Yaşayan
(veya yeni ölmüş) kişilerin sikkeler üzerindeki portrelerinin açık bir şekilde
tanınabilen şahsi özelliklerle betimlenmesi Yunan ve Pers kültür bölgelerinin
kesiştiği noktada, siyasi iktidar yapılarının git gide karmaşıklaşması
sonucunda geliştirilmiştir. Baskın bir topluluğun simgesi veya kraliyet
otoritesinin genel özelliklerine sahip bir figür bu şekilde betimlenen paranın
değerini garanti etmesi açısından başta yeterli olduğu yerlerde, bir bölgede sikke
baskılarının birbirlerine rakip sikke darpçıları aracılığıyla artan dolaşımı
çeşitli tedavüllerin ve her bir resmin aktarması gereken iktidar iddialarının çok
daha incelikli farklılaşmasını gerekli kılmıştı. Bu, tıpkı Akhamenid
krallarının emri altındakiler tarafından basılan çeşitli sikke serilerinde
olduğu gibi, farklı iktidar seviyeleriyle belirli bir hiyerarşiyi ifade etmek
için ikonografinin kullanıldığı durumlarda da geçerliydi. Başlangıçta bu
sikkeler sadece en tepedeki efendinin otoritesini göstermek amaçlıydı. Ancak
bazen de iktidardaki olan sistemle rekabet için kullanıldı, ki bu da her bir
emisyonu bastıran kişinin şahsi kimliğini daha kuvvetli vurgulayan karmaşık
görsel mesajları oluşturmuştu. Sayısız hanedan boylarının nispeten küçük ve daha
üst bir etkinin doğrudan etkileşim çevresinin ötesindeki izole ortamlarda
birbirleriyle yarıştığı Lykia’nın farklı sikke tedavüllerinde, çeşitli sikke
darpçılarının, adlarına basılan sikkeler üzerindeki şahsi tasvirlerin kademeli
benimsenişi aracılığıyla farklılaştırma denemelerinin yapılmış olması tesadüfi
değildir. Büyük İskender’in seferleri nedeniyle geleneksel sistemlerinin
çözülmesi ve Anadolu ile Yakın Doğu’daki çeşitli bölgelerin politik olarak
yeniden düzenlenmesi, bölgesel iktidar merkezlerinin artmasına yol açmıştı;
bunların hepsi iktidar iddialarını yansıtan kendi sikkelerini basıyorlardı.
Ptolemaioslar ve Seleukosların sikkelerinden itibaren okuma yazma bilmeyenlerin
dahi kralları birbirinden ayrıt edebilmeleri amacıyla sikkeler üzerine dönemin
hükümdarının kendi portresi git gide daha fazla betimlendi. Sadece, çeşitli güç
bloklarının kıyısında köşesindeki, yabancı paraların dolaşımının olmadığı ücra
bölgelerde yer alan yerlerde kralın yalnızca sembolik (bireyselleşmiş yüz
tasviri olmayan) betimlemesi sikkeler üzerinde bir süre devam etmiştir.
Nümizmatik Persia Lykia Kilikia Yunanistan (sikke) portreleri Hellenizm
The rendition of living (or just deceased)
persons with clearly recognizable individual features on coins was developed at
the intersection of Greek and Persian cultural areas as a result of the grown
complexity of political power-structures. Where at first the emblem of a
dominant community or a figure with the general attributes of royal authority had
been sufficient to guarantee for the value of the money thus hallmarked, the
increased circulation of coinages by rivalling issuers within one area called for a far more sophisticated
differentiation of the various issues and the claims to rulership, which the
respective images were meant to transmit. This was also true in cases, where
the iconography was devised to express a certain hierarchy with different
levels of power as in the various series struck by subordinates of the
Achaemenid kings. Initially those coins were just intended to represent the
authority of the overlord, but occasionally they were also used in competition
to the ruling system, which made rather complex visual messages with a stronger
emphasis on the personal identity of the respective issuer necessary. It is not
by chance that at the different coinages of Lycia, where numerous dynastic
clans competed with each other in a comparatively small and secluded space beyond the immediate range of superior
influence, the first attempts to a distinction of the various issuers by a
gradual adoption of their individual likenesses on the coins in their names
have been made. The dissolution of the traditional order and the new political arrangement
of the various territories in Anatolia and the Middle East brought about by the
campaign of Alexander led to a multiplication of regional power-centres, – all
with their own coin issues, that represented competing claims to rulership.
Beginning with the coinages of the Ptolemies and of the Seleucids more and more
individual portraits of the respective rulers were applied on the coins in
order to make the issuing entities easier to distinguish from each other even
by illiterate users. Only in some rather remote and secluded areas at the
periphery of the different power-blocks, where there was no constant influx of
other currencies, a merely symbolic representation of the rulers was still
functional for some time.
Die Darstellung von Menschen mit deutlich wiedererkennbaren individuellen Zügen auf Mün-zen entwickelte sich im Grenzbereich zwischen dem griechischen und dem persischen Kultur-raum als Folge von komplexer gewordenen politischen Machtstrukturen vor Ort. Wo zu-nächst das Symbol einer politischen Körperschaft oder die Abbildung einer lediglich mit den Attributen königlicher Herrschaft ausgestatteten Figur ohne irgendwelche weiteren persönli-chen Merkmale genügt hatte, um die Garantie für die Wertigkeit des Geldes durch eine über-geordnete Autorität zu unterstreichen, machte die zunehmende Produktion von Münzen durch Akteure auf untergeordneten hierarchischen Ebenen, welche als Vermittler, bisweilen aber auch als Konkurrenten einer gegebenen Herrschaftsstruktur auftreten konnten, eine im-mer differenziertere Kennzeichnung der Verantwortlichkeit für die Prägungen und des damit ausgedrückten Machtanspruches notwendig. Es ist kein Zufall, dass ausgerechnet Lykien mit seiner eher peripheren Lage und seiner Vielzahl an kleinen, von konkurrierenden dynastischen Clans kontrollierten Machtzentren auf engstem Raum, die ersten echten Ansätze zu einer indi-viduellen Gestaltung des Herrscherbildnisses auf Münzen hervorgebracht hat. Mit der Auflö-sung der überkommenen politischen Strukturen in Kleinasien und im ganzen Vorderen Orient in der Folge des Feldzuges Alexanders des Grossen kam es zu weiträumigen geopolitischen Veränderungen und einer erheblichen Zunahme von regionalen Machtblöcken, die alle über eine eigene Münzproduktion verfügten und die sich ihre Einflussbereiche gegenseitig streitig machten. Da es in der Folge vor allem darum ging, dass die verschiedenen Prägeherren mit ihrem Geld auch von schriftunkundigen Nutzern klar voneinander unterschieden werden konnten, führte dies, namentlich bei den ptolemaischen und den seleukidischen Geprägen, zu einer verstärkten Individualisierung der Herrscherbildnisse auf den Münzen. Nur in abgelege-nen Regionen wie der Persis, wo es so gut wie keinen stetigen Zustrom und Umlauf von kon-kurrierenden Währungen gab, erfüllten nur symbolische Porträts der Regenten noch eine Zeit lang ihren ursprünglichen Zweck.
Numismatik Persien Lykien Kilikien Griechenland Portraets Hellenismus
Birincil Dil | Almanca |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 15 Mayıs 2020 |
Gönderilme Tarihi | 21 Mart 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 19 |