The Role of Thematic Children's Channels Broadcasting via Satellite in Cultural Transmission in Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 28, 31 - 60, 30.06.2024

Hülya Arslaner Hamarat İlknur Gürses Köse

Öz

Television has been able to update itself with its adaptation to today's technologies and has become one of the important communication tools of societies. While television appealed to the general audience with short-term broadcasts in its early years, it became specialized with technical developments and thematic broadcasting examples emerged. For this reason, the scope of the study includes thematic children's channels broadcasting via satellite. In the absence of modern communication channels, societies transmitted their knowledge, skills, and experiences to the next generation through both oral and written means of communication, whereas today, thematic channels have become one of the tools through which this transfer is made. In addition, this type of broadcasting has not only provided transmission to generations within the same culture; it has also become one of the channels through which multinational companies developed in their fields carry their own cultures to the international arena. For this reason, this study aims to reach codes related to the construction of representations of Turkish culture in thematic children's channels. The research is important because a total of 12 programs on four children's channels have not been examined before. In the study, the programs in the morning-afternoon-evening generations of TRT Çocuk, Minika Çocuk, Boomerang, and Cartoon Network channels broadcasting via satellite were selected as the sample group. The elements of Turkish culture in the representations and whether positive representations were made or not were analyzed by qualitative content analysis. As a result, after the determination of the programs, the construction of representations of cultures will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Television, television broadcasting, thematic broadcasting, culture transfer, content analysis

Türkiye’de Uydu Üzerinden Yayın Yapan Tematik Çocuk Kanallarının Kültür Aktarımındaki Yeri

Öz

Televizyon, günümüz teknolojilerine uyumuyla kendini güncelleyebilmiş, toplumların önemli iletişim araçlarından olmuştur. Televizyon; ilk yıllarında kısa süreli yayınlarıyla genel izleyiciye hitap ederken, teknik gelişimlerle uzmanlaşmış ve tematik yayıncılık örnekleri çıkmıştır. Bu sebeple çalışmanın kapsamını da uydu üzerinden yayın yapan tematik çocuk kanalları oluşturmaktadır. Modern iletişim kanallarının olmadığı dönemde toplumlar, sahip oldukları bilgi, beceri ve deneyimlerini, bir sonraki nesle gerek sözlü gerekse yazılı iletişim araçlarıyla ulaştırırken, günümüzde bu aktarımın yapıldığı araçlardan biri tematik kanallar olmuştur. Ayrıca bu yayıncılık tipi, sadece aynı kültür içinde kuşaklara aktarım sağlamamış; alanlarında gelişmiş çok uluslu şirketlerin kendi kültürlerini uluslararası arenaya taşıdıkları kanallardan biri olmuştur. Bu sebeple çalışmanın amacı tematik çocuk kanallarında Türk kültürüne ait temsillerin inşasına ilişkin kodlarla ulaşmaktır. Araştırma, dört çocuk kanalında yer alan toplam 12 programın daha önce incelenmemiş olması sebebiyle önem teşkil etmektedir. Çalışmada, uydu üzerinden yayın yapan TRT Çocuk, Minika Çocuk, Boomerang ve Cartoon Network isimli kanalların sabah-öğle-akşam kuşaklarında yer alan programlar örneklem gurubu olarak seçilmiştir. Temsillerde Türk kültürüne ait unsurlar, olumlu temsillerin yapılıp yapılmadığı nitel içerik analizi ile incelenmiştir. Sonuç olarak programların tespiti sonrasında kültürlere ait temsillerin inşasına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Televizyon, televizyon yayıncılığı, tematik yayıncılık, kültür aktarımı, içerik analizi

Kaynakça

• Akçay, D. & Özcebe, H. (2012). Televizyonun Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Saldırganlık Davranışlarına Etkisi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 55, 82-87
• Akkuş, S., Yılmazer, Y., Şahinöz, A., & Sucaklı, İ. (2015). 3-60 Ay Arası Çocukların Televizyon İzleme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal.
• Alicenap, Ç. T. (2015). Kültürel Mirasın Çizgi Film Senaryolarında Kullanılması. Türklük Bilimi Araştırmaları, (37), 11-26. https://doi.org/10.17133/tba.63303
• Altınkılıç, Z.& Özkan, H. (2014). Televizyon İzlemenin 1-6 Yaş Çocuk Sağlığı Üzerindeki Etkilerine Yönelik Annelerin Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi, 4 (3), 186-194.
• Aral, N. &Aktaş, Y. (1997). Çocukların Televizyon ve Diğer Etkinliklere Harcadıkları Sürenin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 99-105.
• Arslan, Ş. & Yener, İ.(2021). Dijital Çağda İletişim Kültür ve Medya II., Temel, M., Koçak, Ö.F. (Ed.) Kültürel Değerlerin Aktarılmasında Çizgi Filmlerin Rolü: Niloya ve Rafadan Tayfa Örneği (ss.163-203). Çizgi kitapevi.
• Ay, T. & S., Korkmaz, Ç. (2017). Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler ve Kültürel Ögeler Bağlamında “Küçük Hezarfen” Çizgi Filmi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 49-62.
• Ayrancı, Ü., Köşgeroğlu, N. & Günay Y. (2004). Televizyonda Çocukların En Çok Seyrettikleri Saatlerde Gösterilen Filmlerdeki Şiddet Düzeyleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5,133-140
• Aziz, A.(1981). Radyo ve Televizyona Giriş. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No:460.
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. DOI: 10.31592/aeusbed.598299
• Braun, V.,&Clarke, V. (2019). Psikolojide Tematik Analizin Kullanımı. (S. N. Şad, N. Özer & A. Atli, Trans.). Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 7(2), 873-898.
• Briggs, A., Burke, P. (2011). Medyanın toplumsal tarihi Gutenberg’ten internet’e. (Ü. H. Yolsal & E. Uzun, Trans.). Kırmızı Yayınları.
• Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Etkileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (28). 31-44. https://doi.org/10.17064/iüifhd.84032
• Cebeci, S. & Demir, R. (2018). Çizgi Filmler Çocuklara Neyi Vaat Ediyor?. Diyanet İlmi Dergi, 54(1), 139-170.
• Cesur, S., & Paker, O. (2007). Televizyon ve Çocuk: Çocukların TV Programlarına İlişkin Tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 106-125.
• Conners-Burrow, N. A., McKelvey, L. M., & Fussell, J. J. (2011). Social Outcomes Associated With Media Viewing Habits of Low-Income Preschool Children. Early Education and Development, 22(2), 256-273.
• Creeber, G. (2011). It’s Not TV, It’s Online Drama: The Return of the Intimate Screen. International Journal of Cultural Studies, 14 (6), 591-606. DOI:10.1177/1367877911402589
• Çelikcan, P. (2001) Tematik Yayıncılık ve Reklam. Akdeniz Üniversitesi: İletişim Fakültesi Yayını
• Çelikcan, P. (2006). Tematik Medya ve İzleyici: MTV Örneği. Konferans Kitabı.
• Doğan, A., & Göker, G. (2012). Tematik Televizyon ve Çocuk: İlköğretim Öğrencilerinin Televizyon İzleme Alışkanlıkları. Milli Eğitim Dergisi, 42 (194), 5-30.
• Donohue G. A, Tichenor P. J. & Olien C. N. (1995). A Guard Dog Perspective on the Role of Media,Journal of Communication, 45(2),115-132. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1460-2466.1995.tb00732.x
• Elsner, M., Müller, T. & Spangenberg, P. M. (1990) The Early History Of German Television: The Slow Development of A Fast Medium. Historical Journal of Film, Radio and Television, 10 (2), 193-219.
• Erdoğan, İ. (1999). Dördüncü Gücün İlettiği: Amerikan Örneği. Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar. K.Alemdar (Der.), Dördüncü Güç Fikrinin Kökeni (ss. 33-43.) TUSES.
• Evra, J. V. (2009). Television and Child Development, Routledge.
• Goonasekera, A. (1986). The İnfluence of Television on Cultural Values ‑ With Special Reference to Third World Countries. In AMIC‑CSD‑WACC Seminar on the Communication Revolution in Asia : New Delhi, Aug 21‑23, 1986. Singapore: Asian Mass Communication Research & Information Centre.
• Günbayı İ. (2023). Nitel Araştırmada Veri Analizi: Tema Analizi, Betimsel Analiz, İçerik Analizi ve Analitik Genelleme. http://www.nirvanasosyal.com/h-392-nitel-arastirmada-veri-analizi-tema-analizi-betimsel-analiz-icerik-analizi-ve-analitik-genelleme.html .
• Güngör, A. C., & Çolak, A. (2019). Popüler Kültür Bağlamında Çizgi Filmlerin Kültür Aktarımındaki Yeri ve Önemi: “İstanbul Muhafızları” İncelemesi. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 59, 923-931.
• Güngör, N. (2013). İletişim, Kuramlar ve Yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.
• Huesmann, L. R., Moise-Titus, J., Podolski, C. L., & Eron, L. D. (2003). Longitudinal Relations Between Children’s Exposure to TV Violence and Their Aggressive and Violent Behavior in Young Adulthood: 1977–1992. Developmental psychology, 39(2), 201.
• Işık, M. (2007). Televizyon ve Çocuk. Eğitim Kitabevi Yayınları
• İlhan, V., & Çetinkaya, Ç. (2013). İlkokul Öğrencilerinin Tematik Çocuk Kanallarındaki Çizgi Filmleri İzleme Alışkanlıkları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1).
• Kamacıoğlu, B. (2017). Çizgi Filmlerin Kültür Aktarımındaki Rolü ve Hayao Miyazaki Çizgi Filmleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 7(2), 1-18. https://doi.org/10.20488/www-std-anadolu-edu-tr.393478
• Kandemir, C. (2022). Türkiye’de Yerel Televizyon Yayıncılığı. İÜ. İletişim Fakültesi Dergisi, (14). https://doi.org/10.17064/iüifhd.22730
• Karadağ, G.H. &Algül, A. (2018). Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında Genel Televizyon/Tematik Televizyon İzleme Alışkanlıkları. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 8(4), 708-724.
• Karakuş, N. (2016). Maysa ve Bulut İsimli Animasyon Çizgi Filmin Kültürel Ögeler Açısından İncelenmesi/The Evalutıon of The Cartoon Named Maysa and Bulut In Terms of Cultural Elements. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34).
• Kaya, R. (2009). İktidar Yumağı Medya Sermaye Devlet. İmge Kitabevi
• Koçak, Ö., & Göktaş, Y. (2018). Televizyon ve Çizgi Film: Okul Öncesi Çocukların ve Ebeveynlerinin İzleme Alışkanlıkları. 27. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi, Antalya.
• Kuyucu, M. (2019). Türkiye’de Tematik TV Yayıncılığı: Gençlerin Tematik Televizyon İzleme Alışkanlıklarının Televizyon Yayıncılığına Olan Yansımaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 2(32), 249-265. DOI : 10.9761/JASSS2718
• Lemish, D. (2007). Children and television: A global perspective. Blackwell publishing.
• Linebarger, D. L., & Walker, D. (2005). Infants’ and toddlers’ television viewing and language outcomes. American behavioral scientist, 48(5), 624-645.
• McLuhan, M. (1962). Gutenberg galaxy: The making of typographic man. University of Toronto Press.
• Mutlu, E. (2005). Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya. Ütopya Yayınevi
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar I‐II. Cilt (5. Basım). Yayın Odası.
• Öktem, F., Sayıl, M. & Özen, S. Ç. (2006). Kodlayıcı Eğitim Kitapçığı. RTÜK yayını
• Önder, A. & Dağal, B.A.(2006). Okul Öncesi Çocukların Annelerinin ‘Benimle Oynar mısın?’ Çocuk Programını Kalite Kriterlerine Göre Değerlendirmesi, II. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi, 171-184.
• Özen, Ö., & Kartelli, F. (2017). Türkiye’de yayın yapan çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerdeki şiddet olgusunun analizi. Marmara İletişim Dergisi, (27), 81-93.
• Rezeanu, C. (2015). The relationship between domestic space and gender identity: Some signs of emergence of alternative domestic femininity and masculinity. Journal of Comparative Research in Anthropology and Sociology. 6 (02), 9-29.
• Sancar, S. (2009). Erkeklik: İmkânsız İktidar. Metis Yayınları.
• Schramm, W. (1964). The Effect of Television on Children and Adolescent, Report and Papers on Mass Communication, Unesco
• Sherburne H. S., & Law, C. (2006). A review of risk factors for overweight in preschool children: a policy perspective. International Journal of Pediatric Obesity, 1(4), 195-209.
• Sözcü (2016). Pokemon çizgi dizisinin kaldırılmasına neden olan çocuk şimdi ne yapıyor? https://www.sozcu.com.tr/pokemon-cizgi-dizisinin-kaldirilmasina-neden-olan-cocuk-simdi-ne-yapiyor-wp1211674
• Şahin, S. & İlhan, V.. (2019). Primary School Children’s Practices of Watching Cartoons and Their Perceptions about Cartoon Characters. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi. 34, 26-48.
• Şenel, A. & Gençoğlu, S. (2003). Küreselleşen dünyada teknoloji eğitimi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(12), 45-65.
• Şentürk, Ş. & Keskin, A. (2019). Rafadan Tayfa çizgi filminin milli ve evrensel değerler açısından değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 143-157.
• Şimşek S. & Baran, G. ( 2001).Televizyon ve Çocuk. YA-PA Yayıncılık
• Şirin, M.R.(1998). Televizyon Çocuk ve Aile. İz Yayınları
• T.C. Resmi Gazete (3/3/2011) Radyo ve Televizyonların Kuruluş Ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun. Sayı 27863. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6112-20120704.pdf
• Türkmen, N. (2013). Çizgi Filmlerin Kültür Aktarımındaki Rolü ve Pepee. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 139-158.
• Williams, R. (2003). Televizyon, Teknoloji ve Kültürel Biçim. (A.U. Türkbağ, Trans). Dost Yayınları
• Yaralı, K. T.& Avcı N. (2017). Bir Çizgi Filmin Popüler Kültür Açısından İncelenmesi: Rafadan Tayfa. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 449-470.
• Yazıcı, A.N. (1999). Kamu Yayın Kurumları ve Yeniden Yapılanma, TRT Yayınları.
• Yeten, G. (2022). Çocuklara Türk Kültürünün Aktarılmasında Çizgi Filmlerin Yeri ve Önemi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(2), 71-79. DOI: http://doi.org/10.54990/okufed.1133866
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, O. (2022). Dijital kültürde ramazan ayı ve kültür aktarımı: Rafadan Tayfa çizgi filmi örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (11), 347-355. https://doi.org/10.29000/rumelide.1146627