CAHİLİYE DÖNEMİ’NDE BİLGİ KAYNAĞI OLARAK KABUL EDİLEN “KEHÂNET VE FALCILIK İNANCININ EPİSTEMOLOJİK BAĞLAMDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 19 - 33, 28.04.2020

Müslüme Kızmaz

Öz

Cahiliye toplumunda kâhinlerin ve kehânetin özel ve önemli bir yeri vardır. Cahiliye toplumunda kendisini kâhin olarak niteleyen kişiler, toplumda ayrıcalıklı bir statüye sahiplerdi. Ayrıca kıyafet, yaşantı ve konuşma üslupları diğer insanlara nazaran farklılık arz ediyordu. Bu dönemde kâhinler, doğa üstü varlıklarla irtibata geçtiklerini ve gayb hakkında haberler verdiklerini iddia etmekteydiler. Cahiliye Dönemi’nde pek çok fonksiyonu icra eden kâhinler, hakemlik görevini de üstlenerek toplumsal sorunların çözülmesinde başvurulan bir konumdaydı. Kehânet kavramının yanında fala bakma ve fal okları da bilgi edinmek amacıyla bu dönemde başvurulan bir kaynaktı.
Konumuzun temel tezini kâhinlerin doğa üstü varlıklarla iletişim halinde olma iddiası oluşturmaktadır. Çalışmamız boyunca kâhinlerin doğa üstü varlıklardan haber alma yönteminin felsefi bir yönü olan “mistik sezgi” bağlamında ele almaya çalışacağız. Elimizdeki veriler ışığında elde ettiğimiz bulgular bizi Cahiliye Döneminde yaygın olan kehanet ve falcılık inancının döneminin şartları içinde belli bir gerçeklik payı olmasına rağmen “epistemolojik açıdan” kesin bilgiye ulaşmada bir bilgi kaynağı olarak kabul edilemeyeceği bağlamında değerlendirmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kâhin, Kehânet, Epistemoloji, Sezgi, Mistik Sezgi

Kaynakça

• APAK Adem, Kur’an’ın Geliş Ortamında Arap Toplumu, Kuramer Yay., İstanbul, 2017.
• ARSLAN Ahmet, Felsefeye Giriş, Adres Yay., Ankara, 2009.
• BÖLÜKBAŞI Mehmet, Cahiliye Devri Araplarında Kehânet ve Kâhinlik, Nüsha Dergisi, Sayı: 47, (2018), 127-148.
• CEVİZCİ, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yay., İstanbul, 1999.
• ÇAĞATAY Neşet, İslam’dan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı, Ankara Ünv İlahiyat Fak. Yay., Ankara, 1957.
• ÇÜÇEN, A. Kadir. Bilgi Felsefesi. Asa Yay., Bursa, 2005.
• DEMİR Mehmet Nuri, “Henry Bergson’un Metafizik ve Sezgi Boyutlu Epistemolojisinin Yapı Taşları”, Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, S: 2, (2018), 110-119.
• GÜNGÖR, Erol. İslam Tasavvufunun Meseleleri. Ötüken Yay., İstanbul. 1996.
• GÜRSOY Adnan, İbnî Sînâ Felsefesinde Sezgisel Bilginin Aklî Karakteri, İstanbul Ünv. İlahiyat Fak. Der., S: 1, (2014), 191-210.
• HANÇERLİOĞLU Orhan, “Epistemoloji” Felsefe Ansiklopedisi, C: 6 , Remzi Yay., İstanbul, 1985.
• HARMAN Ömer Faruk, “Kâhin”, TDV İslam Ansiklopedisi, http://İslamansiklopedisi.org.tr/kahin#1, (Erişim: 08.04.2020).
• İBN HALDUN, Mukaddime, (Çev. Zakir Kadirî Ugan), Meb Yay., İstanbul, 1997.
• İBN AL KALBÎ, Kitabu’l Esnam, (Çev. Beyza Düşüngen), Ankara Ünv. İlahiyat Fak. Yay., Ankara, 1968.
• GAZALÎ, Ebu Hamid. İhyâu Ulûmi’d- Dîn C. 3, (Çev. Ahmet Serdaroğlu), Bedir Yay.,İstanbul, 2002.
• KARATOSUN, Kehanet Türleri ve Kadim Kültürdeki Uygulamaları, Çukurova Ünv. İlahiyat Fak. Der., Sayı: 2, (2016), 277-308.
• KARSLI Ömür, Gazali’de Sezginin Anlamı, Konumu ve Sınırı Sorunu, The Journal of Academic Social Science Studies, S: 62, ( 2017), 498-510.
• KÜYEL Mübahat Türker, Felsefeye Giriş, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara, 1985,
• KÖZ İsmail , Sezginin Bilgideki Yeri ve Önemi, Kelam Araştırmaları Der., Sayı: 1, (2005), 23-40.
• SÜMER Necati, Cahiliye Araplarında Falcılık, Milel ve Nihal Der., Sayı: 1, (2016), 134-157.
• TAŞPINAR İsmail, Cahiliye Dönemi Müşrik Araplar’da İbadet ve Ritüeller, Hz. Peygamber Dönemi Siyer Coğrafyası, Yıl: 2014, 242-256.
• UYANIK, Mevlüd. İslam Bilgi Felsefesinde Kalbin Anlaması Gazzali Örneği, Araştırma Yay., Ankara, 2005.
• YAZICI Sedat, Felsefeye Giriş, Alfa Yayınları, Ankara, 2001.
• YILMAZ Ayten, İslam Öncesi Arap Toplumunda Kehânet, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Ünv. Sosyal Bilimler Ens., Sakarya, 2007.