AVRUPA BORÇ KRİZİNİN SEÇİLMİŞ ÜLKE ÖRNEKLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 17 - 54, 09.11.2015

Cemil Eraslan , Cemil Erarslan , M.emin Timurtaş , M.emin Timurtaş

Öz

Amerika Birleşik Devletleri’nde 2007 yılının ikinci yarısında yaşanmaya başlayan mortgage
kökenli finansal kriz, 2009 yılı itibariyle Avrupa Birliği ülkelerinde büyük bir borç krizini
tetiklemiştir. Avrupa Birliği ülkelerinden ilk olarak Yunanistan’da etkisini göstermeye başlayan
kriz, sonrasında çevre ülkeleri de etkisi altına alarak geniş bir bölgeye yayılmıştır.
ABD’de mortgage piyasasında oluşan emlak balonunun patlaması sonucu küresel
piyasalarda yaşanan dalgalanmalar, AB ülkeleri içerisinde kamu kesimi ile özel kesimi yüksek
borçlu olan ekonomileri daha fazla etkilemiştir. 2015 yılı itibariyle AB ülkelerinde borç krizinin
etkileri önemli ölçüde hissedilmeye devam edilmektedir. Çalışmanın temel amacı söz konusu borç
krizinin, krize düşen AB ülkelerinde meydana getirdiği değişmeleri ortaya koymaktır.
ABD’de ortaya çıkan mortgage krizi, 2009 yılından itibaren döviz kurları, dış ticaret ve faiz
oranları kanalıyla AB ülkelerini de etkisi altına almıştır. Çalışma bu kapsamda AB ülkelerinde
yaşanan borç krizinin ortaya çıkmasında etkili olan faktörleri açıklamaya yönelmiştir. Avrupa
Borç Krizi’nin ortaya çıkış sebepleri ve 2009’da başlayan bu krizin AB ekonomileri üzerindeki
etkilerinin neler olduğu sorusu çalışmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır.
Çalışmada ele alınan Yunanistan, İrlanda, Portekiz, İspanya ve İtalya gibi ülke
ekonomilerinin incelenmesi sonucunda, Avrupa borç krizinin temel nedeninin ulusal
ekonomilerden kaynaklı yapısal problemler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Borç kriziyle mücadelede AB üyesi ülkelerin uyguladığı daraltıcı maliye politikaları
sonrasında, bütçe açığı ile cari açık gibi değişkenlerde kısmen bir başarının yakalandığı
söylenebilir. Ancak buna karşın ülkelerin borç yükünde ve işsizlik oranlarında önemli bir iyileşme
sağlanamamıştır. Hatta birçok ülkede kamu borcu sürekli artma eğilimindedir. İşsizlik oranları ise
çok yüksek seviyelere çıkmıştır.
Yaşanmakta olan bu krizin etkilerinin sonlandırılması ve muhtemel krizlerin önüne geçilmesi
adına birlik nezdinde alınması gerekli birkaç önlem söz konusudur. Öncelikle AB içerisinde mevcut
Troyka oluşumunun yerine her ülkeye eşit yaklaşımda bulunan ve güven duyulabilecek bir
kurumsal yapının kurulması gerekmektedir. İkinci olarak uygulanan tek para politikası ve çok
sayıda maliye politikasına son verilmelidir. Üçüncü olarak birlik içerisinde bazı ülkelerin kimi
sektörlerinin rekabete karşı korunması uygulamasına yer verilmelidir. Çünkü birlik içerisindeki
bütün ülkelerin sanayi ve hizmetler sektörünün rekabet potansiyeli eşit değildir. Bu durum
ülkelerin üretim miktarını artırmalarına ve etkili bir büyüme gücü sağlamalarına engel teşkil
etmektedir. Ayrıca AB üyesi ülkelerin çalışma saatlerini uyumlu hale getirmeleri, vergi sistemlerini
ve finansal sistemlerini geliştirmeleri, şirketlerin önlerindeki engelleri yasalar yoluyla kaldırmaları
da gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Avrupa Borç Krizi, Mortgage Krizi, Yunanistan Ekonomik Krizi

Kaynakça

• AB GENEL SEKRETERLİĞİ. (2011). “Avrupa Birliği’nde Küresel Finansal Krize Karşı Alınan Önlemler ve Birliğin Rekabet Gücünün Arttırılmasına Yönelik Girişimler: Euro Rekabet Paktı”. http://www.abgs.gov.tr/files/EMPB/euro_plus_pact.pdf, (Erişim: 29.05.2015).
• ADAMU, Abdul (2009). “The Effects of Global Financial Crisis on Nigerian Economy”, History of Finance eJournal, April-2009, http://www.papers.ssrn.com/sol3 /Data_Integrity _Notice.cfm?abid=1397232, (Erişim: 24.08.2011).
• AFŞAR, M. (2011). “Küresel Kriz ve Türk Bankacılık Sektörüne Yansımaları”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:6, Sayı:2, ss:143-171.
• AKÇADAĞ, E. (2012). “Ekonomik Krizin Vurduğu Son Avrupa Ülkesi: İspanya”.http://www.bilgesam.org/incele/59/-ekonomik-krizin-vurdugu-son-avrupa-ulkesi--ispanya/#.VOUvXfmsXX5, (Erişim: 19.02.2015).
• AKÇAY, B. (2012). “Yunanistan Ekonomisinde Devlet Borç Krizi-Cari Açık İlişkisi”, Maliye Dergisi, Sayı.163, Temmuz/Aralık 2012, ss:15-35.
• AKÇAY, B. (2013). “Avro Bölgesi Borç Krizi: GIIPS”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, Gazi Üniversitesi, İİBF İktisat Bölümü, Cilt:23, Sayı:84, ss:1-38.
• AKTAN, C.C. ve ŞEN, H. (2001). “Ekonomik Kriz: Nedenler ve Çözüm Önerileri”, Yeni Türkiye Dergisi Ekonomik Kriz Özel Sayısı, Cilt:2, Sayı:2, ss:1225-1230.
• ALOGOSKOUFİS, G. (2012). “Greece’s Sovereign Debt Crisis: Retrospect and Prospect”. Athens University of Economics and Business.
• ALTINTAŞ, H. (2004) “Bankacılık Krizleri, Nedenleri ve Ekonomik Maliyetleri”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı:22, ss:39-61.
• AVCI, M.A. ve ALTAY, N.O. (2013). “Finansal Krizlerin Sinyal Yaklaşımı İle Öngörülmesi: Türkiye, Arjantin, Tayland ve İngiltere İçin Bir Analiz”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:14, ss:47-58.
• BALCEROWİCZ, L., RZONCA, A., KALİNA, L. and LASZEK, A. (2013). “Economic Growth in the European Union”. Lisbon Council.
• BEKER, V. (2014). “The European Debt Crisis: Causes and Consequences”. Stock & Forex Trading.
• BORATAV, K. (2015). “Yunanistan Nasıl Çökertildi?”. http://www.sendika.org/2015/01/ yunanistan-nasil-cokertildi-korkut-boratav/, (Erişim: 07.02.2015).
• BURNSİDE, C., EİCHENBAUM, M. and REBELO, S. (2007). “Currency Crisis Models”. The New Palgrave Dictionary of Economics.
• BURSA TİCARET VE SANAYİ ODASI. (2014). “İtalya Ülke Raporu”, http://www.btso.org.tr /databank/countryreport/39-italya.pdf, (Erişim: 04.03.2015).
• BURULDAY, A.F. (2011). “Yunanistan Ekonomik Krizi”, (http://www.bilgesam.org).
• CAVERO, T. and POİNASAMY, K. (2013). “The true cost of austerity and inequality: Ireland Case Study”. Oxfam Case Study.
• CHİSLETT, W. (2014). “Spain’s Banking Crisis: A Light in the Tunnel”, Elcano Royal Institute, ARI.
• CONDE, J.I. and MARİN, C. (2013). “Austerity Measures in Crisis Countries – Results and Impact on Mid-term Development:The Fiscal Crisis in Spain”. ZBW – Leibniz Information Centre for Economics.
• COP, B. (2013). “Güney Avrupa’da Ekonomik Kriz ve Toplumsal Hareketler”. İTÜ Küresel Eğilimler Serisi, Çalışma Kağıdı No:5.
• COUNTRİESQUEST. (2015). “Economy Overview”, http://www.countriesquest.com/europe /portugal/economy/overview.htm, (Erişim: 12.03.2015).
• ÇEVİŞ, İ. (2005). Para Krizlerine Ampirik Bir Yaklaşım. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu Yayını, Yayın No:187.
• DELİCE, G. (2003). “Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı:20, ss:57-81.
• EMİRKADI, Ömer (2005). “Gelişmekte Olan Ülkeler ve Parasal Kriz Teorileri Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Sosyo Ekonomi Dergisi, Yıl.1, Sayı.2, Temmuz-Aralık/2005, ss:35-62.
• ENCYLOPEDİA OF THE NATİONS. (2015). “Italy - Overview of economy”, http://www.nat ionsencyclopedia.com/economies/Europe/Italy-OVERVIEW-OF-ECONOMY.html, (Erişim: 04.03.2015).
• ERARSLAN, C. (2013). Küresel Finansal Krizin Evrimi: Mortgage Krizinden Avrupa Borç Krizine Nedenleri, Etkileri ve Sonuçları. İstanbul: Der Yayınları.
• ERARSLAN, C. and BAYRAKTAR, Y. (2012). “Konut Balonlarının Oluşumunda FED’in Rolü ve Küresel Krizden Çıkartılacak Bazı Dersler”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt:62, Sayı:2, ss:38-59.
• EURO CHALLENGE. (2012). Spain: An overview of Spain’s economy.
• EURO CHALLENGE. (2014a). Portugal: An overview of Portugal’s economy.
• EURO CHALLENGE. (2014b). Spain: An overview of Spain’s economy.
• EUROMONEY. (2014). “Euromoney Special Report: Portuga”, http://www.euromoney.com /Media/documents/shared/euromoney/guides/Portugal-guide-2014.pdf, (Erişim:19.04. 2015).
• EUROPEAN COMMİSSİON. (2015). European Economic Forecast: Winter 2015.
• EY EUROZONE FORECAST. (2015). “Outlook for Portugal: Modest Growth Continues, but GDP Still Below Pre-crisis Peak”, http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/EY-Eurozone-March-2015-Portugal/$FILE/EY-Eurozone-March-2015-Portugal.pdf, (Erişim: 19.04.2015).
• FOCUSECONOMİCS. (2015a). “Portugal Economic Outlook”, http://www.focuseconomics.com /countries/portugal, (Erişim: 21.03.2015).
• FOCUSECONOMİCS. (2015b). “Italy Economic Outlook”, http://www.focuseconomics.com /countries/italy, (Erişim: 09.03.2015).
• FRANKEL, Jeffrey A. and Shang-Jin Wei (2004). “Managing Macroeconomic Crises”, NBER Working Paper Series, No.10907, November-2004, pp:1-86.
• GİNSBORG, P. (2003). “A History of Contemporary Italy: Society and Politics: 1943-1980”. Palgrave Macmillan.
• GLİCK, R. ve HUTCHİSON, M. (2011). “Currency Crises” Federal Reserve Bank of San Francisco, Working Paper No: 2011-22.
• GOLDSTEIN, Morris, Gracelia Kaminsky and Carmen Reinhart (2000). Assessing Financial Vulnerability: An Early Warning System for Emerging Markets, Institute for International Economics, Washinghton: Peterson Institute, June-2000, http://www.bookstore.piie.com/book-store/100.html, (Erişim: 02.08.2010).
• HEALY, S., LEAHY, A. and MURPHY, M. (2013). “A Study Of The Impact Of The Crisis And Austerity On People, With A Special Focus On Greece, Ireland, Italy, Portugal And Spain”. Caritas Europa.
• HONG, I. (2014). “Italian Welfare in the Aftermath of the Economic Crisis: Neoliberal Reforms and Limits to the Path Dependency Approach”, Journal of Sociology & Social Welfare, Vol:41, No:2, pp:73-92.
• HURMA, E. (2013). “Ekonomik Krize Karşı Alınan Önlemler: Yunanistan, İtalya ve İspanya Örnekleri”, TBMM Aylık Bülteni, Sayı:184, ss:24-25.
• İKTİSADİ KALKINMA VAKFI. (2015). “İspanya: İşsizliğin Pençesindeki Kayıp Nesil”, http://esozluk.ikv.org.tr/?id=511, (Erişim: 26.02.2015).
• İLERİ, Ç. (2010). “Avro Alanı İçin Ekonomik Kriz Yılı:2010”. İktisadi Kalkınma Vakfı.
• İTKİB. (2011). “Tekstil & Konfeksiyon Sektörleri Açısından İspanya”. http://www.itkib.org.tr /ihracat/DisTicaretBilgileri/raporlar/dosyalar/ispanya_ulke_raporu_eylul_2011.pdf, (Erişim: 19.02.2015).
• KARAGÖL, E.T. (2015). “Syriza’nın Zaferi Sonrası Yunanistan’ın AB Süreci”, Seta Persfektif, Sayı:96, ss:1-5.
• KARABIYIK, Lale ve Adem Anbar (2011). “Küresel Ekonomik Krizin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi”, http://www.journal.mufad.org/attachments/article 152/5.pdf, Erişim: (13.12.2011).
• KİBRİTÇİOĞLU, A. (2001). “Türkiye’de Ekonomik Krizler ve Hükümetler: 1969-2001”, Yeni Türkiye Dergisi Ekonomik Kriz Özel Sayısı, Cilt:1, Sayı:41, ss:174-182.
• KİBRİTÇİOĞLU, A. (2011). “Current Sovereign Debt Crisis in Eurozone Countries”. Ankara University, Munich Personal Repec Archive No: 33528.
• KORKMAZ, A., AVSALLI, H., KORKUT, G., GÜNER, H. ve TETİK, A. (2013). “Küresel Ekonomik Krizde Dünyada ve Türkiye'de İşsizlikle Mücadelede Uygulanan Politikalar: Başarılı ve Başarısız Ülkeler”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt.5, Sayı.1, ss.113-125.
• KRUGMAN, P. (1997). “Currency Crises”, http://www.nber.org/chapters/ c9803.pdf, (Erişim: 15.07.2015).
• KRUGMAN, Paul (2001). “Crises: The Next Generation?” http://www.princeton.edu /~pkrugman/next%20generation.pdf, (Erişim: 06.09.2010).
• LEAHY, A., HEALY, S., and MURPHY, M. ve diğ. (2014). “The European Crisis And Its Human Cost: A Call For Fair Alternatives And Solutions”. Caritas Europa.
• MAMEDE, R.P. (2012). “Causes, Consequences, and Ways Out of the Crisis: A Perspective from EU’s Periphery”, Green European Journal, Vol:1, pp:30-46.
• MİNESCU, A. (2011). “The Debt Crisis – Causes and Implications, Petroleum-Gas University of Ploiesti”, Economic Sciences Series, Vol:63, No:2, pp:95-104.
• NELSON, R. (2010). “Greece’s Debt Crisis: Overview, Policy Responses, and Implications”. Congressional Research Service.
• NUTA, A.C., PRIPOAIE, R. and NUTA, F.M. (2014). “Fiscal Policy İn And After Crises”, Journal of Public Administration, Finance and Law Special Issue, No:1, pp:92-95.
• O’FLYNN, D. (2003). “AB'nin genişlemesi Portekiz'in ekonomik krizini kötüleştiriyor”, http://www.wsws.org/tr/2003/jun2003/port-j30.shtml, (Erişim: 15.03.2015).
• OLTHETEN, E., PİNTERİS, G. and SOUGİANNİS, G. (2003). “Greece İn The European Union:Policy Lessons From Two Decades Of Membership”. The Quarterly Review of Economics and Finance.
• ÖZCAN, M. (2008). “İrlanda Ekonomisi ve Küresel Ekonomik Kriz”, T.C. Dışişleri Bakanlığı Yayını, Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, Sayı:28.
• RADCLİFFE, B. (2015). “What Causes A Currency Crisis?”, http://www.investopedia.com /articles/economics/08/currency-crises.asp, (Erişim: 28.03.2015).
• RİCHARD, S. (2014). “Crisis exit strategy for Ireland: the Results and the Challenges?”. Fondation Robert Schuman, European Issues.
• RİCHTER, B. (2014). “Ireland: Successful Return”. KFW Economics in Brief.
• SAKELLARİDES, C., BRANCO, L.C., BARBOSA, P. and AZEVEDO, H. (2014). “The impact of the Financial Crisis on the Health System and Health in Portugal”, World Health Organization.
• SEMMLER, W. and SEMMLER, A. (2013). “The Macroeconomics of the Fiscal Consolidation in the European Union”. http://wp.comunite.it/workshop/euro/Semmler.pdf, (Erişim: 12.02.2015).
• SEVİM, C. (2012). Öncü Göstergeler Yaklaşımına Göre Finansal Krizler ve Türkiye Örneği. Ankara: BDDK Kitapları.
• SEZGİN, Z. (2012). “Küresel Krizin İkinci Perdesi: 2011 Avrupa Borç Krizi”, İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt:4, Sayı:2, ss:141-150.
• SEZGİN, Z. (2013). “Avrupa Borç Krizinin İzini Sürmek: Mali Disiplin”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:23, ss:81-90.
• STEİN, L.J. (2011). “The Diversity Of Debt Crises in Europe”, Cato Journal, Vol:31, No:2, pp:199-215.
• ŞANLI, G.A. (2015). “Yunanistan Avrupa’yı kurtarabilir mi?”, http://www.epyas.com/Content /Files/Reports/b7196672-aab2-4c14-9fcb-a74884b314a0.pdf, (Erişim: 19.04.2015).
• T.C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI. (2015a). “Portekiz'in Ekonomisi”, http://www.mfa.gov.tr /portekiz-ekonomisi.tr.mfa, (Erişim: 21.03.2015).
• T.C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI. (2015b). “İtalya'nın Ekonomisi”, http://www.mfa.gov.tr/italya-ekonomisi.tr.mfa, (Erişim: 09.03.2015).
• T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI. (2014). İspanya Ülke Notu, Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği.
• TAŞTAN, V. (2013). “Euro Krizi: Krizin Temelleri ve Çözüm Yolları”, Uluslararası Politika Akademisi. http://politikaakademisi.org/euro-krizi-krizin-temelleri-ve-cozum-yollari/, (Erişim: 06.03.2015).
• TRADİNGECONOMİCS. (2015a). “Greece, Economic Indicators”, http://www.tradingeconom ics.com/greece/indicators, (Erişim: 22.03.2015).
• TRADİNGECONOMİCS. (2015b). “Spain, Economic Indicators”, http://www.tradingeconom ics.com/spain/indicators, (Erişim: 22.03.2015).
• TRADİNGECONOMİCS. (2015c). “Portugal, Economic Indicators”, http://www.tradingeconom ics.com/portugal/unemployment-rate, (Erişim: 19.04.2015).
• TRADİNGECONOMİCS. (2015d). “Ireland, Economic Indicators”, http://www.tradingeconom ics.com/ireland/government-budget, (Erişim: 02.04.2015).
• TULARAM, G.A. and SUBRAMANİAN, B.S. (2013). “Modeling of Financial Crisis: A Critical Analysis of Models Leading to the Global Financial Crisis”, Global Journal of Business Research, Vol:7, No:3, pp:101-124.
• TURGUT, Ahmet (2007). “Türleri, Nedenleri ve Göstergeleriyle Finansal Krizler”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt.20, Sayı.4-5, Kasım 2006/Şubat 2007, ss:35-46.
• TÜREL, Oktar (2011). “Türkiye’de 1994, 2001 ve 2008-9 Ekonomik Krizlerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Ekonomik Yaklaşım, Cilt.21, Sayı.75, ss:27-75.
• URAL, M. (2003). “Finansal Krizler ve Türkiye”, DEÜ İİBF Dergisi, Cilt:18, Sayı:1, ss:11-28.
• VARDARERİ, D. ve DURSUN, G. (2010). “Asimetrik Bilgi Çerçevesinde 2008 Küresel Krizinin İncelenmesi”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt:5, Sayı:1, ss:137-150.
• VURAL, R. (2011). “Yunan Krizinin Dinamikleri ve Olası Sonuçları”, 21.Yüzyıl Dergisi, Sayı:36, ss:80-88.
• YAY, G.G. (2001). “1990’lı Yıllardaki Finansal Krizler ve Türkiye Krizi”, Yeni Türkiye Ekonomik Kriz Özel Sayısı, Cilt:2, Sayı:42, ss:1234-1248.
• YILMAZ, Ö., KIZILTAN, A. ve KAYA, V. (2005). “İktisadi Kriz Kuramları, Finansal Küreselleşme ve Para krizleri”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı:24, ss:77-96.
• YOSHITOMI, Masaru and Sayuri Shirai (2000). “Policy Recommendations for Preventing Another Capital Acoount Crisis”, Asian Development Bank Institute, http://www.adbi.org/files/2000.7.7.apf001.capital.account.pdf, (Erişim: 04.09.2011).
• YÜCEL, İ.L. (2012). “Avrupa Birliği Ülkelerinde Bankacılık Sektörünün Etkinlik Ölçümü Üzerine Bir Uygulama”, Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:31, Sayı:2, ss:19-37.
• WHELAN, K. (2013). “Ireland’s Economic Crisis The Good, the Bad and the Ugly”. University College Dublin.
• WOODS, S. (2014). “The Greek Sovereign Debt Crisis: Politics and Economics in the Eurozone”. University of Washington.