İslam, Demokrasi, Laiklik

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 412 - 439, 25.12.2022

Mukadder Arif Yüksel

Öz

İslam, inanç, ibadet ve ahlak esasları Allah tarafından konulmuş, koyduğu kurallarla bireysel ve toplumsal hayatı düzenleyen bir dinidir. Demokrasi, halkın hükümete kendilerini yönetme yetkisi vermesi, kararların çoğunluk tercihine göre alınması esasına dayanan siyasal bir sistemdir. Laiklik ise devletin, aldığı kararlarda dini referans almaması, inanç grupları arasında tarafsız kalması, inanma ve inandığı gibi yaşama hürriyetini güvence altına alması anlayışını getiren bir devlet yaklaşımıdır. İlahi menşeli dinin sosyal hayatı düzenleyen kurallar vazetmiş olması, beşer menşeli sistemlerin de toplumsal hayata etki etmesinin bir sonucu olarak ontolojik olarak farklı olan disiplinler arasında bazen kesişmeler ve uygulama biçimine göre de toplumsal gerilimler yaşanmaktadır. Söz konusu gerilimlerin ortadan kaldırılması için İlahi din ile beşerî sistemlerin uzlaştırılması ontolojik olarak mümkün değildir, buna gerek de yoktur. Genellikle siyasetçiler, dinin birleştirici yönünden yararlanmak istemektedirler fakat radikal laikliği benimsemiş olan bazı siyasetçiler, devletin laik vasfını toplumu sekülerleştirmek amacıyla da kullanmak istedikleri, toplumda ve kamusal alanda dini faaliyet ve sembolleri kısıtlamaya çalıştıkları görülmektedir. Radikal laiklerin dine karşı sergiledikleri menfi tutum sebebiyle İslamcılar ve muhafazakârlar da laikliği dini inanç ve yaşantının önünde bir engel olarak görmekte, bu da devlet ile halk arasında gerilimlere yol açmaktadır. Biz, her değer, kavram ve sistemin kendi konseptinde değerlendirilmesi, yetkisini aşmaması ve beşer sistemlerin toplumsal mühendislik projesi maksadıyla kullanılmaması halinde herhangi bir sorun yaşanmayacağı kanaatindeyiz. Bu çalışmamızda, İslam, demokrasi ve laiklik kavramlarının anlamını, toplumsal işlevleri açısından benzerlik ve farklılıkları, mevcut durumu ve olması gerekeni ortaya koymayı amaçladık.

Anahtar Kelimeler

İslam,, Demokrasi,, Laiklik,, Devlet Yönetimi,, Seküler,, Islam, Democracy, Laicism, State Administration, Secular.

Islam, Democracy and Laicism

Öz

Islam is a religion whose principles of belief, worship and morality were set by Allah and that regulates individual and social life with the rules it has set. Democracy is a political system based on the principle that the people give the government the authority to govern themselves and that the decisions are taken according to the majority preference. Laicism, on the other hand, is a state approach that brings the understanding that the state does not take religion as a reference in its decisions, remains neutral among belief groups, and guarantees the freedom to believe and live as one believes. As a result of divine origin religion's rules regulating social life and human origin systems' effect on social life, sometimes there are intersections between ontologically different disciplines and social tensions depending on the way of application. It is ontologically impossible, and not necessary, to reconcile the divine religion with human systems in order to eliminate these tensions. It is seen that some politicians who have adopted radical laicism also want to use the laic character of the state to secularize the society. Due to the negative attitude of radical laicits towards religion, Islamists and conservatives also see laicism as an obstacle to religious belief and life, which leads to tensions between the state and the people. In this study, we aimed to reveal the meaning of the concepts of Islam, democracy and laicism, the similarities and differences in terms of social functions, the current situation and what should be.

Anahtar Kelimeler

Islam, Democracy, Laicism, State Administration, Secular.

Kaynakça

• Kaynakça Aktay, Yasin. “Sınırlarına Sığmayan İslam ve Demokrasi”. İslâmiyât 2/2 (1999), 39-52.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, t.y.
• Bardakoğlu, Ali. “İslâm ve Demokrasi Üzerine”, İslâmiyât 2/2 (1999), 77-84.
• Başgil, Ali Fuat. Din ve Laiklik. İstanbul: Yağmur Yayınları, 2017.
• Beşer, Faruk. Din, Demokrasi ve Hayat. İstanbul: Nun Yayınları, 2007.
• Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail el-Buhârî, el-Câmiu’s-Sahîh, “Cuma” 11, İstanbul: Çağrı Yayınları.1992.
• Cangızbay, Kadir. Çok Hukukluluk, Laiklik, Laikrasi. Ankara: Liberte Yayınları, 2002.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 3. Baskı, 1999.
• Çaha, Ömer. “İslam ve Demokrasi”. İslâmiyât 2/2 (1999), 53-76.
• Erdoğan, Mustafa. Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 1997.
• Ertit, Volkan. Sekülerleşme Teorisi.Ankara: Liberte Yayınları, 2. Baskı 2020.
• Espesito, John L.- Voll, John O. İslâmiyet ve Demokrasi, Çev. Ahmet Fethi. İstanbul: Köprü Yayınları, 2012.
• Fazlur Rahman, “İslâm’da Şûra İlkesi ve Toplumun Rolü”, çev. Adil Çiftçi, İslâmiyât 2/2 (1999), 155-163.
• Gözler, Kemal. “Cumhuriyet ve Monarşi”, Türkiye Günlüğü 53, (Kasım-Aralık 1998), 27-34.
• İlhami Güler, “Allah’ın yeryüzündeki Gölgesi /Zıllullahi fi’l-Arz Nedir?”, www.islamianaliz.com Erişim: 16.09.2021.
• Hamidullah, Muhammed. İslam’a Giriş. çev. Cemal Aydın. Ankara, TDV, 18. Baskı, 2017.
• Karataş, Şaban. “Demokrat Olmak”, Yeni Türkiye Dergisi 5/29. (Eylül-Ekim 1999), 76-86.
• https://www.felsefe.gen.tr/demokrasi-nedir? (Erişim: 23.11.2022).
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhîmu’l-Kur’an. çev. (Tercüme Heyeti). İstanbul: İnsan Yayınları, t.y.
• Özsoy, Ömer- Güler, İlhami. Konularına Göre Kur’an Fihristi. Ankara: Fecir Yayınevi, 1996.
• Selçuk, Sami. Demokrasiye Doğru. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999.
• Şen, Seyit Mehmet. “Demokrasi Arayışı”, Yeni Türkiye Dergisi 5/29, (Eylül-Ekim 1999), 103-112.
• Taşkesen, Abdullah. Türkiye’de Demokrasi Sancıları. Ankara: Araştırma Yayınları, 2011.
• Yayla, Atilla. “Anayasacılık, Anayasal Demokrasi ve İdeolojiler”, Liberal Düşünce 66 (Bahar 2012), 13-22.
• Yazır, Muhammed Hamdi Elmalılı. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Huzur Yayınevi, 2008.