ELEKTRONİK PARALAR

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 362 - 384, 25.12.2022

Abdulbari Azız Othman

Öz

Para, insan ve toplumların yaşamlarında önemli bir role sahiptir. Keza para, insanlar arasındaki ticari ve finansal işlemlerin yanı sıra alışverişin de ana aracı olduğu için ekonomik sistemde temel ve önemli bir fonksiyuna sahiptir. Para insanlık tarihi boyunca pek çok aşamadan geçip değişime uğramıştır. Başlangıçta insanlar arasında sığır, buğday, hurma benzeri gıda maddelerinin yanı sıra altın ve gümüş gibi değerli metaller olarak tedavülde yer aldı. Ardından metal paralar- dirhem ve dinarlar - ticari borsalarda aracı olarak kullanılmaya başlandı. Daha sonra, günümüzde olduğu gibi kâğıt paralar ortaya çıktı. Ancak çağımızdaki muazzam bilimsel, endüstriyel ve teknolojik ilerlemenin bir sonucu olarak, elektronik para, ekonomide ve ticaretin, özellikle de e-ticaretin gelişmesinde ve genişlemesinde önemli ve etkili bir rol oynayacak şekilde ortaya çıkmıştır. Elektronik veya dijital para birimleri, insan yaşamının tüm alanlarını kapsayan büyük teknik ilerleme ile insanların ilişkilerinde çağdaş fıkhî konulardan biri haline gelmiştir. Bu paralar her türlü uluslararası ağ "İnternet" üzerinden ticari borsaların çözümlenmesinde kullanılan bir tür elektronik ödeme aracıdır. Bu araştırmada, söz konusu yeni paralar, türleri, kökenleri ve şeri şartları yönünden ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

: Elektronik para, fıkhî şartlandırma, şeri kurallar

النقود الإلكترونية

Öz

للنقود دور هام في حياة الإنسان والمجتمعات البشرية ، كما أن لها دورا أساسيا ومحوريا في النظام الاقتصادي ، كونها هي الوسيلة الرئيسة للمبادلات والتعاملات التجارية والمالية بين الناس . مرّت النقود بتطورات عديدة عبر التاريخ البشري، فكانت النقود السلعية بداية ما تعارف الناس عليها كالماشية والقمح والتمر والمعادن الثمينة كالذهب والفضة ، ثم جاءت النقود المعدنية ـ الدرهم والدينار ـ لتستعمل كوسيط في التبادلات التجارية إما بالعدّ أو بالوزن . وبعدها ظهرت النقود الورقية بكثرة كما في زماننا الحاضر . ونتيجة للتقدم العلمي والصناعي والتكنولوجي الهائل في هذا العصر ظهرت النقود الإلكترونية لتؤدي دورا فاعلا ومهما في الاقتصاد ، وتطور التجارة واتساعها ، ولا سيما التجارة الإلكترونية منها . فالعملات الإلكترونية ، أو العملات الرقمية هي من النوازل الفقهية المعاصرة في تعاملات البشر مع التقدم التقني الكبير الذي غزا جميع ميادين الحياة الإنسانية .وهي نوع من أنواع وسائل الدفع الإلكترونية والتي تستعمل في تسوية المبادلات التجارية عبر الشبكة الدولية " الإنترنت " بمختلف أنواعها . وهذا البحث يتناول هذه النقود الجديدة ، وأنواعها ، ونشأتها ، والتكييف والضوابط الشرعية لها.

Anahtar Kelimeler

: Elektronik para, fıkhî şartlandırma, şeri kurallar

ELECTRONIC MONEY

Öz

Money plays an important role in the lives of people and societies. Likewise, money has a fundamental and important function in the economic system as it is the main tool of exchange as well as commercial and financial transactions between people. Money has undergone many stages and changes throughout human history. Initially, it was circulated among humans as foodstuffs such as cattle, wheat, dates, as well as precious metals such as gold and silver. Subsequently, coins - dirhams and dinars - began to be used as intermediaries in commercial exchanges. Later, banknotes appeared, as they are today. But as a result of the tremendous scientific, industrial and technological progress in our era, electronic money has emerged to play an important and influential role in the development and expansion of the economy and commerce, especially e-commerce. Electronic or digital currencies have become one of the contemporary legal issues in people's relations with great technical progress covering all spheres of human life. These coins are a kind of electronic payment instrument used in the resolution of commercial exchanges over all kinds of international networks "Internet". In this research, the aforementioned new coins will be discussed in terms of their types, origins and sharia conditions.

Anahtar Kelimeler

: Elektronik para, fıkhî şartlandırma, şeri kurallar

Kaynakça

• İbn-i Teymiyye. Taki-üldin Ahmed b. Abdulhalim b. Teymiyye el-Harrani, Mecmu-l Fetva, kahire, Darü-l Hadis, 2006.
• İbn-i Haldun. Abdülrahman b. Muhammed b. Haldun b. Veliy-i din, Mükadimet-ü İbn-i Haldun, Tah: Vail Halaf. Kahire. Darü-l el-Akide. 2001.
• İbn Abbidin. Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülaziz Abidin el-Dımaşki. Redü-l Muhtar ala el-diri-l elmuhtar Şerh-u tenvir-il absar. Tah: Adil el-mevcut. Beyrut. Darü-l kütüb el-ilmiyye. 2003.
• İbn Faris. Ahmed b. Faris b. Zekeriyye ebu Hasan. Makayis-ül lüğa sözlüğü. Tah: Abdüsselam Muhammed Harun. Dımaşk. Darü-l Fikir. 1979.
• İbn Kudame. Abdullah b. Muhammed b. Kudame el- makdisi. El-Müğni. Tah: Muhammed Hattab. Kahire. Darü-l Hadis. 2004.
• İbn Manzur. Cemaldin Muhammed b. Mukrem. Lisanü-l Arab. Beyrut. Dar sadır. 2003.
• El- Ezheri. Salih Abdülsemi el- Ezheri. Cevahirü-l el- Eklil Şerhü muhtasar el-alama şeyhü-l celil. Tah: Muhammed el-Halidi. Beyrut. Darü-l kütüb el-ilmiyye. 1997.
• El- Buhari. Muhammed b. İsmail el-Buhari. Sahih’ül-buhari. Kahire. Darü-l el-Zehra Li’lilam. Baskı Tarihi Olmaksızın.
• El-cerfi. Muhammed Saad el-Cerf. Eserü istihdamil el-nukud-il elektroniye ala talabil sile ve el-hadamat. Sempozyumda sunulmuş bir çalışma. Dubai. 2003.
• El-cenbehi. Muhammed Münir el-Cenbihi El-tahkim el-ilktroni. Dar’ül el-fikir el-camii. İskenderiye/Mısır. 2006.
• Hasan Muhammed. El-Bikoyun ve devrihye fi el-Harakat el-İrhabiyye. Riyad. İslami Çalışmalar Merkezi. 2007.
• El-haksafi. El-dirül el-muhtar şerhü tenviril ebsar ve camiül bihar. Tah. Abdulmunim İbrahim. 1. Baskı. Darü’l kütübil ilmiye. Beyrut. 2000.
• Haydar. Ali Haydar. Meceletül ahkamı-il adliye. 2003. Özel baskı. Darü alem-il kitab. Beyrut.
• El-Razi. Muhammed b. Ebi Bekr Abdülkadir el-Razi. Muhatarü’l sihah. Darül hadis. Kahire. Yayın tarihi olmaksızın.
• El- zuhali. Muhammed Vehbe el-Zuhali. El-fıkhul islami ve ediletühü. Darü’l el-fikir. Dımaşk. 1998.
• El-zelmi. Bessam Ahmed. Daorul nukud elektroniye fi temuil amaliyat ğaslil emval. Dımaşk üniversitesinin dergisi. 1. Sayı. Dımaşk. 2010.
• El-şerkavi. Mefhumül el-amal el-masrafiye elektroniye ve ehem tatbikatiha. El-cedid fi amalil masarif adlı sempozyumunda sunulan bir çalışma. Dubai. 2003.
• Şenbur. Tevfik Şenbur. Bitakatül el-defil elktroni. El-cedid fi amalil masarif adlı sempozyumunda sunulan bir çalışma. El-halabi el- hukukiye yayınları. Beyrut. 2002.
• El-şirazi. İbrahim b. Ali b. Yusuf el-Firuzadi. El-muhazzab. Zekeriya Umeyrat. 1. Baskı. Darü’l kütübil ilmiye. Beyrut. 1995.
• Şeyma. Cevdet Mecdi. Ahkamül ettamül bil nukudil elektroniye ve eserihi ala el-muamalat el-muaasire. Yüksek lisans Tezi. El-camia el-islamiye. Gazze. Filistin. 2015.
• El-arabi. Nebil Salah Mahmut. el-şek elektroniye ve el-nukudul el-rakamiyye. El-amalil masrafiye elektroniye beyne el-şeriye ve el-kanun adlı sempozyumunda sunulan bir çalışma. Dubai. 2003.
• El-Ğazzali. Muhammed b. Muhammed el-tusi. ihhiya’ü ulum-i din. Tah: Seyit imran. Darü’l hadis. Kahire. 2004.
• Ğannam. Şerif Muhammed. Mihfazetül el-nukudil elektroniye ve tesiriha ala dauril masarifil el-merkeziye fi idreti el-siyase el-nakdiyye. El-cedid fi amalil masarif adlı sempozyumunda sunulan bir çalışma. Dubai. 2003.
• El-kahtani. Sare Mutle. el-nukudul elktroniye hukmüha el-şerii ve asariha el-iktisadiye. Doktora Tezi. El-dirastül uliye külliyatı. Kuveyt üniversitesi. 2008.
• El-kurtubi. Yusuf b. Abdullah b. Muhammed b. Abdülbir. El-istizkar. 2. Baskı. Darül kütüb el-ilmiye. Beyrut. 2006.
• El-kasani. Ebu Bekir b. Mesut. Bedai’ül el-sanai fi tertibil el-şerai. Tah: Muhammed Tamir. Darul Hadis. Kahire. 2005.
• Birçok yazar. El-meusua el-fıkhiye el-kueytiye. Vezaretül eukaf ve el-şuunil İslamiye yayınları. Kuveyt. 2006.
• Muslim. Müslim b. Heccac b. Müslim el-nisaburi. Sahihül Muslim. 1. Baskı. El-medeni matbaası. Kahire. 2008.
• Mustafa İbrahim. El- Mucemül vasit. 2. Baskı. El-mektbe el-islamiye. İstanbul. 1972.
• Maluf. Luvays. El- Muncid fi’l lüğa. 1. Baskı. El-matbaa el-katholukiye. Beyrut. 1972.
• Musa. Ahmed Cemal. El-nukudü’l elektroniye ve te’siriha ala daur-il masarf el-merkeziye fi idaret-il el-siyase el nakdiye. Sempozyumda sunulmuş bir çalışma: el-cedid fi amali-l masarıf. Beyrut üniversitesinin yayınları. Beyrut. 2007.
• Yusuf b. Hezza b. Müsait el-şerif. El-ahkam vel tuabitil el-fıkhiye el-mutalika bil nukudil elektroniye. İnsani ilimler ve edebiyat dergisinde yayınlanan bir çalışma. Kıral Abdülaziz üniversitesi. Riyad. 2020.