Moderator Role of Entrepreneurial Intentions on the Relationship Between Job Satisfaction and Organizational Commitment

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 9, 25 - 44, 28.06.2021

Burçin Tüzemen , Ozlem Kunday

https://doi.org/10.31006/gipad.778165

Öz

The aim of this study is to shed a light on the potential impact of entrepreneurial intentions of white-collar employees on their attitudes towards their organizations. With this in mind, the moderator effect of entrepreneurial intentions on the relationship between job satisfaction and organizational commitment has been researched and a survey is conducted on a sample of 163 white collar employees, majority of whom work for big (>250 employees) companies. Survey data is analysed with the help of factor and regression analyses carried out via SPSS. As a result, having entrepreneurial intentions is found to have a significant and negative effect on the relationship between job satisfaction and organizational commitment. Therefore, it is concluded that, even if satisfied with their jobs, employees who develop entrepreneurial intentions are not as committed to their organizations as might be expected. The findings stress the importance of managing entrepreneurial intentions in maintaining organizational commitment.

Anahtar Kelimeler

Entrepreneurship, entrepreneurial intention, job satisfaction, organizational commitment

İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkide Girişimcilik Niyetinin Düzenleyici Rolü

Öz

Bu çalışmanın amacı, beyaz yakalı çalışanların kendi işlerini kurma yolunda düşüncelere sahip olmaları halinde, çalışmakta oldukları kuruma karşı tutumlarının bu düşüncelerden nasıl etkileneceğine ışık tutmaktır. Bu amaçla, çalışmada iş tatmini ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki üzerinde girişimcilik niyetinin düzenleyici rolü masaya yatırılmıştır. Çalışma kapsamında ağırlıklı olarak büyük (>250 çalışanı olan) şirketlerde görevli 163 beyaz yakalı çalışanın katıldığı bir anket yapılmıştır. Anketten elde edilen veriler, SPSS programı kullanılarak, faktör ve regresyon analizi yardımıyla değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda girişimcilik niyetinin iş tatmini ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi anlamlı bir seviyede ve olumsuz yönde etkilediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla, girişimcilik niyeti taşıyan beyaz yakalı çalışanların işlerinden memnun olsalar dahi, bu durumun kurumlarına olan bağlılıklarına beklendiği kadar olumlu yansımayacağı görülmüştür. Bulgular, çalışan devamlılığının sağlanmasında girişimci eğilimlerin yönetilmesinin önemine dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Girişimcilik, Girişimcilik Niyeti, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık

Kaynakça

• Acar, S. ve Uslu, D. (2018). “Duygusal Zeka ve Girişimcilik Niyeti Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(4), 16 – 32.
• Akçakanat, T. ve Dinç, M. (2018). “Planlanmış Davranış Teorisi Bağlamında Girişimcilik Niyeti Üzerinde Makyevalist Kişiliğin Etkisi”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17. UİK Özel Sayısı, 761 – 780.
• Akçay, V. (2012). “Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatmini ile İlişkisi”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 2, 123 – 141.
• Akdemir, B. ve Açan, A. (2017). “Psikolojik Sermaye ve İş Tatmini İlişkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 8(2), 57 – 79.
• Akkuş, Y., Akdoğan, Ç. ve Akyol, A. (2018). “Kişilik Özellikleri ve Girişimci Kişilik Boyutlarının Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Etkileri: Trakya Örneği”. Electronic Journal of Vocational Colleges, Kasım 2018, 171 – 174.
• Alpaslan, A. ve Özmen, M. (2017). “Kişisel Değerlerin Girişimcilik Eğilimine Etkisi: Demografik Özelliklerin Rolü”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 957 – 976.
• Atılgan, Ö. (2017). “İş Tatmini İle İşgören Performansı İlişki: Öğretim Üyeleri Üzerinde Bir Araştırma”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (8)15, 35 – 55.
• Aydemir, Y. ve Yılmaz, O. (2019). “Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Niyetinin Kişilik Özellikleri Bakımından İncelenmesi: Batman Üniversitesi Örneği”. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 14(2), 247 – 261.
• Aydıntan, B., Göksel, A. ve Ekmekçioğlu, E. (2014). “Politik Yeteneğin Öğrenci ve Çalışanların Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Mediatör (Aracı) Etkisi: Görgül Bir Çalışma”. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 95 – 112.
• Bağcı, B. (2019). “Birey – Örgüt Uyumunun İş Tatmini Üzerine Etkisi: Sağlık Kurumlarında Bir Araştırma”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 307 – 328.
• Ballı, A. ve Üstün, F. (2019). “Girişimci Kişilik Özelliklerinin Girişimcilik Niyeti Üzerine Etkisi: Uygulamalı Girişimcilik Eğitimine Katılanlar Üzerine Bir Çalışma”. Business & Management Studies: An International Journal, 7(1), 308 – 326.
• Bozok, E. (2016). Profesyonelleşmenin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Bir Vakıf Üniversite Çalışanları Üzerine Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 446912).
• Büyükbeşe, T. ve Aslan, H. (2019). “Psikolojik Sermaye ve Duygusal Emeğin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 949 – 963.
• Chang, C. (2015). “Moderating Effects of Nurses’ Organizational Support on the Relationship Between Job Satisfaction and Organizational Commitment”. Western Journal of Nursing Research, 37(6), 724 – 745.
• Çakar, A. (2018). “Örgütsel Duygusal Hafıza ile Örgütsel Bağlılık ve Örgüt Performansı İlişkisi”. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 22(2), 269 – 281.
• Çekmecelioğlu, G. ve Günsel, A. (2011). “Rol Stresi Kaynaklarının İş Tutumları Açısından Değerlendirilmesi: Kimya Sektöründe Bir Uygulama”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 33 – 43.
• Çelik, A., İnce, M. ve Bozyiğit, S. (2014). “Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Niyetlerini Etkileyen Ailesel Faktörleri Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma”. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 113 – 124.
• Çelik, M. ve Karababa, A. (2018). “Girişimcilik Niyetlerinin Demografik Faktörlere Göre İncelenmesi”. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 13(1), 57 – 67.
• Çınar, O. ve Gündoğdu, M. (2019). “İş Sağlığı-Güvenliği, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Erzurum ve İstanbul Uygulaması”. İş ve Hayat Dergisi, (5)9, 231 – 247.
• Diken, A., Koçyiğit, N., Topaloğlu, E. ve Yılmaz, A. (2019). “İşgörenlerde Algılanan Örgütsel Destek Algısı İle Örgütsel Bağlılık İlişkisinde İş Tatmininin Aracı Rolü”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2698 – 2716.
• Durak, İ. (2018). “Girişimcilik Niyeti ile Duygusal Zeka ve Bazı Sosyo-Demografik Değişkenler Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Arasında Bir Araştırma”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 281 – 297.
• Durusu, H. ve Cemaloğlu, N. “Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 20 – 38.
• Erçelik, M. ve Mengeş, E. (2019). “Girişimcilik Eğilimlerinin Bazı Demografik Özellikler Yönünden İncelenmesi: Meslek Yüksekokulu Öğrencileri Üzerinde Görgül Bir Araştırma”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(5), 418 – 429.
• Erdoğan, F. (2012). Beyaz Yakalı Girişimci. Optimist Kitap, İstanbul.
• Eren, F. ve Yalçıntaş, M. (2017). “Hizmetkar Liderlik İle İş Tatmini Arasındaki İlişki: Bir Havayolu Şirketi Örneği”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2017 (16. UİK Özel Sayısı), 851 – 864.
• Ergün, H. ve Çelik, K. (2019). “Örgütsel Bağlılık Ölçeği Türkçe Uyarlaması”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 113 – 121.
• Esen, Ü. (2020). “The Role of Perceived Organizational Justice and Job Stress on the Relationship between Job Satisfaction and Organizational Commitment”. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(1), 282 - 299.
• Etzioni, A. (1961). A Comparative Analysis of Complex Organizations. Free Press, New York.
• Gençay, E. ve Döven, M. (2019). “Girişimci Kişilik Özelliklerinin Girişimcilik Niyetine Etkisi”. Stratejik Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 89 – 123.
• Gül, H. (2002). “Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve Değerlendirmesi”. Ege Akademik Bakış, (2)1, 37 – 57.
• Gürbüz, S., Erkuş, A. ve Sığrı, Ü. (2010). “İş Tatmini ve İş Performansının Yeni Öncülü: Temel Benlik Değerlendirmesi”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 69 – 76.
• İşcan, Ö. ve Sayın, U. (2010). “Örgütsel Adalet, İş Tatmini ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195 – 216.
• İmamoğlu, İ. ve Kahya, C. (2015). “Ekonomi Okuryazarlığının Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Rolü”. International Journal of Social Science, 3(39), 139 – 156.
• Jehanzeb, K. ve Mohanty, J. (2018). “Impact of Employee Development on Job Satisfaction and Organizational Commitment: Person–Organization Fit as Moderator”. International Journal of Training and Development, 22(3), 171 – 191.
• Kalkan, A. (2011). “Kişisel Tutum, Öznel Norm ve Algılanan Davranış Kontrolünün Girişimcilik Niyeti Üzerinde Etkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(14), 189 – 206.
• Keser, A. ve Bilir, B. (2019). “İş Tatmini Ölçeğinin Türkçe Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması”. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 229 – 239.
• Khan, M., Khan, S. ve Sahoo, K. (2018). “Age as Moderator of Relationship Between Job Satisfaction and Organizational Commitment”. International Journal of Advanced Research, 6(1), 995 – 1001.
• Kılıç, M. (2019). “Okullarda Yöneticinin Sağladığı Etik İklimin, Örgütsel Bağlılık ve Öğretmen Performansına Etkisi”. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(3), 807 - 836.
• Kıran, F., Bozkurt, Ö. ve Tunç, H. (2018). “Finansal Okuryazarlık ve Girişimcilik Niyeti Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 1(1), 29 – 51.
• Kırkpınar, S. ve İşcan, Ö. (2018). “Liderlik Tarzlarının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığa Etkileri”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(1), 65 – 85.
• KİGEM, Kişisel Gelişim Merkezi, “Beyaz Yakalıların Girişimcilikle İmtihanı”, https://www.kigem.com, 05.04.2020.
• Koçak, O., Duruel, M., Arslan, H. ve İştar, G. (2016). “Vasıf Gerektiren Meslekleri Yapanların İş Tatmini: İstanbul Örneği”. Kent Akademisi, 9(2), 40 – 55.
• Konaklıoğlu, K. ve Kızanlıklı, M. (2011). “Üniversite Öğrencilerinin Proaktif Kişilik Özellikleri ile Girişimcilik Eğilimleri Arasındaki İlişki”. Ticaret ve Turizm Egitim Fakültesi Dergisi, (1), 72 – 92.
• Linan, F. ve Chen, Y. (2009). “Development and Cross-Cultural Application of a Specific Instrument to Measure Entrepreneurial Intentions”. Entrepreneurship Theory and Practice. Mayıs 2009, 593 – 601.
• Marangoz, M. ve Aydın, A. (2018). “Girişimcilik Motivasyonları ve Engellerine İlişkin Algıların Girişimcilik Niyetine Etkisi: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma”. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 13(1), 69 – 78.
• Meyer, J.P. ve Allen, N.J. (1991). “A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment”. Human Resource Management Review, 1, 61-89.
• Musluhittinoğlu, N. ve Adıgüzel, Z. (2019). “Üniversite Öğrencilerinin Girişimci Öz-Yeterliliklerinin ve Kişilik Özelliklerinin Girişimcilik Niyetlerine Etkisinin Analiz Edilmesi”. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(2), 156 – 175.
• Naktiyok, A. ve Timuroğlu, M. (2009). “Öğrencilerin Motivasyonel Değerlerinin Girişimcilik Niyetleri Üzerine Etkisi ve Bir Uygulama”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 85 – 103.
• Önay, I., Ayas, S., Uğurlu, Ö. ve Önay, M. (2017). “Psikolojik Sermaye ile Girişimcilik Niyeti İlişkisi”. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(3), 55 – 66.
• Özcan, A. ve Bayarçelik, E. (2020). “Kuşaklara Göre İş Tatmini, Tükenmişlik ve İş Yaşam Dengesi”. International Journal of Management and Administration, 4(7), 54 – 70.
• Özler, N., Giderler, C. ve Baran, H. (2017). “Öz Yeterlilik ve Kontrol Odağının Bireylerin Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. ICMEB17 Özel Sayısı, 736 – 747.
• Pekdemir, İ., Özçelik, O., Karabulut, E., ve Arslantaş, C. (2006). “Personel Güçlendirme, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma”. Milli Prodüktivite Merkezi Verimlilik Dergisi, (4), 11 – 36.
• Penley, L. ve Gould, S. (1988). “Etzioni's Model of Organizational Involvement: A Perspective for Understanding Commitment to Organizations”. Journal of Organizational Behaviour, (9), 43 – 59.
• Robbins, T. ve Judge, T. (2017). Organizational Behaviour. Pearson. Londra.
• Sinding, K. ve Waldstrom, C. (2014). Organizational Behaviour. McGraw Hill. New York.
• Sökmen, A. ve Kenek, G. (2019). “Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini ve Özgecilik İlişkisi: Bir Kamu Kurumunda Araştırma”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 3120 – 3130.
• Sökmen, A. ve Bıyık, Y. (2016). “Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Özdeşleşme, Kişi-Örgüt Uyumu ve İş Tatmini İlişkisi: Bilişim Uzmanlarına Yönelik Bir Araştırma”. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 9(2), 221 – 227.
• Srivastava, S. (2013). “Job Satisfaction and Organizational Commitment Relationship: Effect of Personality Variables”. Vision, 17(2), 159 – 167.
• Şeşen, H. ve Basım, N. (2012). “Demografik Faktörler ve Kişiliğin Girişimcilik Niyetine Etkisi: Spor Bilimleri Alanında Öğrenim Gören Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Ege Akademik Bakış, 12 (Özel Sayı), 21 – 28.
• Taşkın, Ç., Öztürk, O. ve Karadamar, A. (2018). “Girişimcilik Kişiliğinin Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Etkisi”. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 21 – 34.
• TDK Türkçe Sözlük. (1992). Milliyet tesisleri, İstanbul.
• Terzi, C. ve Koçoğlu-Sazkaya, M. (2020). “Örgütsel Sinizmin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisinin İncelenmesi: Hekimlere Yönelik Bir Araştırma”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 129-143.
• Timuroğlu, M. ve Çakır, S. (2014). “Girişimcilerin Yeni Bir İş Yapma Niyetlerinin Risk Alma Eğilimi ile İlişkisi”. AKÜ İİBF Dergisi, 16(2), 119 – 136.
• Timuroğlu, M. ve Yılmaz, B. (2019). “Stres ve Girişimcilik Niyeti: Bir Uygulama”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(3), 699 – 713.
• Turan, M. ve Parsak, G. (2011). “Yabancılaşma ve İş Tatmini İlişkisi: Bir Devlet Üniversitesi İdari Personeli Üzerinde Araştırma”. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20)2, 1 – 20.
• Turunç, Ö. ve Erkuş, A. (2010). “İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: İş Stresinin Aracılık Rolü”. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (10)19, 415 – 440.
• Uçar, Z. ve Sezgin, O. (2019). “Güç Alanı Kuramı Bağlamında Destekleyici/Güdüleyici ve Engelleyici Algıların Girişimcilik Niyetine Etkisi”. Journal of Yasar University, 14 (Özel Sayı), 46 – 57.
• Uğur, S. (2019). “Örgütsel Bağlılık İle Örgütsel Sapma Davranışı Arasındaki İlişki: Banka Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma”. Journal of Economics, Business and Organization Research, (1)1, 85 – 96.
• Uzun, H., Buran, A. ve Beydilli, E. (2017). “Sosyal Zekanın Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Etkisi: Meslek Yüksekokulu Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma”. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(5), 1 – 11.
• Yalçınsoy, A. ve Işık, M. (2018). “Toksik Liderlik ile Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisine Yönelik Bir Araştırma”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(3), 1016 - 1025.
• Yanık, O., Timuroğlu, M. ve Naktiyok, A. (2017). “Duyguların Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Etkisi”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 461 – 477.
• Yenihan, B. (2014). “Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Arasındaki İlişki”. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 170 – 178.
• Yeşilay, R. ve Yavaş, V. (2017). “Öğrencilerin Girişimcilik Niyetinin Planlanmış Davranış Teorisi Çerçevesinde İncelenmesi: Sivil Havacılık Alanında Öğrenim Gören Önlisans Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 6(1), 145 – 172.
• Yıldız, A. ve Atilla, G. (2019). “Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Bağlılık Düzeyine Etkisi: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 39 – 64.
• Yiing, L. ve Ahmad, K. (2008). “The Moderating Effects of Organizational Culture on the Relationships Between Leadership Behaviour and Organizational Commitment and Between Organizational Commitment and Job Satisfaction and Performance”. Leadership & Organization Development Journal, 30(1), 53 – 86.
• Zehir, C., Müceldili, B. ve Zehir, S. (2012). “The Moderating Effect of Ethical Climate on the Relationship Between Job Satisfaction and Organizational Commitment: Evidence From Large Companies in Turkey”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 58(2012), 734 – 743.