Tokat-Kazova Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2015, , 91 - 103, 20.03.2015

İsmail Naneli Mehmet Ali Sakin Ali Safi Kıral

https://doi.org/10.13002/jafag846

Cited By: 14

Öz

Bu çalışma, bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Tokat-Kazova koşullarında verim ve kalite unsurlarının belirlenmesi amacıyla 2012-2013 ve 2013-2014 vejetasyon dönemlerinde yürütülmüştür. Araştırmada materyal olarak 25 ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşidi kullanılmıştır. Deneme, Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada başaklanma süresi, olgunlaşma süresi, bitki boyu, metrekarede başak sayısı, başak uzunluğu, tek başak verimi, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, hasat indeksi, zeleny sedimantasyon değeri, protein miktarı incelenmiştir. İncelenen tüm özellikler bakımından çeşitler arasında önemli farklar elde edilmiştir. En yüksek tane verimi Nacibey, en düşük tane verimi Yakar-99 çeşidinden elde edilmiştir. Öte yandan, en yüksek protein oranı Aldane, Yakar-99, Flamura-85 çeşitlerinden elde edilmiştir. Bağcı-2002, Harmankaya, Syrena Odeska çeşitleri Zeleny sedimantasyon değeri bakımından öne çıkmıştır. Konya-2002 ve Aldane çeşitleri yüksek tane verimi, verim komponentleri ve yüksek kaliteye sahiptir. Tokat-Kazova koşullarında bu çeşitler kullanılırsa, ekmeklik buğday üretim miktarı ve kalitesi artırılmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, kalite özellikleri, tane verimi

Determination of Yield and Quality Of Some Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Varieties at Tokat-Kazova Conditions

Öz

This study was conducted to determine yield and quality components of some bread wheat cultivars in Tokat-Kazova conditions during 2012-2013 and 2013-2014 growing seasons. In the experiment, twenty five bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars were used. The experimental design was a Randomized Complete Block Design with three replications. In this study, heading period, maturity period, plant height, the number of spike per square meter, spike length, spike yield, 1000-kernel weight, test weight, harvest index, zeleny sedimentation, protein content were evaluated. There were significant differences among cultivars for all evaluated characters. The highest grain yield was obtained from Nacibey variety. However, Yakar-99 variety was produced the lowest grain yield. On the other hand, The highest protein contents were obtained from Flamura, Aldane and Yakar-99 cultivars. Bağcı-2002, Harmankaya, Syrena Odeska were prominent varieties in terms of zeleny sedimentation. Konya-2002 and Aldane cultivars which have the high grain yield, yield components and high quality. If these cultivars are used in Tokat-Kazova conditions, bread wheat production quantity and quality will be increased.

Anahtar Kelimeler

Bread wheat, quality parameters, grain yield.

Kaynakça

• Akman, Z., Yılmaz, F., Karadoğan, T., Çarkçı, K., 1999. Isparta ekolojik koşullarına uygun yüksek verimli buğday çeşit ve hatlarının belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 366-371.
• Allan, R.E., 1983. Harvest indexes of backcross-derived wheat lines differing in culm height. Crop Sci. 23: 1029- 1032.
• Anonim, 2011a. Tarım Kredi Kooperatifi Kayıtları. Anonim, 2011b. Toprak Mahsulleri Ofisi Anonim, 2012. Cereal crops. www.fao.org Anonim, 2013.Türkiye İstatistik Kurumu
• Aydın, N., Tugay, E., Sakin, M.A., Gökmen, S., 1999. Tokat-Kazova koşullarında makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran, s. 621-625. Konya.
• Aydın, N., Mut, Z., Bayramoğlu, H. O., Özcan, H., 2005. Samsun ve Amasya koşullarında ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(2): 45-51 Samsun.
• Aydın, M., Öztürk, A., Bayram, S., 2011. Ekmeklik buğday genotiplerinde geç gelişme dönemindeki kuraklığa dayanıklılığın bazı kuraklık indeksleri ile tanımlanması. 10. Tarla Bitkileri Kongresi, 147-152, Konya.
• Başçiftçi, Z., Kutlu, İ., Ayter, N., Kınacı, G., Kınacı, E., 2009. Yağmurlama ve damla sulama yöntemlerinin buğdayda verim ve verim öğelerine etkilerinin karşılaştırılması. 10. Tarla Bitkileri Kongresi. Konya, 172-177.
• Bilgin, O. ve Korkut, K. Z. 2005. Bazı ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının tane verimi ve bazı fenolojik özelliklerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1), 57-65.
• Blue, E.N., Mason, S.C., Sander, D.H., 1990. Influence of planting date, seeding rate and phosphorus rate on wheat yield. Agron. J. 82: 762-768.
• Bruckner, P.L., Frohberg, R.C., 1987. Rate duration of grain fill in spring wheat. Crop Sci. 27: 451-455.
• Cook, R.J., Veseth, R.J. 1991. Wheat health management. The American Phytopathological Society. St. Paul. Minnesota 55121, USA.
• Cornish G.B., Bekes F., Eagles H.A., Payne P.I., 2006. Prediction of dough properties for bread wheat. In: Wrigley C, Bekes F, Bushuk W, editors. Gliadin and glutenin the Unique Balance of Wheat Quality. StPaul, Minn.: American Assn. Of Cereal Chemistry.
• Çetin, Ö., Uygan, D., Boyaci, H., Ögretir, K., 1999. Kışlık buğdayda sulama-azot ve bazı önemli iklim özellikleri arasındaki ilişkiler. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 151-156.
• Doğan, R., Yürür, N., 1992. Bursa yöresinde yetiştirilen buğday çeşitlerinin verim komponentleri yönünden değerlendirilmesi. Uludağ Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 9: 37-46.
• Doğan, İ.S., Uğur, T. 2005. Van ve çevresinde yetiştirilen bazı buğdayların bisküvilik kalitesi üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 15(2): 139-148.
• Doğan, Y., Kendal, E., 2012. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, , 29(1), 113-121.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve deneme metotları (İstatistik Metotları II). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 1021, 381 s., Ankara.
• Erekul, O., 2006. Effect of weather and soil conditions on yield components and bread-making quality of winter wheat (Triticum aestivem L.) and winter triticale varieties in North –East Germany. Journal of Agronomy and Crop Science, 192, 452-464.
• Genç, İ., Kırtok, Y., Ülger, A.C., Yağbasanlar, T., 1987. Çukurova koşullarında ekmeklik ve makarnalık buğday hatlarının başlıca tarımsal karakterleri üzerinde araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, S: 71-91, Bursa.
• Genç, İ., Yağbasanlar, T., Özkan, H., Kılınç, M., 1993. “Seçilmiş bazı makarnalık buğday hatlarının Güneydogu Anadolu bölgesi sulu koşullarına adaptasyonu üzerinde araştırmalar”. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu Kitabı. pp: 261-272, Ankara.
• Genç, İ., Kırtok, Y., Yağbasanlar, T., Özkan, H., Toklu, F., 1999. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi tarafından geliştirilen Ka’’S’’/Nac ekmeklik buğday çeşidinin başlıca özellikleri. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 357-359.
• Gökmen, S., Sakin, M.A., Yıldırım, A., Tugay, M.E., 2001. Makarnalık buğdayda azot dozu ve uygulama zamanının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, 247-252.
• Jiang, D., Dai,T., Jing, G., Cao, W., Zhou, G., Zhao, H.,Fan, X., 2004. Effects of long-term fertilization on leaf photosynthetic characteristics and grain yield in winter wheat. Photosynthetica, 42: 439-446.
• Karademir, Ç., Sağır, A., 1999. Güneydoğu Anadolu bölgesinde makarnalık buğday (Triticum durum) genotiplerinde kimi bitkisel özelliklerin değişim sınırları. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 360-365.
• Kendal, E., Doğan, Y., 2013. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 29(1), 113-121.
• Khush, G.S., 1996. Prospects of and approaches to increasing the genetic yield potential of rice. In Rice Research Progress and Priorities. IRRI, (Ed) Evanson, Herdt and Hossain. Malina, Philippines pp. 59-71.
• Kırtok, Y., Genç, İ., Yağbasanlar, T., Çölkesen, M., 1988. Tescilli ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin Çukurova koşullarında başlıca tarımsal karakterleri üzerine araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(3). 98-106.
• Korkut, K.Z., Sağlam, N., Başer, İ., 1993. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda verimi etkileyen bazı özellikler üzerine araştırmalar. Trakya Üniv. Tekirdağ Zir. Fak. Dergisi, 2 (2): 111-118.
• Korkut, K. Z., Başer, İ., Bilgin, O., 2001. İleri ekmeklik buğday hatlarının (T.aestivum L.) verimi ve bazı agronomik karakterler yönünden değerlendirilmesi. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller, 99-104, 17-21 Eylül, Tekirdağ.
• Köksel, H., Sivri, D., Özboy, Ö., Başman, A., Karaca, H., 2000. Hububat laboratuvarı el kitabı. Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayınları, Yayın No: 47, Ankara, 106 Sayfa.
• Kün, E., Avcı, M., Uzunlu, V., Zencirci, N., 1995. Serin iklim tahılları tüketim projeksiyonları ve üretim hedefleri. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, 4. Türkiye Ziraat Mühendisleri Teknik Kongresi 9-13 Ocak, 417-429, Ankara.
• Li, X., Shen., X., Li, J., Eneji. A.E., Li, Z., Tian, X., Duan, L., 2010. Coronatine alleviates water efficiency stress on winter wheat seedlings. Journal of Integrative Plant Biology, 52(7): 616-625.
• Motzo, R., Giunta, F., Deiddia, M., 1996. Relationships between grain-yield-filling parameters, fertility, earliness, and grain protein of durum wheat in a Mediterranean environment. Field-Crops Research, 47(2-3): 129-142.
• Mut, Z., Aydın, N., Özcan, H., Bayramoğlu, O., 2005. Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi, GOÜ. Ziraat Fak. Der. 22 (2), 85-93.
• Özkaya, H., Kahveci, B., 1990. Tahıl ve ürünleri analiz yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları, No:14, Ankara, 152 Sayfa.
• Öztürk,İ., Avcı, R., Turhan. K., Beşer, N., 2009. Trakya Bölgesi’nde üretilen bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi 2: 19-26.
• Öztürk, İ., Avcı, R., 2011. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının bazı tarımsal, fizyolojik özellikleri ile stabiliteleri ve performanslarının belirlenmesi. 10. Tarla Bitkileri Kongresi. Konya , 725-732.
• Partigöç, F., 2009. Konya yöresi yerel populasyonlarından seçilen ekmeklik buğday hatlarının sulu ve kuru koşullarda verim, kaliteve agronomik özelliklerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sakin, M.A., Yıldırım, A., Gökmen, S., 2005. Tokat Kazova koşullarında bazı makarnalık buğday genotiplerinin verim, verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4): 481-489.
• Schuler, S.F., Bacon, R.K. and Gbur, E.E., 1994. Kernel and spike character influence on test weight of soft red winter wheat. Crop Sci. 34: 1309-1313.
• Şahin, M., Aydoğan, Si., Göçmen Akçacık, A., Demir, B., 2013. Orta Anadolu Bölgesinde ekimi yapılan bazı ekmeklik buğday genotiplerinin kuru ve sulu koşullardaki verim ve kalitelerinin karşılaştırılması. 10. Tarla Bitkileri Kongresi, Konya..
• Şanal, T., Pehlivan, A., Yazar, S., Olgun, M., 2009. Quality analysis of Turkey in bread wheat by ınterpolation technique II. White hard bread wheat. Biological Diversity and Conservation. 5/3 (2012) 134-139 Çukurova Üniv. Zir. Fak. Dergisi 5, 2:1-16.
• Toklu, F., Genç, İ., Yağbasanlar, T., Özkan, H., Yıldırım, M., 2001. Çukurova koşullarında son 21 yıllık dönemde (1980-2000) yetiştirilen ticari ekmeklik buğday çeşitleri ve seleksiyon hatlarında verim potansiyelindeki değişimin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, S:53-59.
• Yağbasanlar,T., 1990. Melez buğdayın önemi ve verim potansiyeli. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 5:15-24.
• Yıldırım, A., Sakin, M. A., Gökmen, S., 2005. Tokat-Kazova koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının verim ve verim unsurları yönünde değerlendirilmesi, GOÜ. Ziraat Fak. Der. 22(1), 63-72.
• Yurtsever, N., 1984. Deneysel istatistik metotları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 56. Ankara.