ÖĞRETMENLER AÇISINDAN OKUL YÖNETİCİLERİNİN DEMOKRATİK TUTUM VE DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 30 - 45, 30.06.2023

Metin Alma , Mehmet Karacan , Atalay Gürbüz

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmenler açısından okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin değerlendirmelerinin belirlenmesi olduğu için amaca uygun olarak nitel yöntem takip edilmiştir. Öğretmen görüşlerinin belirlenmesi için nitel araştırma tekniklerinden olan görüşme tekniği kullanılmış ve görüşme teknikleri arasında soruların görüşmeler sırasında yeniden düzenlenmesine imkan tanıyan yarı yapılandırılmış görüşme formunun kullanılmasına karar verilmiştir. Araştırmada çalışma grubunun belirlenmesi için kolayda örneklem yöntemi kullanılmış ve gönüllü 20 katılımcıya 4 açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Ulaşılan veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir.
Yapılan analizde; karar sürecine katılımın eğitim bağlamında demokrasinin açıklaması olabileceği, demokratik okul yöneticisinin en önemli özelliğinin adalete inanmak olduğu, demokratik okul yöneticilerinin aldığı kararlarla ilgili herkesi memnun etmekte zorlandıkları, demokratik okul yöneticisinin gelişime açık bir öğrenme ortamına katkı sağladığı, demokratik okul yöneticisinin öğretmene kendini değerli hissettirdiği ve desteklediği, öğrenciye özgür ve geliştirici ortam açısından katkı sunduğu, velilere iş birlikçi yaklaşım kazandırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen görüşleri bağlamında ulaşılan sonuçlara dayanarak demokrasinin okulda benimsenmesinde ve tüm paydaşlar arasında yaygınlaşmasında okul yöneticisinin önemli bir rol üstlendiği, araştırmanın genel sonucu olarak ifade edilebilir. Dolayısıyla okul yöneticisine demokratik yaklaşımların kazandırılması için farkındalık oluşturulması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

demokrasi, okul, öğretmen, okul yönetimi

Kaynakça

• Arslan, M. C. (2012).İlköğretim okul müdürlerinin demokratik tutum ve davranışlarının öğretmen motivasyonu ve öğrenci başarısına etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Aydın, A. (2010). Sınıf yönetimi. (11.Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bakır, A. (2007) Sergiledikleri demokratik tutum ve davranışlar açısından ilköğretim okul yöneticilerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Başar, H. (2001). Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık
• Bursalıoğlu, Z. (1991). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara: Pegem Yay. No : 12.
• Bursalıoğlu, Z. (2010). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyükkaragöz, S. (1996). Demokratik eğitim politikası. Eğitim ve Bilim Dergisi, 20, 9-16. Büyükkaragöz, S. Kesici, Ş. (1996). Öğretmenlerin hoşgörü ve demokrasi tutumları. Eğitim Yönetimi, 2(3), 353-365. Büyüköztürk, Ş.(2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri.(22.bas.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
• Can, N. (2004). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin değişim ve demokratik katılımla ilgili düşünce ve davranışları. Eğitim Araştırma Dergisi, 4(15), 132-142.
• Çelik, V. (2000). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çınar, O. & Büyükkasap, E. (2004). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin birlikte yaşama kültürü. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 20-21.
• Dağlı, İ. ve Polat, N. (1999). Demokrasi ve insan hakları el kitabı. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı.
• Dahl, R.A. (2001). On democracy. London: Yale University Pres.
• Demirbolat, A. (1997). Eğitim-demokrasi ilişkisi: demokrasi ve insan hakları eğitimi. İçinde L. Küçükahmet (Ed.). Eğitim bilime giriş. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Durmuş, G. & Demirtaş, H. (2009). Genel lise öğretmenlerinin sınıf yönetiminde gösterdikleri davranışların demokratikliğine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 121-138.
• Deniz, Ü., & Erdener, M. A. (2016). Okul müdürlerinin sergilediği öğretimsel denetim davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Tüfekçi, Ö. K. (Ed.). Sosyal bilimlerde stratejik araştırmalar (ss. 69-81). Saarbrücken: Lambert Academic Publishing.
• Derdiman R. (2006). Anayasa Hukukunun Genel Esasları ve Türk Anayasa Düzeni, Alfa Aktüel Yayınları, Bursa
• Doğan, P. (2013). Hendek ilçesi ilköğretim okullarında demokratik eğitim uygulamasına ilişkin öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Erdoğan, İ. (2010. Eğitim ve okul yönetimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Ejder, Y. (1996). Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Genişletilmiş 5. Baskı, Ankara
• Gülmek, M. N. (2012). İlköğretim okul yöneticilerinin demokratik tutumları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki, Zeytinburnu örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Giritli İ. & Sarmaşık j. (2006). Anayasa Hukuku, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş Yeni Bası, 2. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul
• Gözler, K. (2006). Anayasa Hukukuna Giriş, Yedinci Baskı, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa
• Gözübüyük, A. (2003). Anayasa Hukuku, Son Değişikliklerle Güncelleştirilmiş 11. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara
• Gümüşeli,A.İ.(2007). Demokratik okul yönetimi modeli.Erişim adresi: http://www.byclb.com/kobi/egitim_kurumlari/Default.aspx?
• Ilgar, L. (2005) Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım
• Işıkgöz, E. (1999). Demokrasi eğitiminde ilköğretim okulu yöneticilerinin etkililiği (Adapazarı örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• İpek, C. (2003). Sınıf ortamında öğretmen. İçinde Ö. Üre (Ed.). Sınıf yönetimi. Ankara: Mikro Yayınları.
• Karadağ, E. Baloğlu, N. Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan demokratik tutumları ile öğretmenlerin demokratik değerleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 65-82.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. (12. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık
• Karip, E. & Köksal, K. (1999). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (18), 193-204.
• Kaya, C. (2013). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimindeki demokratik tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Koçak, H. (2009). Küreselleşme ve yerelleşme çağında yerel demokrasi ve kentsel yaşam. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 133-142.
• Mayo, H.B. (1964). Demokratik teoriye giriş. (E. Kongar, Çev.). Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Özan, M.B. Türkoğlu, A.Z. Şener, G. (2010). Okul yöneticilerinin sergiledikleri demokratik tutum ve davranışlarının öğretmenlerin motivasyonuna etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 275-294.
• Özdemir, A. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılık ile ilişkisi, İstanbul ili Sancaktepe-Çekmeköy ilçeleri. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özden, Y. (2008). Eğitimde dönüşüm, eğitimde yeni değerler. (7. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık
• Özer, İ. (1996). Siyasal kültür, demokrasi ve demokratik değerler. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 71-98.
• Sezen, S. (2000). Seçim ve demokrasi. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Şahin, G. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin demokratik tutumları ile dogmatik düşünce biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şaylan, G. (1998), Demokrasi ve demokrasi düşüncesinin gelişmesi. Ankara: Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi.
• Şimşek, A. (2000). Sınıfta demokrasi. Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
• Taymaz, H. (1997). Eğitim sisteminde teftiş kavramlar ilkeler yöntemler. Ankara: Pegem Akademi.
• Taymaz, H.(2005). Okul yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Türkoğlu, A. (1996). 99 soruda eğitim bilimine giriş. İzmir: Memleket Gazetecilik ve Matbaacılık.
• Uras, M. (2002). Eğitimin toplumsal temelleri. İçinde E. Toprakçı (Ed.). Eğitim üzerine. 1. Baskı. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yetek, Y. (2003). İlköğretim okulu yöneticilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeyleri (Yayımlanmamış
• Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zencirci, İ. (2003). İlköğretim okullarında yönetimin demokratiklik düzeyinin katılım özgürlük ve özerklik boyutları açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.