal of Science Education, 30(14), 1891-1914.
• Erdoğan, T. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin ve öğretmenlerinin Türkçe dersine ilişkin sordukları soruların yenilenmiş Bloom taksonomisi açısından görünümü. Eğitim ve Bilim, 42(192), 173-191.
• Girmen, P., & Yıldırım, D. (2019). İlkokul 4. sınıf Türkçe dersi kapsamında ölçme ve değerlendirme süreci uygulamaları. Anadolu University Journal of Education Faculty, 3(4), 227-238.
• Güneş, F. (2017). Okumada zihinsel hazırlık ve önemi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 1-15.
• Kintsch, W. (1998). Comprehension: A paradigm for cognition. Cambridge University Press.
• Kreiner, D.S. (1996). Effects of advance questions on reading comprehension. Journal of General Psychology, 123, 352-364.
• Komisyon, (2021). Çocuk etik değerler eğitim seti. İstanbul: Damla Yayınevi.
• Kuzu, T. S. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58-76.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara.
• National Reading Panel (NRP). (2000). Teaching children to read. Washington, DC: National Institute of Child Health and Human Development.
• Oktay, M. R. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metin altı sorularının bloom taksonomisindeki bilişsel düzeyler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Başkent Üniversitesi. Ankara.
• Özen B. E. (2018). Şirin kendimi durduramıyorum. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Sallabaş, M. E., & Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabında bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596.
• Scardamalia, M. (2002). Collective cognitive responsibility for the advancement of knowledge. Liberal Education in a knowledge society (s. 67-98). Chicago, IL: Open Court.
• Sinan, Ö. (2018). Öykü mevsimi. İstanbul: Yuva Yayınları.
• Şener, S. (2020). Düşler kulübü. İstanbul: 5 Renk Yayınları.
• Tan, Ş., Kayabaşı, Y., & Erdoğan, A. (2002). Öğretimi planlama ve değerlendirme, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Üstüner, A., & Şengül, M. (2004). Çoktan seçmeli test tekniğinin Türkçe öğretimine olumsuz etkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 197-208.
• Yaman Coşar, F. (2020). Turuncu öyküler. İstanbul: Erdem Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Wilson, L. O. (2021). The second principle. http://thesecondprinciple.com/teaching-essentials/beyondbloom-cognitive-taxonomy-revised adresinden 25.10.2021 tarihinde elde edilmiştir.