Giresun, Ordu ve Samsun İllerinde Fındık Bahçelerinde Zarar Yapan Yazıcıböceklerin (Coleoptera: Scolytidae) Zarar Seviyeleri

Yıl 2005, Cilt: 2005 Sayı: 1, 9 - 14, 01.06.2005

Kibar Ak Meryem Uysal Celal Tuncer

Öz

Türkiye’de fındığın yoğun olarak yetiştirildiği Karadeniz Bölgesi’nin Giresun, Ordu ve Samsun illerinde fındık bahçelerinde giderek zararı artan yazıcıböceklerin en önemli türlerinin Lymantor coryli Perris ve Xyleborus dispar (Fabricius) (Col.: Scolytidae) olduğu bilinmektedir. 2002 ve 2003 yıllarında yürütülen bu çalışmada bu böceklerin sözkonusu illerdeki toplam zarar seviyelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Mart-Ekim ayları arasında yapılan aylık gözlemlerde her bir bahçede rastgele alınan 10 ocakta bütün dalların gövdeleri incelenerek zarar seviyesi delikli dal/ocak olarak belirlenmiştir. Takip edilen tüm fındık alanlarında zarar seviyesinin 2003 yılında daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu yıldaki en yüksek zarar seviyeleri; 9.5, 6.7 ve 6 delikli dal/ocak [sırasıyla Ordu (Fatsa, Güvercinlik), Samsun (Terme, Bafraçlı) ve Giresun (Piraziz Merkez)] olarak belirlenmiştir. Arar seviyesi sahil kuşakta orta kuşağa göre belirgin şekilde daha yüksek olmuştur. Çalışmanın yapıldığı bütün bahçelerde, yazıcıböceklerin zarar seviyesinin nisandan itibaren arttığı, asıl belirgin artışın ise temmuz ve ağustosta olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yazıcıböcekler, Scolytidae, Lymantor coryli, Xyleborus dispar, Giresun, Ordu, Samsun

The Injury Level of Bark Beetles (Coleoptera:Scolytidae) in Hazelnut Orchards in Giresun, Ordu and Samsun Provinces of Turkey

Öz

Lymantor coryli Perris and Xyleborus dispar (Fabricius) are the dominant bark beetle (Col.: Scolytidae) species of hazelnut in Giresun, Ordu and Samsun. Where is the main hazelnut production areas of Turkey. This study was carried out (during 2002-2003 groving season) to determine the total injuriy levels of scolytids in these provinces. The orchards were monthly surveyed between March-October. The injury level was determined as infested branch/ocak by means of counting of the all infested branches in 10 ocak randomly selected in per orchard. It was higher in 2003 than that of 2002 in all the localites. In 2003, the highest injury levels were 9.5, 6.7 and 6 infested branch/ocak in Ordu (Fatsa, Güvercinlik), Samsun (Terme, Bafraçalı) ve Giresun (Piraziz Centre), respectively. The injury was more serious in coastal localities of surveyed area than that of inner parts. In both 2002 and 2003 the damage began to increase at April and then the main drastic increase occured in July and August in all surveyed orchards.

Anahtar Kelimeler

Bark Beetles, Scolytidae, Lymantor coryli, Xyleborus dispar, Giresun, Ordu, Samsun

Kaynakça

• Ak, K. 2004. Giresun, Ordu ve Samsun illerinde fındık bahçelerinde zarar yapan yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) türlerinin tespiti ve kitlesel yakalama yöntemi üzerinde araştırmalar. Selçuk Üniv.Fen Bil.Enst. Doktora tezi, Konya. 92 s.
• Ak, K., Uysal, M., Tuncer, C. 2004. Giresun, Ordu ve Samsun İllerinde Fındık Bahçelerinde Zarar Yapan Yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) Türleri ve Bulunuş Oranları. Türkiye I. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 8-10 Eylül 2004, Samsun. 255s.
• Anonymous, 2002. Türkiye’de uygulanan fındık politikaları ve fındığın geleceği paneli. 2002. 19 Mayıs Üniv. Ziraat Fak. 109s.
• Ecevit, O., Tuncer, C. ve Hatat, G., 1995. Karadeniz Bölgesi Bitki Sağlığı Problemleri ve Çözüm Yolları. OMÜ. Ziraat Fak. Dergisi, 10 (3): 191-206.
• Işık, M. 1984. Karadeniz bölgesi fındık bahçelerinde zarar yapan Dalkıran, Xyleborus (Anisandrus) dispar Fabr. (Coleoptera, Scolytidae) böceğinin biyolojisi ve mücadele metotları üzerinde araştırmalar. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Samsun Bölge Zir. Müc. Araş. Enst. Müdürlüğü, Araştırma Eserleri Serisi, No:30. 63s.
• Işık, M., Ecevit, O., Kurt, M.A. ve Yücetin, T. 1987. Doğu Karadeniz bölgesi fındık bahçelerinde Entegre Savaş olanakları üzerinde araştırmalar. OMÜ. Yayınları, No: 20, 95s.
• Kurt, M.A., 1982. Doğu Karadeniz Bölgesinde fındık zararlıları, tanınmaları, yayılış ve zararları, yaşayışları ve savaşım yöntemleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Zir. Müc. Zir. Kar. Gen. Müd., Samsun Bölge Zir. Müc. Araş. Enst., Mesleki Kitaplar Serisi, No: 26, Ankara. 75s.
• Saruhan, İ. 1998. Samsun ilinde önemli fındık zararlılarının yayılışı ve mücadelelerine yönelik araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 97s.
• Saruhan, İ. ve Tuncer, C., 2001. Population densities and seasonal fluctiations of Hazelnut pests in Samsun, Turkey. Proc. V. Int. Congress on Hazelnut. Ed. S.A. Mehlenbacher. Acta Horticulture 556. ISHS 2001. 495-502.
• Tuncer, C. ve Ecevit, O., 1996a. Fındık Zararlıları ile mücadelede entegre model tasarımı. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, OMÜ. Ziraat Fak., Samsun, 40-54.
• Tuncer, C. ve Ecevit, O., 1996b. Samsun ili fındık üretim alanlarındaki zararlılarla savaşım faaliyetlerinin mevcut durumu üzerinde bir araştırma. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, OMÜ. Zir. Fak, Samsun, 286-292.
• Tuncer, C. ve Ecevit, O. 1996c. Current status of Hazelnut pests in Turkey. Fourth International Symposium on Hazelnut, Ordu, Turkey, Acta Horticulture, 545-552.
• Tuncer, C., Akça, İ. ve Saruhan, İ. 2001. Integrated pest manegement in Turkısh Hazelnut Orchards. Proc. V. Int. Congress on Hazelnut. Ed. S.A. Mehlenbacher. Acta Horticulture 556. ISHS 2001. 419-429.
• Tuncer, C., Saruhan, İ. ve Akça, İ., 2002. Karadeniz Bölgesi fındık üretim alanlarındaki önemli zararlılar. Eko-Kalite. Samsun Ticaret Borsası Yayın organı yıl:2, Sayı: 2, 43-54.
• Ural, İ., Işık, M. ve Kurt, M. 1973. Doğu Karadeniz bölgesi fındık bahçelerinde tespit edilen böcekler üzerine bazı incelemeler. Bitki Koruma Bülteni, 13 (2): 55-66.