Sosyal Medya Bilinçsizliği ve Kontrol Mekanizması

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 69 - 87, 20.03.2025

Türkan Aydogan

Öz

Zaman mekân ve bilinç bilgi üzerine kurulmuştur. Teknoloji ve insan bu düzlem içerisinde ayrılmaz bir bütün olmuş, karşılıklı olarak yapılan paylaşımlar sosyal hayat içerisinde bireyin var olmasına neden olmuştur.
Toplumsal yapı içerisinde önce gönüllülük, bilinç ve bilgi paylaşımı amacıyla kullanılan teknoloji yansımaları, yerini zamanla kontrol odaklı, mekanik paylaşım esası üzerine kurmuştur. Davranışların oluşturulması beklenilen istenilen doğrultuda yürütülmesi için hedef kitlenin demografik yapısı ön plana çıkmıştır. Kod ve mesajların kontrol mekanizması çerçevesinde hareket ettiği düşünülürse, bu noktada yapı içerisinde bulunan bireyin davranışları an be an incelenmiş, kişisel özellikleri, beklentileri, istekleri, yetersizlikleri üzerinden hareketle kontrol mekanizması oluşturulmaktadır.
Beklenen sonuç hedef kitlenin yüklenen kod ve mesajların dışına çıkmamasını sağlamaktadır. “Mış’lı “hayat dediğimiz bu yapıda kişiler gönüllülük esası ile yaratılmış olan bu sanal dünya içerisinde yer alırlar. Sosyal medya hedef kitleye sunduğu sonsuz imkân ile bireylerin istek ve arzularını tetiklemektedir. Her yeni bilgi ile daha fazlasını istemeye programlanan hedef kitle, daha ne olduğunu anlayamadan kontrol mekanizmasının kendine yönelttiği örtük mesajların etkisinde kalarak bağımlılık süreci içerisine bu sayede sürüklenmiş olmaktadır.
Çalışma Gerbner “Ekme Modeli”, “Sihirli Mermi Kuramı” , “ Fikir Grupları kuramı” çerçevesinde ele alınacak, sosyal medya bağımlılığı, kontrol mekanizmalarının hedef kitle üzerinde nasıl oluşturulduğu irdelenerek, bilinçsiz farkındalık nasıl harekete dönüştürülüyor irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya, İletişim, Hedef Kitle, Kod ve Mesajlar

SOCIAL MEDIA UNCONSCIOUSNESS AND CONTROL MECHANISMS

Öz

Time, space and consciousness are based on knowledge. Technology and human beings have become inseparable in this plane, and mutual sharing has led to the existence of the individual in social life.
Technology reflections, which were first used for voluntarism, consciousness and information sharing within the social structure, have been replaced by control-oriented, mechanical sharing over time. The demographic structure of the target audience has come to the fore in order to carry out the creation of behaviors in the expected desired direction. Considering that codes and messages act within the framework of the control mechanism, at this point, the behavior of the individual in the structure is examined moment by moment, and a control mechanism is created based on personal characteristics, expectations, wishes and inadequacies.
The expected result ensures that the target audience does not go beyond the uploaded codes and messages. In this structure, which we call “as if” life, people take part in this virtual world created on a voluntary basis. Social media triggers the wishes and desires of individuals with the endless opportunities it offers to the target audience. The target audience, which is programmed to want more with each new information, is dragged into the addiction process by being under the influence of the implicit messages directed by the control mechanism before they can understand what is happening.
The study will be discussed within the framework of Gerbner “Bread Model”, “Magic Bullet Theory”, “Idea Groups theory”, social media addiction, how control mechanisms are created on the target audience, and how unconscious awareness is transformed into action will be examined.

Anahtar Kelimeler

Social Media, Communication, Target Audience, Codes and Messages

Kaynakça

• Aranson, Wilson, A. (2012). Sosyal Psikoloji, İstanbul: Kaktüs Yayınları
• Aydogan, F. (2011). Küresel Medya, İstanbul: Beta Yayınları
• Baudrillard, J. (2010). Tüketim Toplumu. (Çev. Hazal Deliceçaylı ve Ferda Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Baudrillard J. (2018). Simulakrlar ve Simülasyon, Ankara: Doğu Batı Yayınları
• Darıcı S. (2015). Subliminal İşgal, İstanbul: Destek Yayınları
• Dağtaş, B. (2003). Reklâmı Okumak. Ankara: Ütopya Yayınları
• Debord G. (1996). Gösteri Toplumu ve Yorumlar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Finlayson, J. (2007). Habermas, Ankara: Dost Yayınları
• Freud, S. (2011). Haz İlkesinin Ötesinde Ben ve İd, İstanbul: Metis Yayınları
• Göksel A., Gültekin B. (2008). Medya Analizleri, İstanbul: Nobel Yayınları
• Guiraud, P. (1994). Göstergebilim, (Çev. Prof. Dr. Mehmet Yalçın) Ankara: İmge Yayınları
• Hogan, K. (2007). Gizli İkna Taktikleri, (Çev.Taner Gezer), İstanbul: Yakamoz Yayınları
• Kara, Özgen, T. (2012). Sosyal Medya, İstanbul: Beta Yayınları
• Krischner J. (2004). Manipülasyon Ama Nasıl, İstanbul: Arıtan Yayınları
• McRobbie A. (1999) Postmodernizm ve Popüler Kültür, Sarmal Yayınları
• Okay Ayla, A. (2005). Halkla İlişkiler Kavram Strateji ve Uygulamaları, İstanbul: Der Yayınları
• Packart V. (2007). Çaktırmadan İkna, İstanbul: Mediacat
• Postman N. (1999). Televizyon Öldüren Cazibe, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Tood M., Sarah T., Weeks M., Hobbs M. (2007). Sosyoloji Kitabı, İstanbul: Alfa Yayınları
• Winch P. (2007). Sosyal Bilim Düşüncesi ve Felsefe, Ankara: Vadi Yayınları
• Yelkenli, A. (2006). Yalan Söylememek Mümkün Mü? İstanbul: Yakamoz Yayınları