Aristoteles Düşüncesinde Ahlaki İnsan Eylemi ve İyi Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 95 - 111, 20.06.2023

Merve Nur Yaman

Öz

Antik Yunan düşüncesinin, hocası Platon’la birlikte kurucusu olarak bilinen Aristoteles’in ahlak düşüncesi, Platon’a karşı kendisinin kurmaya çalıştığı yeni bir felsefe anlayışının sonucudur. Bu karşı çıkışın bir sonucu olarak Aristoteles, hocasının ahlak, insan eylemi ve iyinin ne olduğuna ilişkin görüşlerinden oldukça farklı bir ahlak fikri geliştirir. Aristoteles’te ahlak, daha çok insan ruhunda temel bazı huy ve alışkanlıkların nasıl meydana getirileceğiyle alakalıdır. Bu anlamda insan eyleminin ahlakiliği, kişinin her bir eylem bağlamı içinde doğru olanı seçmesi ve gerçekleştirmesi ile ilişkilidir. Bununla birlikte, teleolojik bir doğa ve dünya görüşüne bağlı olan ve fiziksel olanı da bu teleolojik yapı içinde açıklayan Aristoteles’in insani eyleme ve onun ahlakiliğine bakışını da bu bağlamda değerlendirmek gerekir. Bu anlamda onun ahlak düşüncesi, onun fiziksel gerçekliğe ilişkin daha büyük sistemiyle birlikte düşünülmelidir. Dolayısıyla Aristoteles’te insan eyleminin ahlakiliği, bu teleolojik sistem içinde, insan için “iyi” olanın ne olduğunun belirlenmesiyle yakından ilişkilidir. Bu doğrultuda, bu çalışmada Aristoteles’in insan eylemi, iyi ve erdemlilik üzerine düşünceleri bağlamında ahlaki eylemi nasıl temellendirdiği ele alınacak, onun ahlak düşüncesinin temel bazı kavramlarına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Aristoteles, ahlak felsefesi, iyi, insan eylemi.

An Evaluation on Human Moral Action and the Concept of Good in Aristotle's Thought

Öz

The moral thought of Aristotle, known as the founder of ancient Greek thought with his teacher Plato, is the result of a new understanding of philosophy that he tried to establish against Plato. As a result of this opposition, Aristotle develops an idea of morality quite different from his teacher’s views on morality, human action and what is good. In Aristotle, morality is mostly about how to create some basic habits in the human soul. In this sense, the morality of human action is related to one’s choosing and performing the right thing in each action context. However, Aristotle’s view of human action and its morality, which is connected to a teleological view of nature and world and explains the physical within this teleological structure, should be evaluated in this context. In this sense his moral thought must be considered together with his larger system of physical reality. Therefore, in Aristotle, the morality of human action is closely related to the determination of what is “good” for human beings in this teleological system. In this direction, in this study, it will be discussed how Aristotle grounded moral action in the context of his thoughts on human action, good and virtue, and some basic concepts of his moral thought will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Aristotle, ethics, good, human action

Kaynakça

• Aristoteles, Eudomos’a Etik, çev. Saffet Babür, Ankara: Dost Kitabevi, 1998.
• Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, çev. Saffet Babür, Ankara, Ayraç Yayınları, 1997.
• Aristoteles, Ruh Üzerine/De Anima, çev. Zeki Özcan, İstanbul: Alfa Yayınları, 2000.
• Çötok, Tufan. Aristoteles Ahlakının Kurucu Erdemi Olarak Phronêsis, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2011), SÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı, Felsefe Tarihi Bilim Dalı.
• Haşlakoğlu, Oğuz. Platon Düşüncesinde Tekhnê: Sanat ve Felsefenin Ortak Kökeni Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: Sentez Yayınları, 2016
• Özturan, Hümeyra. Akıl ve Ahlak: Aristoteles ve Farabi’de Ahlakın Kaynağı, İstanbul: Klasik Yayınları, 2014,
• Pipper, Anne Marie. Etiğe Giriş, çev. Veysel Atayman, Gönül Sezer, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Satıcı, Murat “Teori ve Pratik Arasında Aristoteles Üzerine”, ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, Temmuz/July 2013, 6(2), 19-50.