OSMANLI DEVLETİ’NDE GEMİ TİPLERİ VE GEMİ KAZALARI İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2020, Sayı: 19, 41 - 58, 16.09.2020

Mustafa Çırpan

Öz

Bu çalışmada Osmanlı donanmasında yer alan gemi tipleri ile bu gemilerin zamanla gelişim süreci
ele alınmıştır. Osmanlı’nın kuruluşundan itibaren kürekli gemilerle başlayan değişim süreci,
yelkenli gemiler döneminin sonuna kadar incelenmiş, ayrıca değişim sürecindeki temel sebepler
olan savaş, savunma, Akdeniz kültürü, değişimin fiziki ve sosyal sonuçları gibi konulara da
değinilerek daha açıklayıcı hale getirilmeye çalışılmıştır. Gemi çeşitleri de resimleriyle ve gemi
teknolojilerini takip etme kanallarıyla beraber ele alınarak, aralarında sebep sonuç ilişkileri
kurulmuştur. Çalışmanın son kısmında ise Osmanlı’da sıkça gerçekleşen gemi kazaları sebep,
sonuç ve mahiyetleriyle beraber değerlendirilerek kaza sonrası devlet tutumları ve protokolleri de
incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı donanması, Osmanlı gemi kazaları, denizcilik tarihi

Kaynakça

• Aktepe, M. M. (1993). Çeşme Vak‘ası - TDV İslâm Ansiklopedisi. 9 Mayıs 2020 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/cesme-vakasi adresinden erişildi, 288-289.
• Aydın, Y. A. (2007). Osmanlı Denizciliği (1700-1770). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 36-39.
• Bostan, İ. (2000). İnebahtı Deniz Savaşı - TDV İslâm Ansiklopedisi. İslam Ansiklopedisi. 9 Mayıs 2020 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/inebahti-deniz-savasi adresinden erişildi, 287- 289.
• Bostan, İ. (2015). Kadırga’dan Kalyon’a (XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Gemi Teknolojisi’nin Değişimi). Osmanlı Araştırmaları, 24(24), 67-83
• Bostan, İ. (2017). Osmanlı Akdenizi. İstanbul: Küre Yayınları, 300.
• Bostan, İ. Özbaran, S., Arıkan, Z. ve Sancar, L. (2009). Türk Denizcilik Tarihi. Kasımpașa, İstanbul: Deniz Yayınevi Müdürlüğü, 326-332.
• Deniz Müzesi Komutanlığı—Tarihi Kadırga. (t.y.). 29 Nisan 2020 tarihinde https://denizmuzesi.dzkk.tsk.tr/tr/content/2 adresinden erişildi.
• Girit - TDV İslâm Ansiklopedisi. (t.y.). 30 Nisan 2020 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/girit adresinden erişildi.
• Güleryüz, A. (2004). Kadırgadan Kalyona Osmanlıda Yelken—Mikyas-ı sefain = Ottoman Sailing Ships From Galleys To Galleons And Particulars Of Ships And Their Equipment. Beyoğlu-İstanbul: Denizler Kitabevi, 31-63
• Gümüş, Ş. Ö. (2012). Osmanlı Deniz Ticaretinde Hukuki Bir Sorun: Kaza Yapan Geminin Malları. Folklor/Edebiyat, (71), 113-126.
• Kâtib Çelebi ve Gökyay, O. Ş. (2007). Deniz Savaşları Hakkında Büyüklere Armağan: (Tuhfetü’lkibâr fî esfâri’l-bihâr). İstanbul: Kabalcı, 182-184.
• Kocaoğlu, B. (2019). Osmanlı Devleti’nde Gemi Kazaları ve Devletin Kazalara Müdahale Usulleri (1763-1856). Tarih ve Gelecek Dergisi, 5(2), 189-198.
• Mahmud Raif, Mahmud Raif, Beydilli, K. ve Şahin, İ. (2001). Mahmud Râif Efendi ve Nizâm-ı Cedîd’e Dâir Eseri. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 231
• Özdemir, Ş. (2006). Osmanlı Denizciliğinde Gemi Kazaları ve Dalışlar. OTAM(Ankara), 366-368 The Battle of Lepanto, 7 October 1571—National Maritime Museum. (t.y.). 9 Mayıs 2020 tarihinde https://collections.rmg.co.uk/collections/objects/11753.html adresinden erişildi.
• Turna, İ. ve Pı̇rı̇m, A. E. (2015). Çektirme Gemisinin Tarihi Ve Dönemin Ticari Faaliyetlerindeki Rolü Üzerine Bir İnceleme. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 5(12), 119-135.
• Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (t.y.). 7 Mayıs 2020 tarihinde https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?icerik_id=480&dil=1 adresinden erişildi.
• Uzunc̦arșılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 459-462
• Zorlu, T. (2014). Osmanlı ve Modernleşme: III. Selim Dönemi Osmanlı Denizciliği. İstanbul: Timaş Yayınları, 21-35
• Zorlu, T. (2016). Modernleşme Döneminde Osmanlı Deniz Teknolojisi ve Tersane-i Amire. İstanbul, 4,35.