Doğu Karadeniz Bölgesi Sahil Kuşağı Yerel Elma Çeşit Koleksiyonu’nda (Ankara) Ümitvar Sofralık Genotiplerin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 35 Sayı: Ek Sayı, 38 - 46, 01.10.2018

Said Efe Dost Hatice Dumanoğlu

https://doi.org/10.13002/jafag4483

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, Doğu Karadeniz Bölgesi sahil kesimine ait 241 yerel elma çeşidi ile Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü’nde kurulmuş olan koleksiyon bahçesinden sofralık tüketime uygun ve mutlak periyodisite göstermeyen 50 ümitvar yerel elma çeşidi, UPOV ve Elma Deskriptörü kriterlerine göre meyve özellikleri yönüyle morfolojik olarak tanımlanmıştır. Yerel elma çeşitlerinin meyveleri genellikle küçük-orta ya da orta-iri, küresel, meyve kabuğunun zemin rengi sarımsı yeşil, üst rengi sıvama pembe kırmızı, meyve eti dokusu sert ve rengi beyazdır. Meyvelerin albenisi ve yeme kalitesi iyi, meyve eti ince yapılıdır. Ortalama meyve ağırlıkları 74.3-258.2 g, meyve boyu 48.0-71.7 mm, meyve çapı 54.3-77.3 mm, boy/çap oranı 0.76-1.03, meyve eti sertliği 71.7-104.8 N, SÇKM miktarı %11.8-16.9, titre edilebilir asitlik değeri %0.27-1.78 arasındadır. Meyve özelliklerine göre yapılan değerlendirmeler sonucunda 50 ümitvar yerel elma çeşidi arasından 3’ü yazlık, 4’ü güzlük ve 10’u kışlık olmak üzere toplam 17 yerel çeşit öne çıkmıştır. Bunlar, 41, 50, 150 kodlu yazlık; 103, 111, 180, 208 kodlu güzlük ve 29, 46, 58, 93, 100, 120, 131, 152, 194, 213kodlu kışlık yerel elma çeşitleridir.

Anahtar Kelimeler

Malus, elma, Doğu Karadeniz Bölgesi, yerel çeşit, meyve özellikleri

Kaynakça

• Akpınar AE (2009). Bazı Elma (Malus x domestica Borkh.) Genotiplerinin SSRs (Simple Sequence Repeats)’a Dayalı Genetik Karakterizasyonu. AÜ Biyoteknoloji Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Aygün A ve Ülgen SA (2009). Rize’de yetiştirilen Demir Elma (Maluscommunis L.) çeşidinin bazı meyve özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi (Tabad), 2: 201-205.
• Balta MF, Kaya T, Kırkaya H ve Karakaya O (2015). Kumru (Ordu) yöresinde yetiştirilen mahalli elma genotiplerinin fenolojik, morfolojik ve pomolojik özellikleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32: 47-56.
• Bostan Z (2009). Pomological traits of local apple and pear cultivars and types grown in Trabzon province (Eastern Black Sea Region of Turkey). Acta Hort., 825: 293-298.
• Bostan SZ ve Acar Ş (2009). Ünye (Ordu) ve çevresinde yetiştirilen mahalli elma çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi (Tabad), 2: 15-24.
• Bostan SZ and Yılmaz E (2015). Breeding by selection of ‘Yomra’ and ‘Demir’ apple varieties (Malus communis L.) grown in Arsin and Yomra districts (Trabzon Province, Turkey). Meyve Bilimi, 2: 60-69.
• Cornille A, Gladieux P, Smulders MJM, Roldan-Ruiz I, Laurens F, Cam B, Nersesyan A, Clavel J, Olonova M, Feugey L, Gabrielyan I, Zhang XA, Tenaillon MI and Giraud T (2012). New insight into the history of domesticated apple: secondary contribution of the European wild apple to the genome of cultivated varieties. Plos Genet., 8: e1002703.
• Dumanoğlu H, Aygün A, Erdoğan V, Serdar Ü, Kalkışım Ö, Baştaş K, Pakyürek MA ve Maden S (2011). Doğu Karadeniz Bölgesi Sahil Kuşağındaki Bazı Yerel Elma Çeşitlerinin Meyve Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. VI. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 04-08 Ekim 2011, Cilt 1, s. 173-180, Şanlıurfa.
• Ercisli S (2004). A short review of the fruit germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 51: 419-435.
• Gürel HB (2010). Ordu Merkez ilçede yetişen elma (Malus communis L.) tiplerinin fenolojik, pomolojik ve morfolojik özellikleri. OÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu.
• İslam A, Bostan Z ve Yılmaz E (2009). Trabzon ili Yomra ilçesinde yetişen Yomra elmasının pomolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi (TABAD), 2: 107-110.
• Karadeniz T, Akdemir ET, Yılmaz İ ve Aydın H (2013). Piraziz elmasında klon seleksiyonu. Akademik Ziraat Dergisi, 2: 17-22.
• Karakaya O, Balta MF, Kaya T ve Uzun S (2015). Yağlıdere (Giresun) elmaları: fenolojik ve pomolojik özellikler. VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 25-29 Ağustos 2015, Bahçe Özel Sayı-VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Bildirileri, Cilt 1, s. 925-929, Çanakkale.
• Kırkaya H, Balta MF ve Kaya T (2014). Perşembe (Ordu/Türkiye) yöresinde yetiştirilen elma genotiplerinin pomolojik, morfolojik ve fenolojik özellikleri. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der., 4: 15-20.
• Luby JJ (2003). Taxonomic Classification and Brief History. In: Apples, Botany, Production and Uses. Edited DC Ferree, IJ Warrington. Publ by CABI Publishing, 1-14, Cambridge.
• Özbek S (1978). Özel Meyvecilik (Kışın Yaprağını Döken Meyve Türleri). Ankara Üniversitesi Basımevi, No. 128, 485 s., Ankara.
• Serdar Ü, Ersoy B, Öztürk A ve Demirsoy H (2007). Saklı cennet Camili’de yetiştirilen yerel elma çeşitleri. V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 04-07 Eylül 2007, Cilt 1, s. 575-579, Erzurum.
• UPOV (2005). UPOV Apple. http://www.upov.int/edocs/tgdocs/en/tg014.pdf. (Accessed to web: 04.01.2013).
• Uzun S, Balta MF, Kaya T ve Karakaya, O (2015). Çamaş (Ordu) yöresinde yetişen yerel elma genotiplerinin fenolojik ve pomolojik özellikleri. VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 25-29 Ağustos 2015, Bahçe Özel Sayı-VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Bildirileri, Cilt 1, s. 653-657, Çanakkale.
• Volk GM, Christopher MR, Reilley AA, Henk AD and Reeves PA (2008). Genetic diversity and disease resistance of wild Malus orientalis from Turkey and Southern Russia. J.Amer.Soc.Hort.Sci., 133: 383-389.
• Watkins R and Smith RA (1982). Descriptor List for Apple (Malus). International Board for Plant Genetic Resources, IBPGR Secretariat, Rome.
• Yarılgaç T, Karadeniz T ve Gürel HB (2009). Ordu Merkez ilçede yetiştirilen yöresel elma (Malus communis L.) çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi (Tabad), 2: 37-41.