Neue Grabinschriften im Museum von Bursa

Yıl 2010, Cilt: 7, 23 - 39, 15.05.2010

N. Akyürek Şahin , Fatih Onur

Öz

Bursa Müzesi'nden Yeni Mezar Yazıtları

Öz

2004/2005 yıllarından itibaren tarafımızdan Bursa Arkeoloji Müzesi'nde yürütülen epigrafik çalışmalar çerçevesinde müzede biriken yeni yazıtlar, bir yandan nihai yayın için arşivlenmekte, diğer yandan ise bazıları bilim dünyasına önden tanıtılmaktadır. Bu kapsamda burada müzedeki on adet yeni mezar yazıtı işlenmektedir. Eserlerin dokuz tanesi stel bir tanesi ise, üzerinde bir arşitrav taşıyan bir altar şeklindedir. Balıkesir'de bulunmuş iki stel haricinde tüm eserler Bursa çevresinden gelmektedir. Yazıtların Türkçe çevirileri aşağıdaki gibidir:

No. 1: "Molorkhos oğlu Menios, on sekiz yıl yaşayan kendi oğlu Antiokhos için, beni kendi cebinden hatırası vesilesiyle yaptırdı.

Ne diye beni gözyaşı döke döke tanımaya çalışırsın ey yabancı? Dert etme!

Ben yanarım ölümün bana ana-babamdan önce, erken (gelmesine). Sağlıcakla!"

No. 2: "Ben Tertius oğlu - - -ius. Ölmek acı değil, yeter ki ana-babadan önce olmasın! On sekiz yaşında hapsetti kabir beni. Selam olsun!"

No. 3: "225 yılının Peritios ayında, Sosandra ve Menophilos ve Sosandros babaları Sosandros'la birlikte kendi kardeşleri Asklepiades'i hatırası vesilesiyle onurlandırdılar."

No. 4: "Menophilos oğlu Antiokhos biricik eşi Ane için ve Flavianus ve Aleksandros anneleri için hatırası vesilesiyle."

No. 5: "Ebeveynleri Demophilos oğlu Lucius ve Dionysios kızı Khreste bu steli 10 sene yaşayan çocukları Apollonios için hatırası vesilesiyle diktiler. Mezara zarar vermeden yoldan geçenler, sağlıcakla kalın! Selametle!"

No. 6: "Leukos kırk sene yaşayan kardeşleri Oktavius ve Telesphoros için hatıraları vesilesiyle yaptırdı. Alucius ve Khariton kendi anneleri otuzbeş sene yaşayan Zois için hatırası vesilesiyle (yaptırdılar)."

No. 7: "Doksan sene yaşayan Praetorian asker Lucius Valerius Potitus için oğlu Lucius Valerius Attikos (bu steli) dikti."

No. 8: "Kırkbeş yıl yaşayan Calpurnia Ioulla ve onsekiz yıl yaşayan oğlu Calpurnius Philiskos. Sağlıcakla!"

No. 9: "5. yılda. Pylaimenes'in kızı, Epigonos'un ise eşi (Khr)este? için. Sağlıcakla!"

No. 10: "Daphne'nin kızı, 50 yıl yaşayan Doris. Sağlıcakla!"

Anahtar Kelimeler

Bursa, mezar yazıtları, Bithynia, Prusa ad Olympum, Mysia

New Grave Inscriptions in the Museum of Bursa

Öz

The Museum of Bursa has a huge number of archaeological and epigraphic artifacts primarily from Bithynia, Mysia and Phrygia. In 2004 we began to continually record the inscriptions that had been brought to the museum since 1993. The inscriptions from Prusa ad Olympum and its territory were published in a corpus of two volumes (IPrusa I and II). The main aim of our work has been preparing a new corpus that covers the new inscriptions. But work like this article will continue to introduce new inscriptions prior to the publication of the corpus. Here we introduce ten new funerary inscriptions. One of the inscriptions is on a large altar, the others on stele. Except for two steles (no. 3-4), all were discovered in Prusa and its territory (see the map). The other two steles were found in Balıkesir (in the territory of Hadrianoutherai) according to the inventory records. All the steles carry reliefs. On stele nos. 5 and 6 there are the reliefs of funeral banquets (Totenmahlreliefs). On altar no. 8, the grave­stone of a young man and his mother there is a large architrave that probably carried a sarcophagus, as was usual in Bithynia.

Anahtar Kelimeler

Bursa, funerary inscriptions, Bithynia, Prusa ad Olympum, Mysia

Kaynakça

• M. Adak – N. Tüner, Neue Inschriften aus Olympos und seinem Territorium, Gephyra 1, 2004, 53-65.
• N. E. Akyürek Şahin, Bithynia'dan Yeni Yazıtlar, Olba 11, 2005, 81-83.
• N. E. Akyürek Şahin, Ein Epigramm aus Nikaia. Klage einer Mutter über den frühen Tod ihrer Kinder, in: E. Winter (Hrsg.), FS für Elmar Schwertheim zum 65. Geburtstag (AMS 65), Bonn 2008, 9-12.
• N. E. Akyürek Şahin, Zwei neue Inschriften für Hosios kai Dikaios, Olba 18, 2010, 267-280.
• E. Birley, Septimius Severus and the Roman Army, Epigraphische Studien 8, 1969, 63-82.
• M. Blech, Studien zum Kranz bei den Griechen, Berlin-New York 1982.
• M. Christol – T. Drew-Bear, Inscriptions militaires d'Aulutrene et d'Apamée de Phrygie, in: Y. Le Bohec (ed.), La hiérarchie (Rangordnung) de l'armée romaine sous le Haut-Empire. Actes du Congrès de Lyon (15-18 septembre 1994), Paris 1995, 57-92.
• M. Clauss, Zur Datierung stadtrömischer Inschriften: Tituli Militum Praetorianorum, Epigraphica 35 1/2, 1973, 56-95.
• T. Corsten, Neue Grabstelen mit Totenmahlreliefs aus der Gegend von Prusa ad Olympum, Epigr.Anat. 16, 1990, 91-108.
• T. Corsten, Ein neues Totenmahlrelief aus dem Nordwestlichen Kleinasien, Gephyra 2, 2005, 127-132.
• J. J. Coulton, Pedestals as 'Altars' in Roman Asia Minor, Anat. St. 55, 2005, 127-157.
• M. Cremer, Hellenistisch-römische Grabstelen im nordwestli¬chen Kleinasien 1. Mysien (AMS 4.1), Bonn 1991.
• M. Cremer, Hellenistisch-römische Grabstelen im nordwestli¬chen Kleinasien 2. Bithynien (AMS 4.2), Bonn 1992.
• L. R. Dean, A study of the cognomina of soldiers in the Roman legions, Diss. Princeton 1916.
• J. Fabricius, Die hellenistischen Totenmahlreliefs. Grabrepräsentation und Wertvorstellungen in Ostgriechischen Städten, München 1999.
• P. Frei, Epigraphisch-topographische Forschungen in Eskişehir 1992, AST 11, 1993, 123-128.
• F. T. Gignac, A Grammar of the Greek Papyri of the Roman and Byzantine Periods I. Phonology, Milan 1976.
• R. Haensch – P. Weiss, Statthaltergewichte aus Pontus et Bithynia. Neue Exemplare und neue Erkenntnisse, Chiron 36, 2007, 183-218.
• G. Hagenow, Aus dem Weingarten der Antike. Der Wein in Dichtung, Brauchtum und Alltag, Mainz 1982.
• H. Kalkan, New Inscriptions from Bithynia and Mysia in the İstanbul Museum, Epigr.Anat. 20, 1992, 101-104.
• S. Kütük – C. Tanrıver, The Katoikia of Daphnous and the Sanctuary of Apollon Daphnousios in the Territory of Apol¬lonia ad Rhyndacum, Epigr.Anat. 21, 1993, 99–102.
• W. Leschhorn, Antike Ären. Zeitrechnung, Politik und Geschichte im Schwarzmeerraum und in Kleinasien nördlich des Tauros, Stuttgart 1993 (Historia Einzelschriften 81).
• P. M. Fraser – E. Matthews, A Lexicon of Greek Personal Names III A, Oxford 1997.
• P. M. Fraser – E. Matthews, A Lexicon of Greek Personal Names IV, Oxford 2005.
• T. Corsten et alii, A Lexicon of Greek Personal Names V A., Oxford 2010.
• T. Lochman, Studien zu kaiserzeitlichen Grab- und Votivreliefs aus Phrygien, Basel 2003.
• C. Marek, Stadt, Ära und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord Galatia (Ist. Forsch. 39), Tübingen 1993.
• R. Merkelbach – J. Stauber, Steinepigramme aus dem griechischen Osten II. Die Nordküste Kleinasiens (Marmarameer und Pontos), München-Leipzig 2001.
• R. Merkelbach – J. Stauber, Steinepigramme aus dem griechischen Osten V. Register, München-Leipzig 2004.
• W. Pape – G. Benseler, Wörterbuch der griechischen Eigennamen, Graz 1959.
• W. Peek, Griechische Versinschriften I: Grabepigramme, Berlin 1955.
• P. M. Petsas, Inscriptions du sanctuaire de la mère des dieux autochtone de Leukopétra (Macédoine), Athen 2000.
• G. Petzl, Epigraphische Nachlese, Epigr.Anat. 13, 1989, 127-133.
• E. Pfuhl – H. Möbius, Die ostgriechischen Grabreliefs I, Mainz 1977.
• E. Pfuhl – H. Möbius, Die ostgriechischen Grabreliefs II, Mainz 1979.
• B. Rankov – R. Hook, The Praetorian Guard, London 1994.
• M. I. Rostovtzeff, The Social and Economic History of the Roman Empire, Oxford 1926.
• E. de Saint-Denis, Falx Vinitoria. Archéologie et Philologie, RA 41, 1953, 163-176.
• R. E. Smith, The Army Reforms of Septimus Severus, Historia 21, 1972, 481-500.
• J. Strubbe, Arai Epitymbioi. Imprecations against Desecrators of the Grave in the Greek Epitaphs of Asia Minor. A Catalogue (IK 52), Bonn 1997.
• S. Şahin, Studien über die Probleme der historischen Geographie des nordwestlichen Kleinasiens I. Strabon XII 3,7 p-543. Der Fluss Gallos, die Stadt Modr<en>e in Phrygia Epiktetos und die Schiffbarkeit des Sangarios, Epigr.Anat. 7, 1986, 125-152.
• E. Kalinka, Tituli Lyciae linguis Graeca et Latina conscripti III (TAM II/3), Wien 1944.
• F. K. Dörner, Tituli Bithyniae I. Paeninsula Bithynica (TAM IV/1), Wien 1978.
• P. Herrmann, Tituli Lydiae 1 (TAM V/1), Wien 1981.
• C. Tanrıver, Mysia'dan Yeni Yazıtlar, in: H. Malay (Hrsg.), Arkeoloji Dergisi, Özel Sayı 1. Erol Atalay Memorial, İzmir 1991, 191-195.
• C. Tanrıver, Kios'tan İki Yeni Mezar Steli, in: H. Malay (Hrsg.), Arkeoloji Dergisi II, M. (Usman) Anabolu'ya Armağan. Prestented to M. (Usman) Anabolu, İzmir 1994, 119-120.
• E. Varinlioğlu, Die Inschriften aus dem Museum von Uşak, Epigr.Anat. 13, 1989, 17-36.
• E. Varinlioğlu, Vier Inschriften aus Lydien, Epigr.Anat. 18, 1991, 91-95.
• M. Waelkens, Die kleinasiatischen Türsteine. Typologische und epigraphische Untersuchungen der kleinasiatischen Grabreliefs mit Scheintür, Mainz 1986.
• K. D. White, Agricultural Implements of the Roman World, Cambridge 1967.
• L. Zgusta, Kleinasiatische Personennamen, Prag 1964.