Öz
Afyon Arkeoloji Müzesi'nden Yeni Adaklar (Ek: İki Yeni Mezar Taşı)
Phrygia Bölgesi'nin kültleri üzerindeki çalışmalarımız nedeniyle Afyon Arkeoloji Müzesi'de de çalışmış ve ilgili eserleri kaydetmiştik. Bu makalede üzerinde çalıştığımız küçük adak taşlarının büyük bir kısmı tanıtılmaktadır. Ayrıca, müzede çalışmış olduğumuz iki küçük mezar taşı da bu çalışmaya 'Addenda' adı altında eklenmiştir. Makalede 92 adet eser tanıtılmaktadır. Bunlardan iki tanesi mezar taşı, diğer tümü ise adak taşıdır. Bundan başka, makaledeki kataloda No. 52, 53, 57, 58, 63, 66 ve 92 numaralı yazıtların içinde fotoğrafı olmayan 11 yazıt da envanter bilgileriyle birlikte verilmektedir. Müzede çalışılan eserlerden büyük bir kısmı daha önce yayımlanmamıştır. Ancak, içlerinden onbir tanesi tanınmaktadır, bkz. No. 6, 36, 37, 56, 58, 63, 64, 65, 69, 70, 88. Katalogda yayımlanan küçük adaklardan bazıları 1936 yılında İstanbul'daki Fransız Araştırma Enstitüsü tarafından Yazılıkaya/Midas ören yerinde yapılan ön kazılarda bulunmuştur, bkz. Nr. 71, 72, 73, 74 ve 75. Fakat bu eserler o yıllarda yayımlanmamıştır. Emilie Haspels 1971 yılında yayımlanan 'The Highlands of Phrygia' isimli kitabında bu buluntuların henüz yayımlanmadığını söylemektedir (bkz. orada S. 139; 154 dp. 43; 188 dp. 122). İlgili eserlerin o yıllardan sonra yayımlandığına dair bilgi bulamadığımız için bu eserlere katalogda yayın verilememiştir.
Eserlerin tamamı Phrygia'nın adak taşları, tanrıları ve kültleri tablosuna uymaktadır. Makalede eserler yazıtlarından alınan bilgiler doğrultusunda tanrı isimlerine göre gruplandırılmıştır. Adaklar Zeus Thallos, Zeus Anpelites veya Ampelikos, Zeus Alsenos, Zeus Peta-renos, Zeus Abozenos, Zeus Orkamaneites?, Zeus Matiokometes, Zeus Amorianos, Zeus Kandionenôn, Zeus, Apollon, Theos Epekoos, Men Kseunagonenos, Meter, Meter Theon, Meter Theon Kasmeine, Meter Kasmeina, Meter Keidnene, Meter Okene, Artemis, Hosios, Helios, Helios Lerbenos, Hekate Soteira ve Hekate'ye sunulmuştur. Tanrı adının kaybol-duğu ve stillerine göre belirli bir tanrıya sunulmuş olabilecekler ilgili tanrının adı altında gruplanmıştır. Yazıtlarında tanrı adı korunamamış adaklar ise ayrıca sıralanmıştır. Mermerden veya kireçtaşından işlenen adaklar üçgen alınlıklı küçük steller, yuvarlak steller, tabula ansatalar, kabartma Zeus büstleri, çok küçük altarlar, küçük kartal heykelcikleri ile heykelcik parçaları şeklindedir. Yazıtlar basit olmalarına rağmen Phrygia Bölgesi'nin inanç tarihi ve epigrafi bilimi açısından zengin bilgiler vermektedir. Yazıtlarda birçok şahıs ismi korunmuştur (bkz. Personennamen). İsimlere bakıldığında karşımızda Phryg ve Yunan isimlerinden bir karışım durduğu görülmektedir. Buna birkaç Latin adı dahildir. Yazıtlarda ayrıca, bir yer adından oluşturulmuş etnik isimlerine de rastlanmaktadır (bkz. Ethnika).
Burada tanıtılan eserlerin birçoğu Afyon'un değişik köylerinde bulunmuştur. Fakat, Eskişehir'in Çifteler, Kütahya'nın Altıntaş ilçeleri ile Uşak'ın, Ahlat çevresinden de eserler vardır. Katalogda buluntu yeri bilinmeyen adaklar da tanıtılmaktadır. Burada incelenen adaklar ve iki mezar taşı genel olarak Roma İmparatorluk Dönemi'nin 2. ve 3. yüzyıllarına aittir.
Katalogdaki Yazıtların Çevirileri:
No. 1. Menothemis Zeus Thallos'a adağı (sundu).
No. 2. Telesphoros Zeus Thallios'a adağı (sundu).
No. 3. - - - - - - - - - (Zeus) Thallos'a (adağı sundu).
No. 4. Proklos (ve) - - - -etes mal varlıkları için (Zeus) Thallos'a adağı (sundular).
No. 5. - - - -ndios oğlu Kyrillos Zeus Anpeleites'e? (adağı sundu).
No. 6. Gordeneli Aurelius Sosandros - - - - - - - - - - - -
No. 7. Nam- - - - - -lı Mikkos oğlu/kızı - - - - - - - (Zeus - - - - - -'a adağı sundu).
No. 8. - - - - - - - - - - - adağı (sundu).
No. 25. - - - - - - - -e Zeus Alsenos'a adağı (sundu).
No. 26. Krikaros? Zeus Petarenos'a adağı (sundu).
No. 27. Eutykhas oğlu Kerdon Zeus'a adağı (sundu).
No. 28. Menisios? çocuğu için - - - - - - - - - -
No. 29. Euakos'un? kızı Aphia - - - - - - - - - - - -
No. 30. - - - - -onios (Zeus'a?) adağı (sundu).
No. 36. Rufus oğlu Karikos kendi esenliği için Zeus Abozenos'a adağı (sundu).
No. 37. Montanos Zeus Orkamaneites'e (adağı sundu).
No. 39. Helios Zeus'a adağı (sundu).
No. 40. Aleksandros Zeus'a adağı (sundu).
No. 41. Diogenes Zeus'a (adağı sundu).
No. 42. - - - - - - - - Zeus'a adağı (sundu).
No. 43. - - - - - - - - Zeus'a adağı (sundu).
No. 44. -poukotinoulene? halkı Zeus Matiokometes'e adağı (sundu).
No. 53. Rahip Philodespotos Tanrı Apollon'un emri üzerine bağışlanan paralarla (adağı) dikti.
No. 54. - - - - - - karısı/kocası Th- - - - - - ve çocukları için (Apollon'a) adağı (sundu).
No. 55. EOYENKERENH? halkı adağı Duaları İşiten Tanrılara insanlar ve dört ayaklılar(ın esenliği) için (sundu).
No. 56. Papas Men Kseunagonenos'a adağı (sundu).
No. 57. Mana Meter'e adağı (sundu).
No. 58. Nike Meter Theon Kasmeine'ye adağı (sundu).
No. 59. Mateis Meter Kasmeina'ya adağı (sundu).
No. 60. - - - - ve - - - - Meter'e? - - - - - - - adağı - - - - - -
No. 63. Kseuna Artemis'e adağı (sundu).
No. 64. - - -ekia Artemis'e adağı (sundu).
No. 65. Asklepides Hosios'a adağı (sundu).
No. 66. Apollon'un gizem töreninde bu Helios'u bir şahadet belgesi olarak diktik.
No. 67. Kurtarıcı Hekate'nin rahibesi Appes (bu) adağı dikti.
No. 68. Aristonymos oğlu Artemon, oğlu Karikos('un esenliği) için Hekate'ye adağı (sundu).
No. 69. Amia Auksanon('un esenliği) için Hekate'ye adağı (sundu).
No. 70. P- - - - - - - oğlu Andras? - - - - - - - -
No. 71. Asklepas ve Appas kardeşler - - - - - - - -
No. 72. Anta- - - - oğlu Synphoros - - - - -
No. 73. Aspatros oğlu Papias - - - - - - - - -
No. 74. - - - - - - - - - - adağı (sundu).
No. 75. - - - - - - - - - - adağı (sundu).
No. 76. Germana? çocuğu Hagnon için adağı (sundu).
No. 77. Nounas oğlu Apas Meter'e? adağı (sundu).
No. 78. Hermogenes - - - - - - - - - - -
No. 79. Manes oğlu Kokos - - - - - - - - - - -
No. 80. Andrios? kızı Daphnike - - - - - - -
No. 81. Apollonios - - - - - - - - - -
No. 82. Pyremos? - - - - - - - - - - -
No. 91. Doulion oğlu Eutykhos, şimdi bir Heros, iyi insan, sağlıcakla! Dostları ve kardeşleri tarafından anıldı.
No. 92. Demetrios Didymos'a hatırası nedeniyle (bu büstü dikti).
Makalede tanıtılan diğer yazıtların çevirileri:
No. 52'nin içinde:
1. Zeus Amorianos'a Aristonides oğlu Aristeides kendilerinin ve Malos Demos'unun esenliği için adağı (sundu).
2. -akhon kendisi ve eşi(nin esenliği) için Kandioneliler'in Zeus'una adağı (sundu).
No. 53'ün içinde:
3. Artemon oğlu Papas bütün aile üyeleri(nin esenliği) için Apollon'a adağı (sundu).
4. Rahibe Apphia Apollon'a adağı (sundu).
No. 57'nin içinde:
5. Nana Meter Theon'a adağı (sundu).
6. Semne kendisi(nin esenliği) için Meter Keidnene'ye adağı (sundu).
No. 58'in içinde:
7. Attalos Meter Kasmeina'ya ve Meter Okene'ye adağı (sundu).
No. 63'ün içinde:
8. Artemon Eimenos Artemis'e adağı (sundu).
No. 66'ın içinde:
9. Meliton kızı Ammia Helios Lerbenos ve Meter'e adağı (sundu).
No. 92'nin içinde:
10. Erasmios sütannesi Ourania'nın hatırası nedeniyle (bu mezar stelini dikti).
11. Papias'ın kızı, Pantagathos'un ise eşi Mateis. Rahmetli. Sağlıcakla!
Anahtar Kelimeler
Öz
New Votive Stones from the Museum of Afyon
This article presents 90 mostly new dedications in its catalogue section and two new gravestones in an addenda, all of which are now in the Archaeological Museum of Afyon. To these items are added 11 inscriptions which were previously recorded only in the inventory book and of which therefore no photos exist (s. footnote no. 3); these inscriptions are published here under various catalogue numbers. Half of the dedicatory stones feature inscriptions, some of which are preserved only in fragments. Eleven of the dedicatory inscriptions had been known previously (cf. nos. 6, 36, 37, 56, 58, 63, 64, 65, 69, 70, 88). The votives presented here are typical of Phrygia, consisting of small gable steles, round steles, tabulae ansatae, relief busts of Zeus, very small altars, small eagle statuettes and fragments of statuettes carved from either marble or limestone. The dedications were made to the gods frequently venerated in this region. The inscriptions mention the names of Zeus Thallos, Zeus Ampelites/Ampelikos, Zeus Alsenos, Zeus Petarenos, Zeus Abozenos, Zeus Orkamaneites?, Zeus Matiokometes, Zeus Amorianos, Zeus Kandionenôn, Zeus, Apollon, Theos Epekoos, Men Kseunagonenos, Men?, Meter, Meter Theon, Meter Theon Kasmeine, Meter Kasmeina, Meter Okene, Meter Keidnene, Artemis, Hosios, Helios and Hekate (Soteira). Despite their simple nature, the inscriptions provide valuable information about the onomastics of Phrygia, frequently mentioning Phrygian and Greek, but also some Latin personal names and also attesting some new ethnica. Although most dedications stem from the various villages of Afyon, votives from Kütahya (Altıntaş), Uşak (Ahlat) and from southern Eskişehir (Çifteler) are also published here. The dedications (and gravestones, s. Addenda) generally date to the 2nd or 3rd century AD of Roman imperial time.
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Almanca |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Mayıs 2007 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Kasım 2006 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2007 Cilt: 4 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları