Tokat-Kazova Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşit ve Hatlarında Kışlık ve Yazlık Ekimin Verim ve Verim Unsurlarına Etkilerinin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 35 Sayı: 3, 182 - 192, 31.12.2018

Kübra Özdemir Dirik Mehmet Ali Sakin İsmail Naneli

https://doi.org/10.13002/jafag4271

Cited By: 1

Öz

Araştırma farklı makarnalık buğday genotiplerinin kışlık ve yazlık ekim zamanlarının verim ve verim unsurları üzerine etkilerinin araştırılması amacıyla 2014-2015 ve 2015-2016 yetiştirme dönemlerinde Tokat-Kazova’da yürütülmüştür. Araştırmada 4 adet makarnalık buğday (Triticum durum L.) hattı ve 15 adet makarnalık buğday çeşidi kullanılmıştır. Tarla denemeleri; üç tekerrürlü, kışlık ve yazlık ekim dönemleri olarak Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre kurulmuştur. Ekim sıklığı m2’de 500 bitki olacak şekilde ayarlanmış olup dekara 10 kg N ve 6 kg P2O5 hesabıyla gübre verilmiştir. Azotun yarısı ve fosforun ise tamamı ekimle birlikte verilmiş olup, azotun geri kalan kısmı ise sapa kalkma dönemi öncesinde verilmiştir. Kışlık ekim ve yazlık ekimde genotiplerin sırasıyla ortalama başaklanma süresi 161.1 ile 68.4 gün, bitki boyu 91.0 ile 70.8 cm, metrekarede başak sayısı 559 ile 375 adet, tek başak verimi 1.84 ile 1.34 g, bin tane ağırlığı 47.8 ile 42.6 g, hektolitre ağırlığı 79.7 ile 79.0 kg, tane verimi 468.9 ile 234.8 kg/da ve hasat indeksi % 38.8 ile 37.6 olarak belirlenmiştir. İncelenen özellikler bakımından hem kışlık hem de yazlık ekimde genotipler arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Ayrıca kışlık denemede başaklanma süresi, bitki boyu, hektolitre ağırlığı ve hasat indeksi dışında, yazlık denemede ise bin tane ağırlığı dışında incelenen diğer özellikler bakımından yıllar arasında önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre hem kışlık hem de yazlık denemede Sarıçanak 98 ve Hat-7 genotiplerinin yörede makarnalık buğday üretimine alınabileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makarnalık buğday, Triticum durum, çeşit, kışlık ekim, yazlık ekim, verim

Kaynakça

• Anonim (2017). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (13.07.2018).
• Anonim (2018). 2017 Hububat Raporu. http://www.tmo.gov.tr (17.07.2018).
• Avcı Birsin M (1998). Makarnalık Buğdayda Ana Sap Verimi ve Bazı Verim Öğelerinin Korelasyonu ve Path Analizi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 7 (2).
• Avçin A, Avcı M ve Dönmez Ö (1997). Orta Anadolu Şartlarında Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşitlerinin Verimlerindeki Genetik Gelişmeler. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 6 (2).
• Aydın N (1997). Tokat-Kazova Koşullarında Makarnalık Buğdayların Verim, Verim Öğeleri ve Diğer Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
• Aydoğan S, Göçmen Akçacık A, Şahin M, Demir B, Önmez H, Türköz M ve Çeri S (2012). Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 21 (1), 1-7.
• Blue EN, Mason SC and Sander DH (1990). Influence of Planting Date, Seeding Rate and Phosphorus Rate on Wheat Yield. Agron. J. 82, 762-768.
• Çetin Ö, Uygan D, Boyacı H ve Öğretir K (1999). Kışlık Buğdayda Sulama-Azot ve Bazı Önemli İklim Özellikleri Arasındaki İlişkiler. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 151-156.
• Doğan Y ve Kendal E (2012). Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 29 (1), 113-121.
• Dokuyucu T, Cesurer L, Akkaya A (2001). Ekmeklik Buğdayların Verim ve Kalite Komponentlerinin İncelenmesi. Fen ve Mühendislik Dergisi, 4 (1).
• Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O ve Gürbüz F (1987). Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları II). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 1021, 381 s., Ankara.
• Geçit HH (1982). Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Ekim Sıklıklarına Göre Birim Alan Değerleri ile Ana Sap ve Çeşitli Kademedeki Kardeşlerin Tane Verimi ve Verim Komponentleri Üzerine Araştırmalar. Doçentlik Tezi. Ankara Üniv., 91 s., Ankara.
• Giunta F, Motzo R and Diedda M (2001). Effects of Drought on Leaf Area Development, Biomass Production and Nitrogen Uptake of Durum Wheat Grown in a Mediterranean Environment. Aust. J. Agric. Res. 46, 99-111.
• Karakurt E, Kaplan Evlice A, Pehlivan A ve Sürek D (2016). Bitki Artıkları ve Yeşil Gübrelemenin Makarnalık Buğday Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel sayı-1), 6-11.
• Kendal E, Tekdal S, Aktaş H ve Karaman M (2012). Kalite Parametreleri Yönünden Yerli ve Yabancı Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5 (1), 97-100.
• Kınacı G, Budak Z, Kutlu İ, Tavas N, Tarhan P, Bozkuş C, Gündüz F, Gıcı BN ve Kınacı E (2008). Kışlık Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Hasat İndeksi ile Başak Özellikleri arasındaki İlişkiler. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 29-33, 2-5 Haziran, Konya.
• Kıral AS ve Çelik A (2012). Tokat-Kazova Koşullarında Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin (Triticum aestiveum) Verim ve Diğer Özelliklerine Ekim Zamanının Etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 29 (1), 75-79
• Kırtok Y, Genç İ, Yağbasanlar T ve Çölkesen M (1988). Tescilli Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Çukurova Koşullarında Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerine Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (3), 98-106.
• Kün E (1996). Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1451, Ankara.
• Mut Z, Erbaş Köse ÖD ve Akay H (2017). Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Tane Verimi ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 32 (2017), 85-95.
• Özen S (2014). Yozgat Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Isparta.
• Özgüner S (2006). Tokat-Kazova Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) Hat ve Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
• Pearson CH (1994). Performance of Fall and Spring Planted Durum Wheat in Western Colorado. Agron. J. 86, 1054-1060.
• Sakin MA, Yıldırım A ve Gökmen S (2004). Tokat Kazova Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Verim, Verim Unsurları ile Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4), 481-489.
• Sakin MA, Naneli İ, Şahinter S ve Özdemir K (2016). Tokat-Zile Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşit ve Hatlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (1), 149-161.
• Sencar Ö, Gökmen S, Sakin MA (1998). Tokat Artova Koşullarında Triticale, Buğday ve Çavdarın Verim ve Verim Unsurları Üzerinde Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 15 (1), 187-199.
• Sönmez F ve Kıral AS (2004). Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin (T. durum Desf.) Erbaa Şartlarında Adaptasyonlarının İncelenmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 21 (2), 86-93.
• Yıldırım A, Sakin MA ve Gökmen S (2005). Tokat Kazova Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşit ve Hatlarının Verim ve Verim Unsurları Yönünden Değerlendirilmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (1), 63-72.
• Yurtsever N (1984). Deneysel İstatistik Metotları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 50, Ankara.