Bireysel ve Toplumsal Ahlak Anlayışı (Platon ve Farabi Karşılaştırılması)

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 338 - 361, 25.12.2022

Ahmet Kızılkurt

Öz

Ahlak kavramının ve ahlak anlayışının anlatımında antik Yunan ve Türk İslam felsefelerinin en önemli filozofları olan Platon ve Farabi’nin rolleri oldukça önemlidir. Her iki filozof ahlak kavra-mını iyi, erdem ve mutluluk üzerine temellendirmişlerdir. Platon, erdemi tanımlarken bireyin ruhunun üç parçadan oluştuğunu ifade eder. Kendisinin Gençlik Diyalogları’nda erdemi bilgiye bağlamaktadır. Daha sonra ise erdemi yeniden gözden geçirerek aralarındaki sınırların belirlenmesi kanaatine varmıştır. Bunu yaparken erdemin akıl ve bilgi ile ilgisinin olduğunu savunmuş-tur. Ancak bu şekilde mutluluğa ulaşılabileceğini ifade etmiştir. Fârâbî’nin ahlak felsefesinde en çok önem verdiği konu mutlu-luktur. Kendisi ahlak felsefesini mutluluk üzerine kurmuştur. Fârâbî’ye göre mutluluk, insanın farklı şeyler elde etmesi için de-ğil yalnızca kendisi için istemiş olduğu iyiliktir. Çünkü insan, mutluluktan öte ulaşabileceği daha büyük bir şeye sahip değildir. Fârâbî, insanların davranış ve çabalarının en son amacının mut-luluk olduğunu savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahlak, Platon, Farabî, Toplum, Felsefe, Morality, Plato, Society, Philosophy

Teşekkür

Kolaylıklar Dilerim

Individual and Social Morality (Comparison of Plato and Farabi)

Öz

The roles of Plato and Farabi, the most important philosophers of ancient Greek and Turkish Islamic philosophies, are very impor-tant in the expression of the concept of morality and moral un-derstanding. Both philosophers based the concept of morality on good, virtue and happiness. Plato, while describing virtue, states that the soul of the individual consists of three parts. He con-nects virtue to knowledge in his Amplitude Dialogues. Af-terwards, he reconsidered virtue and came to the conclusion that the boundaries between them should be determined. While doing this, he argued that virtue has something to do with reason and knowledge. He stated that only in this way happiness can be achieved. The most important issue in Fârâbî's moral philosophy is happiness. He built his moral philosophy on happiness. Ac-cording to Fârâbî, happiness is the good that a person wishes only for himself, not for obtaining different things. Because man does not have anything greater than happiness that he can achi-eve. Farabi argues that the ultimate goal of people's behavior and efforts is happiness.

Anahtar Kelimeler

Morality, Platon, Farabî, Society, Philosophy

Kaynakça

• Ahmet Cevizci, İdealar Kuramı (2.Baskı), Gündoğan Yayınla-rı, Ankara 2009.
• Ahmet Cevizci, “Erdem maddesi”, Paradigma Felsefe Sözlü-ğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 1999. Ali AKDOĞAN, “Bireysel ve Toplumsal Hayatta Ahlaka Olan İhtiyaç ve İslam”, EKEV Akademi Dergisi, Sayı: 18.
• Aziz Çalışlar, Felsefe Sözlüğü, Cem Yayınevi, İstanbul, 1991.
• Coşkun Can Aktan, “Ahlâk ve Ahlâk Felsefesine Giriş”, Hu-kuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt I, Sayı 1.
• Mustafa ÇAĞIRICI, İslam Düşüncesinde Ahlâk, DEM Yayın-ları, 4.Basım, İstanbul 2012.
• Dinçer Öztürk, Tanzimat Edebiyatı’nda Kavram ve Tanım Tartışmaları, (Doktora Tezi Erzurum, 2019).
• Ervin I. J Rosenthal, “Farabi’nin Felsefesinde Siyasetin Yeri”, Çev. Bayram Ali Çetinkaya, İslami Araştırmalar, C: XVIII, S: 2, 2005.
• F. Thilly, Felsefenin Öyküsü, 1. Cilt, Yunan ve Orta Çağ Felse-fesi, (Çev. İbrahim Şener), İzdüşüm Yayınları, İstanbul, 2000.
• F. Thilly, Felsefenin Öyküsü, 1. Cilt, Yunan ve Orta Çağ Felse-fesi, çev. İbrahim Şener, İzdüşüm Yayınları, İstanbul 2000.
• Farabi, Fusulu’l-Medeni, Çev. Mehmet Aydın-M.Rami Ayas, Kültür ve Tur. Bakanlığı, 1980.
• Farabî, Fusülü’l-Medeni, çev. Hanifi Özcan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir 1987.
• Farabi, Kitabu’l-Mille, Neşir: Muhsin Mehdi, Daru’l-Meşrık, Beyrut 1991.
• Farabi, Kitabü’t-Tenbih ‘Alâ Sebili’s-Seade, Thk. Cafer Ali Ya-sin, Lübnan, 1996.
• İsmail Erdoğan, Enver Demirpolat, İslam Ahlâk Esasları ve Felsefesi, Lisans Yayıncılık, İstanbul 2019.
• İsmail Fenni Ertuğrul, Lugatçe-i Felsefe, Çizgi Kitabevi, Konya 2015.
• Kamuran Birand, İlk Çağ Felsefe Tarihi, A. Ü İlahiyat Fakülte-si Yayınları, Ankara 2001.
• M. Kasım Özgen, Farabi’de Mutluluk ve Ahlâk İlişkisi, İnsan Yayınları, İstanbul 1997.
• Martin A. Bertman, "Fârâbî ve Orta Çağ İslam Felsefesinde Mutluluk Kavramı", (Çev. F. Toktaş)
• Nejdet Durak, Aristoteles ve Farabi’de Etik, Fakülte Kitabevi, Isparta 2009.
• Osman Elmalı, Bertrand Russell'da Ahlâk Felsefesi, Ataç Ya-yınları, İstanbul 2005. Osman Pazarlı, İslam’da Ahlâk, Remzi Kitabevi, İstanbul 1980. Platon, Devlet, Remzi Kitabevi, İstanbul 1980. Platon, Menon, (Çev. Adnan Cemgil), Remzi Yayınları, İstan-bul 1989. Platon, Minos, çev. Hamdi Varoğlu, (1.Baskı), Sosyal Yayınlar, İstanbul 2001. Şükrü Haluk Akalın, Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Anka-ra, 2009. Zeki Aktaş, “Farabi ve John Locke’un Ahlak Felsefelerinin Karşılaştırılması”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üni-versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2018.