Tokat Kazova Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Kuru ve Sulu Şartlarda Verim ile Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 34 Sayı: Ek Sayı, 87 - 96, 29.12.2017

Mehmet Ali Sakin İsmail Naneli Arife Yasemin İsmailoğlu Kübra Özdemir Dirik

https://doi.org/10.13002/jafag4410

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma, farklı ekmeklik buğday çeşitlerinin Tokat-Kazova koşullarında 2012-2013 yetiştirme sezonunda kuru ve sulu şartlarda verim ve kalite özelliklerini araştırmak için yürütülmüştür. Tarla denemeleri; kuru ve sulu koşullarda 10’ar ekmeklik buğday çeşitleriyle 3 tekerrürlü olarak Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre kurulmuştur. Çalışmada sulu ve kuru şartlarda tane verimi, m2’de başak sayısı ve protein oranı ile kuru koşullarda Zeleny sedimentasyon dışında incelenen diğer özellikler bakımından çeşitler arasında önemli farklılıklar elde edilmiştir. Kuru ve sulu koşullarda çeşitlerin sırasıyla ortalama başaklanma süresi 170.9 ile 170.1 gün, metrekarede başak sayısı 599 ile 677 adet, bin tane ağırlığı 41.3 ile 45.1 g, başak uzunluğu 9.1 ile 9.2 cm, hektolitre ağırlığı 78.7 ile 79.4 kg, tane verimi 453.6 ile 532.0 kg da-1, protein oranı %8.7 ile 8.5, Zeleny sedimentasyon değeri 41.7 ile 36.0 ml, yaş gluten %25.1 ile 24.3, kuru gluten %9.2 ile 9.1 ve gluten indeksi %46.7 ile %51.6 olarak belirlenmiştir. Ortalama tane verimi sulu denemede kuru denemeye göre daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca kalite bakımından kuru koşullardaki çeşitlerden sulu şartlarda yetiştirilen çeşitlere göre protein oranı, Zeleny sedimentasyon, yaş ve kuru gluten özellikleri bakımından daha yüksek değerler elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; Tokat Kazova’da kuru ve sulu denemelerde verim ve kalite bakımından standart çeşitlerin yerini alabilecek ekmeklik buğday çeşitlerinin olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çeşit, ekmeklik buğday, kalite kuru şartlar, sulu şartlar, verim

Kaynakça

• Anonim 2015, 2016. Türkiye istatistik kurumu
• Anonim 2017a. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
• Anonim 2017b. Tohumluk tescil ve sertifikasyon müdürlüğü
• AACC 2000. AACC Approved Methods (10th ed.). St. Paul, MN: American Association of Cereal Chemists International.
• Aktar M (2011). Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde verim ve kalite özelliklerinin incelenerek Çanakkale yöresine uygun olanların belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Çanakkale.
• Aktaş B (2010). Kuru koşullar için ıslah edilmiş bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin karakterizasyonu. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, , 126s, Ankara.
• Atlı A (1999). Buğday ve ürünleri kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 498-506, 8-11 Haziran, Konya.
• Altınbaş M, Tosun M, Yüce S, Konak C, Köse E ve Can RA (2004). Ekmeklik buğdayda (T. aestivum L.) tane verimi ve bazı kalite özellikleri üzerinde genotip ve lokasyon etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 41 (1), 65-74.
• Aydın N, Bayramoğlu HO, Mut Z ve Özcan H (2005a). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının Karadeniz koşullarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (3), 257-262.
• Aydın N, Mut Z, Bayramoğlu HO ve Özcan H (2005b). Samsun ve Amasya koşullarında ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (2), 45-51.
• Aydoğan S, Şahin M ve Akçacık A (2008). Konya şartlarında uygun ekmeklik buğday genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi 1 (1), 1-6.
• Aydoğan S, Şahin M, Akçacık A, Kaya Y ve Türköz M (2009). İleri kademe makarnalık buğday hatlarında tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı, 27-30 Nisan.
• Bilgin O ve Korkut KZ (2005). Bazı ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının tane verimi ve bazı fenolojik özelliklerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (1), 57-65.
• Cook RJ ve Vesseth RJ (1991). Wheat health management. The American Phytopathological Society. St. Paul. Minnesota 55121, USA.
• Cubbada RE, Carcea M, Marconi E ve Trivisonno MC (2007). Influence of protein content on durum wheat gluten strength determined by the SDS sedimentation test and by other methods. Cereal Foods World, 273-277.
• Çağlayan M ve Elgün A (1999). Değişik çevre şartlarında yetiştirilen ekmeklik buğday hat ve çeşitlerinin bazı teknolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 513-518, 8-11 Haziran, Konya.
• Çekiç C (2007). Kurağa dayanıklı buğday (Triticum aestivum L.) ıslahında seleksiyon kriteri olabilecek fizyolojik parametrelerin araştırılması. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Daniel C ve Triboi E (2000). Effects of temperature and nitrogen nutrition on the grain composition of winter wheat: Effects on gliadin content and composition. J. Cereal Science, 32 (1), 55-56.
• Doğan Y ve Kendal E (2012). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 29 (1), 113-121.
• Doğan İS ve Meral R (2010). Wheat and Oat as an antioxidant. Proceedings of Bosphorus 2008. ICC International Conference, April 24-26, 155.
• Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O ve Gürbüz F (1987). Araştırma ve deneme metotları (İstatistik Metotları II). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 1021, 381 s., Ankara.
• Elagib E, Bureng E ve Mohamed B (2004). Proteins and baking quality of three sudanese wheat cultivars 1. the relationship between protein soluble fractions and breadmaking properties. U. Of K.J. Agric. Sic. 12(3).
• Elgün A, Ertugay Z, Certel M ve Kotancılar HG, (2002). Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolü ve laboratuvar uygulama kılavuzu (3.baskı). Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 335, Erzurum.
• İsmailoğlu AY (2016). Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin kuru ve sulu şartlarda performanslarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
• Jiang D, Dai T, Jing G, Cao W, Zhou G, Zhao H and Fan X 2004. Effects of long-term fertilization on leaf photosynthetic characteristics and grain yield in winter wheat. Photosynthetica, 42: 439-446.
• Kaya A (2006). Çukurova’nın taban ve kıraç koşullarında bazı ekmeklik buğday genotiplerinin morfolojik ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Adana.
• Kılıç H, Kendal E, Aktaş H ve Tekdal S (2014). İleri kademe ekmeklik buğday hatlarının farklı çevrelerde tane verimi ve bazı kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi. J. Inst. Sci and Tech, 4 (4): 87-95.
• Kınabaş S (2011). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinde farklı tavlama rutubeti ve sürelerinin kalite özellikleri üzerine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi), U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Bursa.
• Kırtok Y, Genç İ, Yağbasanlar T ve Çölkesen M (1988). Tescilli ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin Çukurova koşullarında başlıca tarımsal karakterleri üzerine araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (3), 98-106.
• Korkut K Z, Başer İ ve Bilgin O (2001). İleri ekmeklik buğday hatlarının (T. aestivum L.) verimi ve bazı agronomik karakterler yönünden değerlendirilmesi. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller, 99-104, 17-21 Eylül, Tekirdağ.
• Kün E, Avcı M, Uzunlu V ve Zencirci N (1995). Serin İklim Tahılları Tüketim Projeksiyonları ve Üretim Hedefleri. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, 4. Türkiye Ziraat Mühendisleri Teknik Kongresi 913 Ocak, 417-429, Ankara.
• Kün E (1996). Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1451, Ankara.
• Mut Z, Aydın N, Özcan H ve Bayramoğlu O (2005). Orta karadeniz bölgesinde ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 85-93.
• Mut Z, Aydın N, Bayramoğlu HO ve Özcan H (2007). Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve başlıca kalite özelliklerinin belirlenmesi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 193-201.
• Nacar A (1995). Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurlarının İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Naneli İ (2014). Tokat- Kazova Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum) Çeşitlerinin Verim ve Kalitelerinin Belirlenmesi. Y. Lisans Tezi, G.O.P.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Tokat, 57 sayfa.
• Naneli İ, Sakin MA ve Kıral AS (2015). Tokat-Kazova şartlarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi, 32 (1), 91-103.
• Oktay E (2006). Orta Karadeniz Geçit Bölümünde Yetiştirilebilecek Ekmeklik (Triticum aestivum L.) Buğday Çeşitlerinde Verim, Verim Unsurları ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 65 sayfa, Samsun.
• Öztürk İ, Avcı R, Turhan K ve Beşer N (2009). Trakya bölgesi’nde üretilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi 2, 19-26.
• Rozbicki J, Ceglinska A, Gozdowski D, Jakubczak M, Cacak-Pietrzak G, Madry W, Golba J, Piechocinski M, Sobczynski G, Studnicki M, Drzazga T (2015). Influence of the cultivar, environment and management on the grain yield and bread-making quality in winter wheat. Journal of Cereal Science, 61, 126-132.
• Sade B, Topal A ve Soylu S (1999). Konya sulu koşullarında yetiştirilebilecek makarnalık buğday çeşitlerinin belirlenmesi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I (Genel ve Tahıllar), 91-96, 15-18 Kasım, Adana.
• Sakin MA, Yıldırım A ve Gökmen S (2004). Tokat- Kazova koşullarında bazı makarnalık buğday genotiplerinin verim, verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4), 481-489.
• Sakin MA, Naneli İ, Göy AG ve Özdemir K (2015). Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin Tokat-Zile koşullarında verim ve verim komponentlerinin belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 32 (3), 119-132.
• Sakin MA, Naneli İ, Göy AG ve Özdemir K (2016). Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin Tokat-Zile koşullarında verim ve verim komponentlerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32 (3), 119-132.
• Sencar, Ö., Gökmen, S., Sakin, M.A., 1998. Tokat Artova Koşullarında Triticale, Buğday ve Çavdarın Verim ve Verim Unsurları Üzerinde Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 15 (1): 187-199.
• Soylu S, Topal A ve Sade B (2001). Orta anadolu sulu koşullarında bazı makarnalık ve ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 15, 28, 93-106.
• Şahin M, Aydoğan S ve Akçacık A (2006). Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin konya kuru koşullarında verim ve kalite yönüyle stabilite yeteneklerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi, 1, 16-22.
• Taghouti M, Gaboun F, Nsarellah N, Rhib R, El-Hilal M, Kamarl M, AbbadAndaloussil F ve Udupa SM (2010). Genotype x Environment interaction for quality. Traits in Durum to Different Environments. African Journal of Biotechnology, 9 (21), Wheat Cultivars Adapted 3054-3062.
• Taner S, Çeri S, Kaya Y, Akçura M, Ayrancı R ve Özer E (2004). Bazı ekmeklik buğday (T. aestivum L.) genotiplerinin orta anadolu bölgesi kuru koşullarında dane verimi stabilitesi. Bahri Dağdaş U.T.A.E. Bitkisel Araştırma Dergisi, 2, 21-26.
• Tosun M, Yüce S, Erkul A ve Ege H (2006). Kuru ve sulu koşullarda yetiştirilen buğdayın bazı agronomik ve kalite özelliklerinin direkt seleksiyona karşı indirekt seleksiyon etkinliği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 43 (2), 53-62.
• Tulukçu E, Sade B (2002). Konya ekolojik şartlarında bazı makarnalık buğday genotiplerinin kuru ve sulu şartlardaki verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu J. of AARI, 12 (1), 65-82.
• Tunca ZŞ (2012). Bazı buğday çeşitlerinin adaptasyon kabiliyeti, agronomik ve fizyolojik özelliklerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 98s, Eskişehir.
• Yıldırım A, Sakin MA ve Gökmen S (2005). Tokat-Kazova koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının verim ve verim unsurları yönünden değerlendirilmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (1), 63-72.
• Yurtsever N (1984). Deneysel istatistik metotları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 56. A