Bazı Melez Patates (Solanum Tuberosum L.) Genotiplerinden Seçilen Üstün Özellikli Klonların Verim ve Stabilite Bakımından İncelenmesi

Yıl 2021, , 73 - 86, 31.08.2021

Yasin Karan , Güngör Yılmaz

https://doi.org/10.13002/jafag4752

Öz

Bu çalışma 2010-2011 yıllarında Tokat-Niksar, Tokat-Kazova ve Tokat-Artova yörelerinde yürütülmüştür. Araştırmada Uluslararası Patates Araştırma Merkezi (CIP) kökenli melez ailelerinden üstün özellik gösteren 58 ümitvar klon verim ve verimle ilgili özellikler bakımından incelenmiştir. Bu klonların 25’i açık sarı, 16’sı koyu sarı, 9’u krem ve 8’i ise beyaz yumru iç renklidir. Araştırmada her bir iç renginden ayrı ayrı olmak üzere 9 farklı standart çeşit kullanılmıştır. Denemeler her lokasyonda iç renklerine göre gruplandırılarak Tesadüf Blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada iç renklere göre ayrı ayrı tasnif edilmiş klonların dekara yumru verimleri belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, denemenin kuruluş desenine uygun olarak varyans analizlerine tabi tutularak, ortalamalar Duncan testine göre karşılaştırılmıştır. Ayrıca klonların stabilite durumları Finlay ve Wilkinson (1963)’ün belirttiği regresyon katsayısına göre belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, üç lokasyonun ortalaması dikkate alındığında, krem-A7/12 (8212,4 kg/da), açık sarı-A6/71 (7592,6 kg/da), beyaz-T5/4 (6505,9 kg/da) ve koyu sarı-A3/15 (6490,9 kg/da) klonlarından en yüksek yumru verimleri alınmıştır. Adaptasyon sınıflarına göre Artova ve kısmen Kazova iyi çevre, Niksar ise kötü çevre sınıfında yer almıştır. Artova’da en yüksek dekara yumru veren klon krem-A7/12 (12545,2 kg/da), bunu açık sarı-A3/167, beyaz-T5/4 ve koyu sarı-A3/15 izlemiştir. Kazova’da açık sarı-A6/71 (9696,5 kg/da) klonu yüksek verimli olup, bunu beyaz-A5/70, krem-A7/12 ve koyu sarı-A3/15 izlemiştir. Niksar’da ise açık sarı-T6/28 (4786,7 kg/da) en yüksek verimli, bunu sırasıyla krem-A7/12, koyu sarı-A3/142 ve beyaz-A13/1 klonları izlemiştir. Stabilite yönünden açık sarı iç rengine sahip klonlardan A6/103 ve A3/234 klonları ile koyu sarı iç renkli A3/142 ve A3/110 klonları diğer klonlara göre daha stabil olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Klonal seleksiyon, Patates, Patates ıslahı, Solanum tuberosum, Stabilite, Klonal seleksiyon, Patates, Patates ıslahı, Solanum tuberosum, Stabilite

Investigation of Yield and Stability of Superior Clones Selected from Some Hybrid Potato (Solanum Tuberosum L.) Genotypes

Öz

This study was conducted in 2010-2011 growing seasons at Tokat-Niksar, Tokat-Kazova and Tokat-Artova locations. In present experiments, 58 promising clones with superior characteristics selected from hybrid families originated from International Potato Center (CIP) were investigated for yield and yield-related parameters. Of these clones, 25 have light-yellow, 16 have dark-yellow, 9 have cream and 8 have white flesh color. For each flesh color, 9 different standard cultivars were also used in present experiments. Experiments at each location were grouped based on flesh colors and conducted in randomized blocks design with 3 replications. Total tuber yield per decare of the clones with different flesh colors were determined. Experimental data were subjected to analysis of variance in accordance with the relevant experimental design. Means were compared with the use of Duncan’s test. Clone stability was determined based on regression coefficients as specified by Finlay and Wilkinson (1963). As the average of three locations, cream-A7/12 (8212.4 kg/da), light-yellow-A6/71 (7592.6 kg/da), white-T5/4 (6505.9 kg/da) and dark-yellow-A3/15 (6490.9 kg/da) clones had the greatest tuber yields. According to adaptation classes, Artova and partially Kazova were classified as “well” environment and Niksar was classified as “poor” environment. In Artova location, the greatest tuber yield was obtained from cream-A7/12 (12545.2 kg/da) clone, respectively followed by light-yellow-A3/167, white-T5/4 and dark-yellow-A3/15 clones. In Kazova location, light-yellow-A6/71 (9696.5 kg/da) clone had high tuber yield and it was followed by white-A5/70, cream-A7/12 and dark-yellow-A3/15 clones. In Niksar location, light-yellow-T6/28 (4786.7 kg/da) clone had the greatest tuber yield and it was respectively followed by cream-A7/12, dark-yellow-A3/142 and white-A13/1 clones. In terms of stability, light-yellow flesh color A6/103 and A3/234 clones and dark-yellow flesh color A3/142 and A3/110 clones were found to be more stable than the other clones

Anahtar Kelimeler

Clonal selection, Potato, Potato breeding, Solanum tuberosum, Stability.

Kaynakça

• Aydeniz A and Brohi AR (1991). Gübreler ve Gübreleme, C.Ü. Ziraat Fak. Yayın No:10, Ders Kitabı: 3, Tokat.
• Burton WG (1989). The Potato (Third Edition). Longman Scientific & Technical, London, UK, P.742.
• Caylak O (2002). Patates Yetiştirme. Edt.; Yasar Simsek. Patates Tarimi, KarTarım Ticaret Yayini, S: 44-69. Isbn:975-97811-0-7 Ankara.
• Deblonde PMK and Ledent JF (2001). Effects of Moderate Drought Conditions on Green Leaf Number, Stem Height, Leaf Length and Tuber Yield of Potato Cultivars. European Journal of Agronomy 14 (2001) 31-41.
• Düzgünes O, Kesici T, Kavuncu O and Gürbüz F (1987). Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları-II). Ankara Üniv. Zir. Fak. Yay. No: 1021, Ders Kitabı, No: 295, Ankara.
• FAO (1990). Micronutrient, Assessment at the Country Level: An International Study. FAO Soil Bulletin by Sillanpaa. Rome.
• Finlay KW and Wilkinson GN (1963). The Analysis of Adaption in a Plant Breeding Programme, Aust. Jour. Agric. Res. 14: 742-754.
• Hammes PS and Jager JA (1990). Net Photosynthetic Rate of Potato at High Temperatures. Potato Research, 33(4): 515-52.
• Hoopes RW and Plaisted RL (1987). Potato (Chapter Eleven). Principles of Cultivar Development, Volume: 2 (Editor: Walter R. Fehr).
• Kang MS and Magari R (1996). New development in selection for phenotypic stability in crop breeding. In: Kang MS and Gauch HG (Eds). Genotype by environment interaction. Boca Raton: CRC, p.1-14.
• Kawakami J (2003). Growth and yield of potato plants grown from micro tubers in fields. American Journal of Potato Research, 80:371-328.
• Kaya C, Sefaoglu F and Karakus A (2013). Dogu Anadolu Bolgesi Patates Islah Proje Ozeti. Doğu Anadolu Tarimsal Arastirma Enstitüsü Mudurlugu.
• Kırcalıoglu G, Safak C and Colak C (2013). Ege Bolgesi Patates Arastirmalari. Ege Tarimsal Araştirma Enstitusu.
• Kurt O (2004). Bitki Islahi Ders Kitabı. On Dokuz Mayis Universitesi Ziraat Fakultesi Yayinlari. Ankara. 163-249.
• Lin CS Binns MR and Lefkovitch LP (1986). Stability Analysis: Where Do We Stand. Crop Sci, 26: 894-899.
• Mc Neil W (1999). How the Potato Changed the World’s History. Social Research. Vol. 66. No:1. (Spring-1999).
• Ozkaynak E and Samanci B (2005). Determining Relationships Among Plant and Tuber Components in Potato. Harran Universitesi Ziraat FakUltesi Dergisi, 9 (1), 53-58.
• Richards LA (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. United States Department of Agriculture Handbook 60:94.
• Struik PC and Ewing EE (1995). Crop Physiology of Potato (Solanum tuberosum): Responses to Photoperiod and Temperature Relevant to Crop Modelling. Potato Ecology and Modelling of Crops under Conditions Limiting Growth. Edited by Haverkort AJ and MacKerron DKL Vol. 3.
• Vander Zaag P, Demagante AL and Ewing EE (1990). Influence of Plant Spacing on Potato (Solanum tuberosum L.) Morphology, Growth and Yield Under Two Contrasting Environments. Potato Research, 33 (3): 313-323.
• Vayda ME (1994). Environmental Stress and It's Impact on Potato Yield. Potato Genetics. Edited By Bradshaw JE and Mackay GR. Page, 239-261.
• Yildirim M and Yildirim Z (2002). Patates Islahı ve Biyoteknoloji. Ege Universitesi Ziraat Fakultesi, Yardimci Ders Kitaplari, İzmir.
• Yilmaz G Kandemir N Yanar Y and Karan YB (2009). Bazi Patates Melezlerinden Ümitvar Klonlarin Secimi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, s:738-741. 19-22 Ekim 2009, Hatay.
• Yilmaz G (2010). Yumrulu Bitkiler Fizyolojisi Lisans Ustu Ders Notlari. Gaziosmanpasa Uni. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bolumu, Tokat.
• Yurtsever N (1984). Deneysel Istatistik Metotları. Toprak ve Gubre Arastirma Enstitusu Yayinlari. Genel Yayin No: 121, Teknik Yayin No: 56, Ankara.
• Tugay ME, Citir A, Yılmaz G, Cagatay K and Kara K (1995). Tokat Yoresi Ova ve Yayla Kosullarinda Tohumluk Patates Uretimi Uzerine Arastirmalar. TUBİTAK TOVAG-950 Nolu Projenin Kesin Sonuc Raporu. Gaziosmanpasa Uni. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bolumu. Tokat.
• Ulgen N and Yurtsever N (1995). Turkiye Gubre ve Gubreleme Rehberi, Koy Hizmetleri Genel Mudurlugu, Toprak ve Gubre Arastirma Enstitusu Mudurlugu Yayinlari, Genel Yayin No: 209, Teknik Yayinlari No: 66, Ankara