Classification of Virgin Olive Oils of Domestic and Foreign Origin Based on Their Triacylglycerol Profiles with Chemometrical Methods (Turkish with English Abstract)

Yıl 2009, Cilt: 34 Sayı: 3, 157 - 164, 01.06.2009

Harun Dıraman Mustafa Çam Yusuf Özder

Öz

In this study, totally 60 commercial virgin olive oil samples of Turkish origin (2 Northern Cyprus, 2 Southeast Anatolia, 3 Mediterranean, 9 North Aegean, 3 Izmir peninsula, 16 South Aegean, 11 Akhisar-Manisa and 4 Marmara) and foreign origin (1 Jordan, 1 Palestine, 3 Spain, 1 Portugal, 2 Italy, 2 Greece) were classified and characterized on the basis of their triacylglycerol (TAG) profiles with chemometric methods (Principal Component Analysis, PCA and Hierarchical Cluster Analysis, HCA). TAG composition data (ECN 42–ECN 50, LLL and major fractions LOO, OOO, POO, PLO and SOO) in the oil samples was determined according to the HPLC method approved by the European Commission (EC). It was identified that the TAG compositions of olive oils of Turkish origin were similar to that of products from other olive–oil–producing countries. In all analyzed samples-except for the sample from Palestine, the value of trilinolein (LLL) did not exceed the maximum limit of 0.5% determined by the EC regulation for different olive grades. According to the HCA results, oils of Turkish and foreign origin were classified in five groups respectively. On the basis of chemometric analysis (PCA), it was observed that LOO/POO, OOO/POO and OOO levels were responsible for classification of oil samples from South Aegean–Turkey (dominating olive variety Memecik). LOO parameter played an important role in discrimination of North Aegean (dominating olive variety Ayvalik). Akhisar–Manisa oil samples (mostly Gemlik variety) were characterized with ECN48 and ECN48/ECN46 parameters.

Anahtar Kelimeler

Virgin olive oil, Turkey, triacylglycerol, chemometrics, HPLC  　　 

Yerli ve Yabancı Kökenli Bazı Zeytinyağlarının Trigliserit Düzeylerine Göre Kemometrik Sınıflandırılması

Öz

Bu çalışmada Türkiye’den (2 KKTC, 2 Güneydoğu Anadolu, 3 Akdeniz, 9 Kuzey Ege, 3 İzmir Yarımdası, 16 Güney Ege, 11 Akhisar-Manisa, 4 Marmara) ve diğer ülkelerden (1 Ürdün, 1 Filistin, 3 İspanya,1 Portekiz, 2 İtalya, 2 Yunanistan) olmak üzere toplam 60 adet ticari natürel zeytinyağı örneği, kemometrik yöntemler (Temel Bileşenler [PCA] Kümeleme [HCA] analizleri) yardımıyla triaçilgliserol (TAG) bileşenlerine göre sınıflandırılmış ve karakterize edilmişlerdir. Yağ örneklerinin TAG profilleri (ECN 42–ECN 50,LLL ve ana bileşenleri LOO, OOO, POO, PLO ve SOO) Avrupa Komisyonu (ABK) tarafından onaylanmış Yüksek Basınç Sıvı Kromatografisi ile belirlenmiştir. Türk natürel zeytinyağlarının TAG bileşenlerinin diğer zeytinyağı üreten ülkelerin ürünleri ile benzer olduğu ve bir örnek hariç (Filistin) analiz edilen tüm yağ örneklerindeki trilinolein (LLL) düzeylerinin, ABK tarafından farklı zeytinyağları için verilen en çok %0.5 düzeyini aşmadığı görülmüştür. Kümeleme analizi (HCA) sonuçlarına göre, Türk ve yabancı zeytinyağı örnekleri sırasıyla beş gruba ayrılmıştır. Temel bileşenler analizine (PCA) göre, Güney Ege (hâkim çeşit Memecik) yağ örneklerinin sınıflandırılmasında LOO/POO, OOO/POO ve OOO düzeylerinin sorumlu olduğu gözlenmiştir. Kuzey Ege (hâkim çeşit Ayvalık) örneklerinin ayrımında LOO parametresi büyük rol oynamıştır. Akhisar–Manisa yöresi örnekleri ise ECN48 ve ECN48/ECN46 parametreleri ile karakterize olmuştur. Bu çalışmada Türkiye’den (2 KKTC, 2 Güneydoğu Anadolu, 3 Akdeniz, 9 Kuzey Ege, 3 İzmir Yarımdası, 16 Güney Ege, 11 Akhisar-Manisa, 4 Marmara) ve diğer ülkelerden (1 Ürdün, 1 Filistin, 3 İspanya,1 Portekiz, 2 İtalya, 2 Yunanistan) olmak üzere toplam 60 adet ticari natürel zeytinyağı örneği, kemometrik yöntemler (Temel Bileşenler [PCA] Kümeleme [HCA] analizleri) yardımıyla triaçilgliserol (TAG) bileşenlerine göre sınıflandırılmış ve karakterize edilmişlerdir. Yağ örneklerinin TAG profilleri (ECN 42–ECN 50,LLL ve ana bileşenleri LOO, OOO, POO, PLO ve SOO) Avrupa Komisyonu (ABK) tarafından onaylanmış Yüksek Basınç Sıvı Kromatografisi ile belirlenmiştir. Türk natürel zeytinyağlarının TAG bileşenlerinin diğer zeytinyağı üreten ülkelerin ürünleri ile benzer olduğu ve bir örnek hariç (Filistin) analiz edilen tüm yağ örneklerindeki trilinolein (LLL) düzeylerinin, ABK tarafından farklı zeytinyağları için verilen en çok %0.5 düzeyini aşmadığı görülmüştür. Kümeleme analizi (HCA) sonuçlarına göre, Türk ve yabancı zeytinyağı örnekleri sırasıyla beş gruba ayrılmıştır. Temel bileşenler analizine (PCA) göre, Güney Ege (hâkim çeşit Memecik) yağ örneklerinin sınıflandırılmasında LOO/POO, OOO/POO ve OOO düzeylerinin sorumlu olduğu gözlenmiştir. Kuzey Ege (hâkim çeşit Ayvalık) örneklerinin ayrımında LOO parametresi büyük rol oynamıştır. Akhisar–Manisa yöresi örnekleri ise ECN48 ve ECN48/ECN46 parametreleri ile karakterize olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Natürel zeytinyağı, Türkiye, triaçilgliserol, kemometri, HPLC 　　

Kaynakça

• Dıraman H, Saygı H. 2006. Natürel Zeytinyağlarının Tanımlanmasında Kemometrik Teknikler: Dünyada ve Ülkemizdeki Durum.(Çağrılı Bildiri) Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Sempozyumu ve Sergisi,15-17 Eylül, 2006 İzmir. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Yayını Sem- pozyum Kitabı (Editörler: M. Gül, S. Umdu) İçinde Say- fa: 305-314.
• EEC 1991. Characteristics of olive and olive pomace oils and their analytical methods. Regulation EEC/ 2568/ 91 and later modifications. Official Journal of the Euro- pean Communities, L 248,1–82.
• Flor RV, Hecking LT, Martin BD.1993. Development of high–performance liquid chromatography criteria for determination of grades of commercial olive oils. Olivae, 48, 37–42.
• Boskou D. 1996. Olive Oil Chemistry and Technology. AOCS Press. Champaign, IL, USA. 161 p.
• Kiritsakis AK, 1998. Olive Oil: From the Tree to the Ta- ble. Food & Nutrition Pres Inc Trumbull, Connecticut.
• Aparacio R, Aparacio–Ruiz R. 2000. Authentication of vegetable oils by chromatographic techniques. J of Chro- matography A, 881, 93–104.
• Ulberth F, Buchgraber M. 2000. Authenticity of fats and oils. E. J. Lipid Sci. Tech., 102, 687–694.
• Christopoulou E, Lazaraki M, Komaitis M, Kaselimis K. 2004. Effectiveness of determinations of fatty acids for the detection of adulteration of olive oils with vegetable oils. Food Chemistry, 84, 463–474.
• faydalı sonuçlar sağlayacağı kuşkusuzdur. Analizi) sonuçları
• Şekil 5. Yabancı natürel zeytinyağı örneklerinin trigliserit de- ğerlerine göre HCA (Kümeleme Analizi) sonuçları Analizi) sonuçları