The Ottoman Period Fountains in Molova (Molyvos / Mithymna) In Lesvos

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 246 - 271, 29.07.2020

Ammar İbrahimgil

https://doi.org/10.37246/grid.739219

Cited By: 1

Öz

Molova (Molyvos) is located on the island of Mytilene in the Aegean Sea. The Greek name of Lesbos Island, the third largest island in the Aegean Sea, is Lesvos. The most historical cities of the island are Lesvos (Mytilini), Molova (Molyvos) and Sigri. Molova, located in the north of the island, is one of the most harmonious and beautiful cities of all Aegean islands with its unique architecture preserved to date. The island joined the Ottoman administration in 1462 and came out of Ottoman rule in 1912. Only 75 of the monuments built on the island during the Ottoman period have survived to the present day. In this paper, ten fountains that survived in the town of Molova (Molivos) on the island were discussed. Six of these fountains are detached, while the other four are examples of fountains adjacent to the wall. Among the seven fountains with inscriptions, Hacı İsmail Ağa Fountain (H.1189 / M.1775), Hacı Ahmet Ağa Fountain (R.1180 / M.1766) and Hacı Mustafa Fountain (R.1300 / M.1884) construction dates and founders are known, and only the construction dates are known since the inscriptions of the other three fountains were damaged. In case the inscription of the three fountains has not survived to the present day. In addition, a certificate of foundation dated H.1233 / 1817 was found related to these fountains. The measurements of these ten fountains were taken, facade and plan drawings were prepared, their inscriptions were dated by reading and archive documents were reached. In the terms of the data we have obtained, the historical and architectural features of the fountains will be explained and compared with similar examples in İstanbul, Chios and Rhodes island.

Anahtar Kelimeler

Lesvos, Molyvos, Ottoman Era, Fountain, Typology, Cultural Heritage

Midilli Adası Molova’da (Molivos / Mithymna) Osmanlı Dönemi Çeşmeleri

Öz

Molova (Molyvos), Ege Denizi’nde Midilli adasında bulunmaktadır. Ege Denizi’nde en büyük üçüncü ada olan Midilli Adası’nın Yunanca ismi Lesvos’tur. Adanın tarihi yönden en önemli şehirleri Midilli (Mytilini), Molova (Molyvos) ve Sigri şeklinde sıralanmaktadır. Adanın kuzeyinde bulunan Molova günümüze kadar koruduğu özgün mimarisi ile bütün Ege adalarının en ahenkli, en güzel şehirlerindendir. Ada, 1462 yılında Osmanlı idaresine katılmış ve 1912 yılında Osmanlı idaresinden çıkmıştır. Osmanlı döneminde adada inşa edilen mimari eserlerden sadece 75 tanesi günümüze ulaşabilmiştir. Bu çalışmada Molova (Molivos) kasabasında ayakta kalmayı başaran on çeşme ele alınmıştır. Bu çeşmelerden altısı müstakil, diğer dört çeşme ise duvara bitişik çeşme örnekleridir. İncelediğimiz çeşmelerden yedi tanesinde inşa kitabeleri mevcut, diğer üç tanesinin ise kitabeleri yoktur. Kitabesi olan yedi çeşmeden Hacı İsmail Ağa Çeşmesi (H.1189/M.1775), Hacı Ahmet Ağa Çeşmesi (R.1180/M.1766) ve Hacı Mustafa Çeşmesi’nin (R.1300/M.1884) hem banileri hem de inşa tarihleri bilinmekte, diğer üç çeşmenin ise kitabeleri tahrip edildiği için sadece inşa tarihleri bilinmektedir. Üç çeşmenin kitabesi ise günümüze ulaşamamıştır. Ayrıca bu çeşmelerle ilgili H.1233 / M. 1817 tarihli bir vakfiye de tespit edilmiştir. İncelenen bu on çeşmenin ölçüleri alınarak cephe ve plan çizimleri hazırlanmış, kitabeleri okunarak tarihlendirilmiş ve arşiv belgelerine ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler ışığında, çeşmelerin tarihi ve mimari özellikleri İstanbul, Sakız ve Rodos adasındaki benzer örnekleri ile karşılaştırmalı örneklerle tarihlendirilmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Midilli Adası, Molova, Molivos, Osmanlı dönemi, Çeşmeler, Tipoloji, Kültürel Miras

Kaynakça

• Aytöre, A. (1959). Türklerde Su Mimarisi. Milletlerarası Birinci Türk Sanatları Kongresi Tebliğleri (s. 45-69). İstanbul: KTB.
• Çeçen, K. (1999). İstanbul’un Vakıf Sularından Üsküdar Suları. İstanbul: İSKİ.
• Denktaş, M. (2012). Anadolu Türk Mimarisinde Çeşmeler. Türkler Anslikopedisi, s. 872-877.
• Faidon, T. (2010). Η Μήθυμνα στο φως της ιστορίας. Midilli: Εκδόσεις Εντελέχεια.
• İbrahimgil, A. (2019). Founains of the Ottoman Period In Chios Island. 2. Uluslararası İslami Mimari Miras Konferansı (s. 281-301). İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniersitesi.
• İbrahimgil, M., & İbrahimgil, A. (2019). Rodos Adası'nda Osmanlı Mirası. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Kanlıçay, S. S. (2010). Barok-Rokoko Yorumlu 18. Yüzyıl İstanbul Çeşmelerinde Kompozisyon, Motif ve Terimler (1740-1797). İstanbul: İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Karaağaç, İ. (2019). Üsküdar İlçesi Merkez Mahallelerinde Bulunan Osmanlı Dönemine Ait Çeşmeler Ve Koruma Durumları. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Karydēs, D. N., & Kiel, M. (2000). Μυτιλήνης αστυγραφία και Λέσβου χωρογραφία: 15ος-19ος αι. Athens: Olkos.
• Keil, M. (2005). Midilli. İslâm Anslikopedisi, C. 30, 11-14.
• Kontos, K. (1962). Η κατάκτηση της Μυτιλήνης από τους Τούρκους (Σεπτέμβρης 1462). Δελτίον της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών, τόμ. Δ.
• Kriara, F. -P. (2013). Ψηφιακή Πολυμεσική Εφαρμογή για την Ανάδειξη και Προβολή των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Οχυρώσεων της Λέσβου. Midilli: Πολιτισμική Πληροφορική και Επικοινωνία.
• Nicolle, D., & Hook, A. (2013). Crusader Casteles in Cyprus, Greece and the Aegan 1191-1571. London: Bloomsbury Publishing.
• NSSG. (2009). Population & Housing Census 2001. Athens: Pireas. (NSSG: National Statistical Service of Greece)
• Olgun, İ., Altıner, D., Çılgın, K., & Turgut, E. (2018). Ayvalık ve Lesbos Kırsal Yerleşme Morfolojilerinin Karşılaştırılması. Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu (“DeğişKent” Değişen Kent, Mekân ve Biçim) (s. 665-691). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
• Ödekan, A. (1992). Kentiçi Çeşme Tasarımında Tipolojik Çözümleme. Semavi Eyice Armağanı (s. 281-286). içinde İstanbul.
• Önge, Y. (1984). Vakıf Müessesesinde Su ve Önemi. Ankara: Vakıflar Genel Müdürülüğü.
• Önge, Y. (1997). Anadolu Beylikler Döneminin Çeşme, Sebil ve Şadırvanları. Uluslararası Osmanlı Öncesi Türk Kültürü Kongresi (1989) Bildirileri (s. 199-214). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Pilehvarian, N. (2002). Osmanlı Çeşme Mimarisi. Türkler Ansiklopedisi (s. 247-251). içinde Ankara: Yeni Türkiye Yayınları,.
• Rebaudo, L. (2016). Un Pellegrinaggio Atıpico. Archeologia E Topografia Nel Viaggio Del Levante Di Bernardo Michelozzi E Bonsignore Bonsignori (1497-1498). Nuova Rivista Storica, 100(2), 639-660.
• Ünal, A. A. (2002). XVI.ve XVII.Yüzyıllarda Cezayir-i Bahr-i Sefid (Akdeniz, Ege Adaları) ya da Kapdan Paşa Eyaleti. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(S. 1), 251-261.