Determination of Some Agricultural Traits of Corainder Cultivars Developed for The Middle Black-Sea Region of Turkey, Stability Analyze of the Yield and Volatile Oil Rate Values Aid to Cultivars

Yıl 2010, Cilt: 2010 Sayı: 1, 1 - 8, 01.06.2010

Arslan Uzun Hüseyin Özçelik Yıldırım Samil Özden

Öz

Coriander is an important spices plant aid to Apiaceae family and has been cultivated in different places of Turkey, especially in the lakes district. The aim of this study was to determine stability parameters aid to volatile oil traits and adaptation capabilities of 6 Coriander genotypes developed with pure line method. This research was carried out under the Samsun (Gelemen and Bafra counties) and Amasya (Tasova counties) provinces conditions in the years 2002 and 2003. Plant height, stalk thickness, umbrella number, 1000 fruits weight, yield per hectare, volatile oil rate and volatile oil yield values were determined in this study. According to study results it was established that days to flowering for the lines varied between 58-66. Earliest physiological maturing line was Hatay but latest one was Kudret-K. The cultivar Gamze gave maximum grain yield (141.42 gr/ha) whereas minimum yield was obtained from Pel-Mus line. On the other hand, maximum volatile oil rate (0.54%) was obtained from Pel-Mus line. In addition, according to regression values from stability parameters, Erbaa (b= 0.979) line regarding the yield was more stabile than the other lines in respect to its performance values.

Anahtar Kelimeler

Coriander (Coriandrum sativum L.), Grain Yield, Volatile Oil Rate, Stability

Orta Karadeniz Bölgesi İçin Geliştirilen Kişniş (Coriandrum sativum L.) Çesitlerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi, Verim ve Uçucu Yag Oranının Stabilite Analizi

Öz

Kisnis, Apiaceae familyasına mensup önemli bir baharat bitkisi olup, bugün ülkemizin bilhassa Göller yöresi olmak üzere bir çok yerinde tarımı yapılmaktadır. Bu çalısmanın amacı saf hat yöntemi ile gelistirilen 6 kisnis genotipinin adaptasyon kabiliyetleri ile verim ve uçucu yag özelliklerine ait stabilite parametrelerinin belirlenmesidir. Arastırma 2002 ve 2003 yıllarında Samsun (Gelemen ve Bafra) ve Amasya (Tasova) kosullarında yürütülmüstür. Çalısmada bitki boyu, sap kalınlıgı, semsiye sayısı, bin meyve agırlıgı, dekara verim, uçucu yag oranı ve uçucu yag verimi saptanmıstır. Arastırma sonuçlarına göre hatların çiçeklenme gün sayıları 58-66 gün arasında degismistir. Fizyolojik olgunluk dönemine en erken Hatay hattı, en geç Kudret-K hattı ulasmıstır. Verim bakımından Gamze çesidi (141.42 gr/da) en yüksek tohum verimini saglarken, en az verimi Pel-Mus hattı saglamıstır. Buna karsın en yüksek uçucu yag oranı Pel-Mus hattından (%0.54) elde edilmistir. Ayrıca stabilite parametrelerinden regresyon degerlerine bakıldıgında verim bakımından Erbaa (b= 0.979) hattı gösterdigi degerler bakımından digerlerine göre daha stabil oldugu görülmüstür.

Anahtar Kelimeler

Kisnis (Coriandrum sativum L.), Tane Verimi, Uçucu yag oranı, Stabilite

Kaynakça

• Arslan, N., Gürbüz, B., 1994. Değişik Bölgelerden Toplanan Kişniş (Coriandrum sativum L.) Populasyonlarında Verim ve Diğer Karakterler Üzerine Bir Araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi. 25-29 Nisan 1994 İzmir. Cilt 1 Agronomi Bildirileri, 132-136.
• Baydar, H., 2005. Tıbbi ve Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi SDÜ Yayın No: 51, 154 s., Isparta.
• Baytop, T., 1994. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları No: 578, Ankara, 508.
• Bozoğlu, H., A.Gülümser 1998. Kuru Fasülyede (Phaseolus Özelliklerin Genotip Çevre İnteraksiyonları ve Stabilitelerinin Araştırma. Turk J. Agri. For, 24: 211-220.
• Davis, P.H., 1984. Flora of Turkey and East Aegean Islands Vol: 4, Edinburg Universty Pres.
• Doğan, A., Akgül, A., 1987. Kişniş Üretimi, Bileşimi ve Kullanımı. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi. 11(2): 326-333.
• Diederichsen. A., 1996. Results of Characterization of Germplasm Collection of Coriander (Criandrum sativum L.) in the Gatersleben Genebank. Inter. Symp. Breeding Res. On Med. And Aromatic Plants, June 30-July 4. Quedlinburg. Germany. 45-48.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metodları (İstatistik Metodları – II) s.298 Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:1021 Ders Kitabı: 295- 298 s., Ankara.
• Eberthart, S.A. and W.A. Russel, 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Science, 6, 36-40.
• Emeklier, H.Y., Birsin, M.A., 2000. Mısırda verim ve bazı verim öğelerinin adaptasyonu ve stabilite analizi. A.Ü.Z.F. Tarım Bil.Dergisi, 6: 4.
• Finlay, K.W., and G.N Wilkinson, 1963. The analysis of adaptation in a plant-breeding programme. Aust., J. Agric. Res.14: 742-754.
• Francis, T.R. and L. W. Kannenberg, 1978. Yield Stabilty studies in short season maize. Can. J. Plant Sci. 58: 1029-1034.
• Kan Y., İpek, A., 2004. Seçilmiş Bazı kişniş (Coriandrum sativum L) hatlarının verim ve bazı özellikleri. 14. Bitkisel İlaç ham maddeleri Toplantısı, Bildiriler, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir.
• Karaca, A., Kevseroğlu, K., 1999. Farklı Orjinli Kişniş (Coriandrum sativum L.) ve Rezene (Feoniculum vulgare Mill.) Bitkilerinin Önemli Tarımsal Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. J.,Agric., Fac. O.M.U., 14(2): 65-77.
• Karadoğan, T., Oral E., 1994. Farklı sıra aralıkları uygulanan kişniş varyetelerinin verim ve verim unsurları ile kalitesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üni. Zir. Fak. Der. 27: 50-56.
• Kaya, N., Yılmaz, G., Telci, İ., 2000. Farklı Zamanlarda Ekilen Populasyonlarının Özellikleri. Türk J Agri For., 24: 355-364. sativum L.) ve Teknolojik
• Keser, M., N. Bolat, F. Altay, M.T. Çetinel , N.Çolak ve A.L. Sever, 1999. Çeşit geliştirme çalışmalarında bazı stabilite parametrelerinin kullanımı. Hububat Semp., s.64-69, Konya
• Kırıcı, S., Mert, A. ve F. Ayanoğlu, 1997. Hatay ekolojisinde azot ve fosfor’un kişniş (Coriandrum sativum L.)’de verim değerleri ile uçucu yağ oranlarına etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. 22-25 Eylül 1997, Samsun, 347-351.
• Mert, A., Kırıcı, S., 1998. Hatay ekolojisi koşullarında bazı baharat bitkilerinin yetiştirime olanakları. XII Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı,. 20-22 Mayıs, 1998, Ankara, 175-181.
• Özgen, M. 1994. Orta Anadolu koşullarında kışlık arpanın verim ve verim öğelerinde adaptasyon ve stabilite analizi. Tr. J. Of Agriculture and Forestry. 18: 169-177.
• Özgüven M., Sekin S., Gürbüz B., Şekeroğlu N., Ayanoğlu F., Erken S. 2005. Tütün, Tıbbi Aromatik Bitkiler Üretimi ve Ticareti, Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 481-501
• Özyazıcı, G., Kevseroğlu K., 1999. Ekim zamanları ve Azotlu Gübre Dozlarının Kişniş Bitkisinin Verim ve Bazı Özelliklerine Etkileri. Karadeniz Bölgesi Tarım Sempozyumu Bildirileri. 4-5 Ocak 1999, Samsun, 445- 455.
• Özberk, İ., 1990. GenotipxÇevre interaksiyonu. Seminer TOKB Güney Doğu Anadolu Tar. Araş. Enst. Md. Denemeleri: 1.1990
• Zeybek, N., Zeybek, U., Farmasötik Botanik. Ege Ü., Eczacılık Fak. Yayın No: 2, İzmir, 436. 199.