Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı: Örnek Uygulama

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 64 - 89

Nigar Özçetin

Öz

Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı gibi gelecekte ekonomik fayda sağlayacak varlıkların, yüksek enflasyon dönemlerinde finansal tablolarda gerçeğe uygun değerleriyle raporlanması sağlanmalıdır. Bu çalışma, yüksek enflasyon ortamında Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı üzerinde enflasyon muhasebesi uygulamalarının etkilerini ele almayı amaçlamaktadır. Çalışmada bir işletme örneği üzerinden Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı’na enflasyon muhasebesi uygulamaları yapılmıştır. Öncelikle, düzeltme ve taşıma katsayıları hesaplanmış ve bu katsayılar kullanılarak hesaba ilişkin düzeltme işlemleri gerçekleştirilmiştir. Uygulama sürecinde, dönem karının muhasebeleştirilmesi konusunda en son yapılan düzenlemeler dikkate alınarak muhasebeleştirme işlemleri yapılmıştır. Ayrıca, enflasyon muhasebesi uygulamalarının muhasebe kayıtları üzerindeki etkisi araştırılmış ve bu süreçte dikkat edilmesi gereken hususlar açıklanmıştır. Bu çalışma, Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı’na enflasyon muhasebesi uygulanmasının, yüksek enflasyon ortamında işletmelerin finansal raporlamalarında doğruluk, güvenilirlik ve şeffaflık sağlamadaki önemini göstermektedir. Ayrıca, elde edilen bulgular, işletmelerin finansal tablolarını enflasyon etkilerinden arındırarak paydaşlara daha sağlıklı bilgi sunmalarına yönelik yol gösterici niteliktedir. Enflasyon muhasebesi uygulaması, yatırımcılar ve diğer paydaşlar için daha şeffaf ve doğru bilgi sağlamakla birlikte, bilgi asimetrisini azaltarak piyasa verimliliğini artırmaktadır. Ancak, uygulama karmaşıklığı nedeniyle tüm paydaşların bu bilgileri doğru şekilde anlaması ve kullanabilmesi için eğitim ve rehberlik sağlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon , Enflasyon Muhasebesi , Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı

During Periods Of High Inflation Investments In Progress Account: Example Application

Öz

Assets that will provide future economic benefits, such as the Investments in Progress Account, should be reported at fair value in the financial statements during periods of high inflation. This study aims to address the effects of inflation accounting practices on the Construction in Progress Account in a high inflation environment. In the study, inflation accounting has been applied to the Investments in Progress Account through a business sample. Firstly, adjustment and carrying coefficients were calculated and adjustments were made to the account using these coefficients. During the application process, the latest regulations on the recognition of profit for the period have been taken into consideration.In addition, the effect of inflation accounting applications on accounting records has been investigated and the issues to be considered in this process have been explained. This study shows the importance of applying inflation accounting to the Investment in Progress Account in providing accuracy, reliability and transparency in the financial reporting of enterprises in a high inflation environment. In addition, the findings provide guidance for enterprises to present healthier information to stakeholders by adjusting their financial statements for the effects of inflation. The application of inflation accounting provides more transparent and accurate information for investors and other stakeholders and improves market efficiency by reducing information asymmetry. However, due to the complexity of implementation, training and guidance are needed to ensure that all stakeholders understand and use this information correctly.

Anahtar Kelimeler

Inflation , Inflation Accounting , Investments in Progress Account

Kaynakça

• Açık, S. (2006). Enflasyonun finansal tablolar üzerindeki etkilerini giderici bir tedbir olarak enflasyon muhasebesi ve Türkiye’deki yasal düzenlemeler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 345-360.
• Akçay, S. (2024). Türkiye’de yeniden yüksek enflasyon nedeniyle enflasyon muhasebesi süreci ve bir uygulama, Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5 (1), 104-123.
• Akçin, O. (2023). UFRS uyarınca hiperenflasyonist ekonomilerde finansal raporlama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 100, 57-86. https://doi.org/10.25095/mufad.1328760.
• Akdoğan, N. & Sevilengül, O. (2007). Türkiye muhasebe standartları ile uyumlu tekdüzen muhasebe sistemi uygulaması (12. Baskı), Gazi Kitabevi.
• Akyol, M. (2023). Enflasyon ve enflasyon muhasebesi çerçevesinde bilançolara etkiye dair genel bakış, Mali Çözüm Dergisi, 33(175), 279-290.
• Arda, A (2023). Enflasyon muhasebesi, Parion Akademik Bakış Dergisi, 2(1), 23-32.
• Arzova, S.B. & Şahin, B.Ş. (2022). Yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama süreçleri ve enflasyon muhasebesinin finansal tablolara etkisi, Mali Çözüm Dergisi, 32(170), 13-31.
• Bilici, N. (2003). Enflasyonun mali tablolar üzerindeki etkilerini azaltmak için türkiye’de uygulanan önlemler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1-2), 65-85.
• Çukacı, Y. C. & Canpolat, İ. (2024). Enflasyon muhasebesi uygulamasının işletmelerin finansal tabloları üzerindeki etkisi: İmalat sektöründe bir uygulama. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (42), 70-97. Doi: 10.29228/TIDSAD.77926.
• Doğan, Ö. (2023). Enflasyon muhasebesi ile ilgili yasal düzenlemelerin finansal raporlama çerçeveleri kapsamında karşılaştırılmalı değerlendirilmesi. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 190-209.
• Gökçen, G. & Öztürk, E (2023). Yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama kapsamında özellik arz eden konular. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (2), 504-515. https://doi.org/10.29106/fesa.1299626.
• Gökten, S., Gökten, P. O. & Mollaoğulları, B.F. (2023). Stoklar ve enflasyon muhasebesi uygulaması: BIST30 imalat işletmeleri üzerine bir değerlendirme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15 (1), 718-731. https://doi.org/10.20491/isarder.2023.1614.
• Gül, H. (2022). Enflasyon muhasebesi ve genel fiyat düzeyi muhasebesinin finansal tablolara uygulanması. Global Agenda in Social Sciences Global Studies, 9, 65-91.
• Karasioğlu, F. & Erdemir, N.K. (2005). Enflasyon muhasebesi uygulamalarında temel işlemler üzerine bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (5), 145-167.
• Katı, M. (2024). Enflasyon muhasebesinin stoklar üzerindeki etkisi: BİST tekstil, giyim eşyası ve deri sektörü işletmeleri üzerine bir uygulama. 4 Eylül Akademi Dergisi, 1 (1), 1-12.
• Koçak, H., Kısakürek, M.M. & Babacan, A. (2023). Enflasyon düzeltme işlemlerinin işletme performansına etkisi BİST’te bir uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 58(2), 1525-1546. Doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059
• Özdemir, Ö. (2023). Enflasyon muhasebesi düzenlemelerinde kullanılan uygulamaların değerlendirilmesi. Journal of Business Administration and Social Studies, 7(1): 56-68.
• Peker, A.A. (2023). Yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama standartları çerçevesinde enflasyon muhasebesi: Borsa İstanbul üzerine bir uygulama. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1 (1), 31-48.
• TC. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü (2023), Enflasyon Düzeltmesi Uygulamasına İlişkin Kılavuz, Ankara.
• Tunga, T. (2024). Enflasyon muhasebesi kapsamında maddi duran varlıkların yeniden değerlemesi: Bir üretim işletmesi uygulaması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• VUK 176 nolu Sirküler
• VUK 555 nolu Tebliğ
• Yavuzaslan Söylemez, S. (2023). İnşaat sektöründe enflasyon muhasebesinin tamamlanan inşaat maliyetine etkisi. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 3(2), 242-262.
• Yenisu, E. (2022). Enflasyonun finansal tablolara etkisi ve enflasyon muhasebesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (27), 717-741. https://doi.org/10.38155/ksbd.1165484
• Yıldıran, M. (2022). Türkiye için enflasyon düzeltmesi örneği. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4292641 Yıldız, F. (2018). Türkiye’de Muhasebe Bilgi Sisteminden Sağlanan Bilginin Yeterliliği ve Enflasyon Muhasebesi Uygulanması Gereği. Accounting and Financial History Research Journal, 18, 202-217.
• Yıldız, U.E. & Hasbahçeci, K. (2024). Türkiye’de üretim şirketlerinde enflasyon muhasebesi ve yeniden değerleme uygulama süreci. Mali Çözüm Dergisi, 34(184), 1097-1122.
• 2024 Enflasyon Muhasebesi, Erişim adresi: https://www.esmmmo.org/storage/file/d8f19542161740188eef75a4bf95f89f.pdf