Tarihi Yığma Kiliselerde Hasarların Fotogrametrik Ölçme Tekniğiyle İncelenmesi: Artvin Tbeti Kilisesi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 47 - 57, 01.04.2020

Mustafa Zeybek Ali Kaya

https://doi.org/10.29128/geomatik.568584

Cited By: 7

Öz

Geçmişte yaşamış farklı medeniyetler inşa ettikleri anıtsal yapılarla
günümüze önemli kültürel miraslar bırakmışlardır. Bu yapıların en ihtişamlıları
ve döneminin özelliklerini yansıtan; kilise, cami gibi önemli tapınaklar
genellikle yerleşim yerlerinin merkezinde inşa edilmiştir. Sonrasında gelen
toplum bu yapıları kendi inançları doğrultusunda kullanarak şekillendirmişlerdir.
Estetik görünüşlerinin yanında birçok
medeniyetin kültürel hafızasını günümüze taşıyan tarihi yapıların korunması ve
gelecek nesillere aktarılması insanlığın görevlerindendir. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Artvin ili ve
çevresi zengin tarihe sahip olmakla birlikte farklı uygarlıklara da ev
sahipliği yaptığı bilinmektedir. Bu çalışmada Tbeti (Cevizli) kilisesinin
yapısal durumunun belirlenmesi, onarım ve güçlendirme için deplasman ölçümleri ele
alınmıştır. Deplasman ölçümleri tek periyot olarak tasarlanmıştır. Duvarların
üst kısımlarında oluşan hasarlar zemine yakın duvarlar baz alınarak incelenmiştir.
Fotogrametrik olarak elde edilen veriler robust regresyon ve polinomal eğri
uydurma yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda yapının
kuzey kesiminde bulunan duvarlarda 5 cm’ye varan deplasmanlar tespit
edilmiştir.

Bu çalışmada tek periyotluk ölçüler ile kilise ve diğer yapılarda duvarlar
boyunca meydana gelen sapmaların düşeysel olarak tespit edilebileceği ortaya
konulmuştur. Örnek bir çalışma olarak yığma yapım sistemiyle inşa edilen Tbeti
kilisesinde meydana gelen deplasmanlar sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yığma Kilise, deplasman, nokta bulutu, kesit, robust regresyon, polinomal eğri

Kaynakça

• Bevan, A., Li, X., Martinón-Torres, M., Green, S., Xia, Y., Zhao, K., . . . Rehren, T. (2014). Computer vision, archaeological classification and China's terracotta warriors. Journal of Archaeological Science, 49, 249-254. doi:10.1016/j.jas.2014.05.014
• Brandonisio, G., Lucibello, G., Mele, E., & Luca, A. D. (2013). Damage and performance evaluation of masonry churches in the 2009 L’Aquila earthquake. Engineering Failure Analysis, 34, 693-714. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.engfailanal.2013.01.021
• Doğan, Y., & Yakar, M. (2018). Gis and Three-Dimensional Modeling for Cultural Heritages. International Journal of Engineering and Geosciences. doi:10.26833/ijeg.378257
• Elseberg, J., Magnenat, S., Siegwart, R., & Nuchter, A. (2012). Libnado: fast K Nearest Neighbour library. Retrieved from https://github.com/ethz-asl/libnabo
• Elseberg, J., Magnenat, S., Siegwart, R., & Nüchter, A. (2012). Comparison of nearest-neighbor-search strategies and implementations for efficient shape registration. Journal of Software Engineering for Robotics, 3(1), 2-12.
• Karabörk, H., Göktepe, A., Yılmaz, H., Mutluoğlu, Ö., Yıldız, F., & Yakar, M. (2009). Tarihi ve kültürel varlıkların lazer tarama ve lazer nokta ölçme teknolojileri ile 3B modellenmesinde duyarlılık araştırması ve uygulama modelinin belirlenmesi. 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11-15.
• Kassambara, A., & Mundt, F. (2016). Factoextra: extract and visualize the results of multivariate data analyses. R package version, 1(3).
• Klasing, K., Althoff, D., Wollherr, D., & Buss, M. (2009). Comparison of Surface Normal Estimation Methods for Range Sensing Applications. Icra: 2009 Ieee International Conference on Robotics and Automation, Vols 1-7, 1977-1982.
• Koç, Y. S., & Akdeniz, F. (2007). Robust Tahmin Edicileri ve Özellikleri. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İstatistik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Korkut, T. (2010). Artvin’deki İşhan Ve Cevizli (Tbeti) Manastır Kiliselerindeki Taş Süsleme Örneklerİ. (Yüksek Lisans Tezi), YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ, Van.
• Korumaz, A. G., Dülgerler, O. N., & Yakar, M. (2011). KÜLTÜREL MİRASIN BELGELENMESİNDE DİJİTAL YAKLAŞIMLAR. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 26(3), 67-83.
• Koutsoudis, A., Vidmar, B., Ioannakis, G., Arnaoutoglou, F., Pavlidis, G., & Chamzas, C. (2014). Multi-image 3D reconstruction data evaluation. Journal of Cultural Heritage, 15(1), 73-79. doi:10.1016/j.culher.2012.12.003
• Kwak, E., Detchev, I., Habib, A., El-Badry, M., & Hughes, C. (2013). Precise Photogrammetric Reconstruction Using Model-Based Image Fitting for 3D Beam Deformation Monitoring. Journal of Surveying Engineering, 139(3), 143-155. doi:10.1061/(asce)su.1943-5428.0000105
• Lowe, D. G. (2004). Distinctive Image Features from Scale-Invariant Keypoints. International Journal of Computer Vision, 60(2), 91-110. doi:10.1023/b:Visi.0000029664.99615.94
• Micheletti, N., Chandler, J. H., & Lane, S. N. (2015). Structure from motion (SFM) photogrammetry. Geomorphological Techniques.
• Ning, X., Li, F., Tian, G., & Wang, Y. (2018). An efficient outlier removal method for scattered point cloud data. Plos One, 13(8), e0201280. doi:10.1371/journal.pone.0201280
• Rakotosaona, M.-J., La Barbera, V., Guerrero, P., Mitra, N. J., & Ovsjanikov, M. (2019). POINTCLEANNET: Learning to Denoise and Remove Outliers from Dense Point Clouds. arXiv preprint arXiv:1901.01060.
• Remondino, F., Spera, M. G., Nocerino, E., Menna, F., & Nex, F. (2014). State of the art in high density image matching. The Photogrammetric Record, 29(146), 144-166. doi:10.1111/phor.12063
• Rodríguez, A. S., Rodríguez, B. R., Rodríguez, M. S., & Sanchez, P. A. (2019). Laser scanning and its applications to damage detection and monitoring in masonry structures. In.
• Rousseeuw, P. j. (1987). Robust Regression and Outlier Detection: John Wiley & Sons.
• Rusu, R. B., Marton, Z. C., Blodow, N., Dolha, M., & Beetz, M. (2008). Towards 3D Point cloud based object maps for household environments. Robotics and Autonomous Systems, 56(11), 927-941. doi:10.1016/j.robot.2008.08.005
• Suziedelyte-Visockiene, J., Bagdziunaite, R., Malys, N., & Maliene, V. (2015). Close-Range Photogrammetry Enables Documentation of Environment-Induced Deformation of Architectural Heritage. Environmental Engineering and Management Journal, 14(6), 1371-1381.
• Team, R. C. (2016). R: A Language and Environment for Statistical Computing In R Foundation for Statistical Computing (Vol. Vienna, Austria).
• Ulvi, A., & Yakar, M. (2010). An experimental study on preparing photogrammetric rolove plans of antique theatres. International Journal of Physical Sciences, 5(7), 1086-1092.
• Ural, A., Oruç, Ş., Doğangün, A., & Tuluk, Ö. İ. (2008). Turkish historical arch bridges and their deteriorations and failures. Engineering Failure Analysis, 15(1-2), 43-53. doi:10.1016/j.engfailanal.2007.01.006
• Uray, F., Varlık, A., & Metin, A. (2018). Üç Boyutlu Kent Modellerinde Ayrıntı Düzeyi Kavramı İnce Minareli Medrese (Konya) Örneği. Geomatik, 74-83. doi:10.29128/geomatik.369065
• Vláko, J., Greif, V., Holzer, R., Hencelova, L., & Jezny, M. (2007). Rock Deformation Monitoring at Cultural Heritage Sites in Slovakias. In K. Sassa, H. Fukuoka, F. Wang, & G. Wang (Eds.), Progress in Landslide Science (pp. 261-273). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
• Yakar, M. (2011). Using Close Range Photogrammetry to Measure the Position of Inaccessible Geological Features. Experimental Techniques, 35(1), 54-59. doi:10.1111/j.1747-1567.2009.00583.x
• Yilmaz, H. M., & Yakar, M. (2006). Yersel Lazer Tarama Teknolojisi. Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2(2), 43-48.
• Yilmaz, H. M., Yakar, M., Gulec, S. A., & Dulgerler, O. N. (2007). Importance of digital close-range photogrammetry in documentation of cultural heritage. Journal of Cultural Heritage, 8(4), 428-433. doi:10.1016/j.culher.2007.07.004
• Yilmaz, H. M., Yakar, M., & Yildiz, F. (2008). Documentation of historical caravansaries by digital close range photogrammetry. Automation in Construction, 17(4), 489-498. doi:10.1016/j.autcon.2007.09.003
• Zeybek, M. (2017). Yüksek Çözünürlüklü Topoğrafik Veriler Yardımıyla Heyelanların İzlenmesi (Doktora), Selçuk Üniversitesi, Konya. (10165841)
• Zeybek, M., & Şanlıoğlu, İ. (2019). Point cloud filtering on UAV based point cloud. Measurement, 133, 99-111. doi:10.1016/j.measurement.2018.10.013