Düzce bölgesi taşkın duyarlılık alanlarının belirlenmesi

Yıl 2022, , 220 - 234, 15.12.2022

Esin Oğuz , Kahraman Oğuz , Kurtuluş Öztürk

https://doi.org/10.29128/geomatik.972343

Cited By: 13

Öz

Son yıllarda ülkemizde sıkça yaşanan taşkın olayları, önemli can ve mal kayıplarına sebep olmaktadır. Düzce bölgesi, coğrafi yapısı nedeniyle taşkın olaylarının sıkça yaşandığı bölgelerden birisidir. Bu çalışmada, yağışa bağlı taşkın duyarlılık alanlarındaki değişimi görmek amacıyla iki farklı koşula göre Düzce bölgesinin taşkın duyarlılık alanları modellenmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında, uzun yıllar yağış ölçüm verilerine göre taşkın duyarlılık alanları modellenmiştir. İkinci aşamada ise, Düzce’de 17-18 Temmuz 2019 tarihinde gerçekleşen taşkına ait yağış verileri ile tekrar modelleme yapılmıştır. Bu yolla, hem uzun yıllar yağış verilerine göre, hem de taşkın olayının gerçekleştiği güne ait yağış verileri ile taşkın duyarlılık haritaları üretilerek aradaki değişim karşılaştırılmıştır. Çalışmada yağış verilerinin dışında eğim, bakı, akarsuya uzaklık, jeoloji, arazi kullanım ve toprak haritaları gibi diğer sayısal haritalardan yararlanılmıştır. Modelleme yapılırken son yıllarda sıkça kullanılan Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Yöntemi kullanılmıştır. Bu yönteme göre öncelikle taşkına duyarlılık durumları göz önünde bulundurularak haritalara ağırlık dereceleri işlenmiştir. Sonrasında haritalar üst üste çakıştırılarak her iki senaryo için ayrı ayrı modelleme aşaması gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, ÇKKV-AHY gibi istatistiksel yöntemler, CBS teknikleri ve radar ürünleri ile yapılan tespitlerin gerçekleşen taşkın hadiselerinin analizinde kullanılabilir olduğu görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Düzce Bölgesi, Taşkın Modellemesi, Taşkın Duyarlılık Alanları, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Analitik Hiyerarşi Yöntemi

Kaynakça

• Baysal G & Tecim V (2009). Katı Atık Depolama Sahası Uygunluk Analizin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Tabanlı Çok Kriterli Karar Yöntemleri ile Uygulaması. 4.Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Demir V & Keskin A Ü (2022). Yeterince akım ölçümü olmayan nehirlerde taşkın debisinin hesaplanması ve taşkın modellemesi (Samsun, Mert Irmağı örneği). Geomatik, 7(2), 149-162.
• Erten T & Coşkun M Z (2010). Acil Durum Servislerinin Yer Seçimi: Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve CBS Entegrasyonu. İtüdergisi/d Mühendislik, 9(6), 37–50.
• Ferreira F, Sevenhuysen P & Treurnich J (1999). Satelliteearthobservationtodetect urban landusechange. 5 Ocak 2020 tarihinde http://www.ngo.grida.no/soesa/nsoer/issues/land/inform.htm adresinden edinilmiştir.
• Jansen L J M & de Gregorio A (2004). Obtaining Land-useinformation from a remotely sensed land cover map: Results from a case study in Lebanon. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. 5(2), 141-157.
• Kadıoğlu M & Özdamar E (2008). Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri. Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayını (no:2).
• Kadıoğlu M (2012). Türkiye’de İklim Değişikliği Risk Yönetimi, Türkiye Ulusal Bildirimi. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yayını.
• Li X & Yeh A G (2004). Analyzing spatial restructuring of land-use patterns in a fast growing region using remote sensing and GIS, Landscape and Urban Planning, 69(4), 335-354.
• Lillesand M T & Kiefer W R (2000). Remote Sensing and Image Interpretation, New York: John Wiley&SonsPublication.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) 2021a. İllere Ait Mevsim Normalleri (1981-2010). 12 Temmuz 2021 tarihinde https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=DUZCE adresinden edinilmiştir.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) 2021b. Meteoroloji Radarı Nedir? 13 Temmuz 2021 tarihinde https://www.mgm.gov.tr/genel/meteorolojiradarlari.aspx?s=alanlar adresinden edinilmiştir.
• Oğuz K, Oğuz E & Coşkun M (2016). Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Taşkın Risk Alanlarının Belirlenmesi: Artvin İli Örneği. 4. Ulusal Taşkın Sempozyumu, 23–25 Kasım 2016, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Özaslan M, Erşahin G, Akkahve D & Sabuncu A (2001). Düzce İl Raporu, Düzce: Devlet Planlama Teşkilatı Yayını.
• Özcan Ö (2008). Sakarya Nehri Alt Havzası’nın Taşkın Riski Analizinin Uzaktan Algılama ve CBS ile Belirlenmesi, Doktora Tezi, Bilişim Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Özalp D (2009). Dere Taşkın Risk Haritalarının CBS Kullanılarak Oluşturulması ve CBS İle Taşkın Risk Analizi, Doktora Tezi, Geomatik Mühendisliği, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Özcan Ö, Musaoğlu N & Şeker D Z (2009). Taşkın Alanlarının CBS ve Uzaktan Algılama Yardımıyla Belirlenmesi ve Risk Yöntemi: Sakarya Havzası Örneği. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11 – 15 Mayıs 2009, Ankara.
• Özcan O (2017). Taşkın Tespitinin Farklı Yöntemlerle Değerlendirilmesi: Ayamama Deresi Örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 3(1), 9-27.
• Özdemir H (2007). Farklı Senaryolara Göre Taşkın Risk Analizi: Havran Çayı Örneği (Balıkesir). TMMOB Afet Sempozyumu, 5–7 Aralık 2007, Ankara.
• Özer Z (1990). Su Yapılarının Projelendirilmesinde Hidrolojik ve Hidrolik Esaslar (Teknik Rehber), Ankara.
• Özşahin E (2013). Arnavutluk’ta Taşkın Risk Analizi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 91–109.
• Öztürk D (2009). CBS Tabanlı Çok Ölçütlü Karar Analizi Yöntemleri ile Sel ve Taşkın Duyarlılığının Belirlenmesi: Güney Marmara Havzası Örneği, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Öztürk D & Batuk F (2011). SCS yüzey akış eğri numarasının uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri ile belirlenmesi. TUFUAB V. Teknik Sempozyumu, 23-25 Şubat 2011, Antalya.
• Sunkar M & Tonbul S (2010). İluh Deresi Havzası’na (Batman) Yönelik Sel ve Taşkın Riski Analizleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 255–273.
• Şen Z (2009). İklim Değişikliği İçerikli Taşkın Afet ve Modern Hesaplama Yöntemleri, Su Vakfı Yayınları.
• Yaralıoğlu K (2004). Analitik Hiyerarşi Proses, Uygulamada Karar Destek Yöntemleri, İlkem Ofset, İzmir, 2004.