SÜRREALİZM AKIMININ SERAMİK SANATINA FİGÜR VE DEKOR UYGULAMASI OLARAK YANSIMASI

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 64 - 79, 03.07.2023

Furkan İnce , Nurettin Gülaçtı

Öz

Bu çalışmada, sanat tarihinin 19. Yüzyıl önemli akımlarından biri olarak bilinen sürrealizm akımının modern seramik sanatında yer alan figür ve dekor uygulamasındaki etkilerinin araştırılması önemli görülerek somut çıktıları araştırılmıştır. Sürrealizm Fransızca ‘’surreef’’ kelimesinden türetilmiş olup. Türkçe de gerçeküstücülük anlamını taşımaktadır. I. Dünya Savaşı yıllarında psikiyatri bölümlerinde çalışmış ve Sigmund Freud’un düşünceleri ile ilgilenmiş olan Andre Breton tarafından sistemleştirilmiştir. Sürrealizm akımının öncüleri arasında yerini almış olan; Salvador Dali, Rene Magritte, Andre Masson gibi sanatçıların eserleri incelenmiştir. Ve sürrealizm akımının içerisine ayrıca seramik eser üreten bazı sanatçılara yer verilmiştir. Sürrealizm bilinç ile bilinç dışını yakınlaştıran bir köprü olarak yerini almış ve gerçek dışı anlamlarda değil de aksine gerçeğin insandaki iz düşümü olarak değerlendirilmiştir. Sürrealizm akımın etkisini süreç içerisinde modern seramik sanatında da genel olarak görmek mümkündür. Bu etkiyi dünyada tanınmış bazı ünlü ressamların uygulamaları ve günümüz bazı seramik sanatçılarının eserlerinde görmek mümkündür. Sürrealizm çatısı altında ilk seramik örneklerinin figür ve dekor alışkanlığı kazandıkları tarihlere bakıldığı zaman hayal gücünün ötesine geçtikleri ön görülmektedir. Seramik sanat tarihi içerisinde ilk dekorlar arasında zikzaklar, el izleri, geometrik şekiller, stilize kuşları sıralamak mümkündür. İnsan ve hayvan figürleri ile çanak çömlek gibi kullanım eşyaları dışında üç boyut kazanan seramik sanatı günümüzde artistik veya sanatsal seramik uygulamaları ile daha modern bir süreç içerisine girmiştir. Hayal gücü ve yaratıcılık ile aynı anlamda kullanılan sürrealizm, seramik alanında sanatçıların ilgisini çekmiştir. Seramik sanatında, yeni bir estetik anlam kazandıran figür ve dekorların etkilerinin araştırılması önemli bulunmuş, bazı Türk ve yabancı uyruklu sanatçıların çalışma örnekleri ile sınırlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seramik Sanatı, Sürrealizm, Figür, Dekor, Rüya

REFLECTION OF THE SURREALISM MOVEMENT IN CERAMIC ART AS A FIGURE AND DECOR TECHNIC

Öz

In this study, it is considered significant to study the effects of the surrealism movement, which is known as one of the important movements of the 19th century in the history of art, on the figure and decor technics in modern ceramic art, and its outputs were studied, Surrealism is derived from the French word ‘’surreef’’ and means ‘’gerçeküstücülük’’ in Turkish. Surrealism was systematized by Andre Breton, who worked in psychiatry departments during World War I and was interested in Sigmund Freud’s thoughts. The works of artists such as Salvador Dali, Rene Magritte, Andre Masson, who took their place among the pioneers of the surrealism movement, were seen as Surrealists and some artists who produced ceramic works were also included in the surrealism movement. Surrealism has taken place as a bridge connecting the conscious and the unconscious part, and it is known as the reflection of the reality on the human, not in unrealistic meanings. It is possible to observe the effect of the surrealism movement in the modern ceramic art in general. Also, it is possible to observe this effect both in the practices of some well-known painters who are known in the world and in the works of some today’s ceramic artists. When we look at the dates when the first ceramic samples started to be seen as figures and decors under the title of Surrealism, it is predicted that they went beyond imagination. It is possible to list zigzags, handprints, geometric shapes and stylized birds among the first decorations in the history of ceramic art. The art of ceramics, which has gained three dimensions apart from human and animal figures and pottery, has entered a different process with aesthetic or artistic ceramic techniques today. Surrealism, which is used in the same sense as imagination and creativity, has attracted the attention of artists in the field of ceramics. Studies of the effects of figures and decors that give a new aesthetic meaning in ceramic art was seen important, and it was limited to the work samples of some Turkish and foreign artists.

Anahtar Kelimeler

Ceramic Art, Surrealism, Figure, Decor, Dream

Kaynakça

• AKARSU, Pınar (2010). Sürrealizm ve Rüya, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, dan. Doç. Rüchan Şahinoğlu, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Resim Ana Sanat Dalı, İstanbul.
• Antmen, A. (2010). 20. Yüzyıl batı sanatında akımlar. (2. bs.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• BARAN, Aliye. (10 Haziran 2008). SÜRREALİZM. Blogger. http://aliyebaran.blogspot.com.tr/2008/06/srrealizm.html [1 Ocak 2015].
• Bernadac, M.L. , (2003). Picasso: Dahi ve Deli. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• BRETON, André (2009), çev.Yeşim Seber Kafa,Artemis Günebakanlı, Ayşe Güngör, Sürrealist Manifestolar, Birinci Basım, İstanbul:Altıkırkbeş yayın
• Erman D.O., Türk Seramik Sanatında İnsan Figürü Kullanımının Gelişim Süreci, Ankara: Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü, Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 01.06.2008
• Ersoy. Zerrin. Seramik Yüzeylerde Resimsel Yansımalar.Marmara Üniversitesi seramik bölümü.İstanbul.http://www.serfed.com.tr/content_files/dergi/7/08- SANAT_TASARIM_1.pdf
• EYÜPOĞLU, Sabahattin ve İpşiroğlu, Mazhar. Avrupa Resminde Gerçek Duygusu.İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2013.
• Freud, S. (2010). Rüya Yorumları II. (A. Kanat, Çev.). İzmir: İlya Yayınevi
• Geçen, F. Çelikbağ, T. PABLO PICASSO’NUN RESİMLERİNDEKİ FİGÜR ANLAYIŞININ SERAMİK ÇALIŞMALARINA YANSIMASI, Araştırma Makalesi, MACEDONIA- Ankara/TURKEY, Şubat, 2019.
• HOPKİNS, David (2006), çev Suat Kemal Angı, Dada Ve Gerçeküstücülük, Birinci Basım , Ankara: Dost Kitapevi Yay.
• Jung, C. (2006). Analitik Psikoloji. İstanbul: Payel Yayınları.
• KLİNGSHÖR-LEROY, Cathrin (2006),çev. Mehmet tahsin yalım, Ed. Uta Grosenick ,Gerçeküstücülük (Sürrealizm),İstanbul: Remzi Kitapevi - Köln: TASCHEN.
• Küçükerbaş M. N. (2015) Seramik Snatında Sürrealizm. Dokuz Eylül Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik Cam Tasarımı AnaSanat Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Jappé, C., (1973). P.Picasso’nun Yaşamı, Sanat Dönemleri ve Başlıca Eserleri. Milliyet Sanat: İstanbul.
• Örken A. B., Seramik Sanatı'nda Mizah, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010
• Tansuğ, S. (1990). Sürrealizm Sanat Ansiklopedisi, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Yazarsız (29 Aralık 2014). “Joan Miro‟nun Seramikleri” mercek altında. CAFE SANAT. http://www.cafesanat.com/?p=content_roportajlar&gl=plastik_sanatlar&cl=roportajlar& i=5383 [ 20 Mart 2015].
• YILMAZ, Mehmet (2009). Sanatçıları okumak ya da Postmodern Söyleşiler, Ankara: Ütopya Yayınevi
• https://alchetron.com/Robert-Arneson#robert-arneson-b150c6ce-4c76-4728-b07c-476b6189cca-resize-750.jpeg (Erişim tarihi: 06.12.2021)
• https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/2955/384250.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 06.12.2021)
• https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1812871 (Erişim tarihi: 06.12.2021)
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/192621 (Erişim tarihi: 06.12.2021)
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/224246 (Erişim tarihi: 06.12.2021)
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/275515 (Erişim tarihi: 06.12.2021)
• https://www.joanmiropaintings.org/vase-1941-1944/ (Erişim tarihi: 07.12.2021)
• http://journalofsocial.com/Makaleler/1573566415_3.%20ID267_6-24.%20Z%c3%bcmr%c3%bct_359-368.pdf (Erişim tarihi: 07.12.2021)
• http://libratez.cu.edu.tr/tezler/7757.pdf (Erişim tarihi: 07.12.2021)
• https://msmcceramics2019.blogspot.com/2019/ (Erişim tarihi: 07.12.2021)
• https://nazlisenol.wordpress.com/2015/06/06/picasso-dahi-ve-naif-bir-adamin-soyadi/ (Erişim tarihi: 10.12.2021)
• http://masadergi.com/istakoz-telefon-salvador-dali/ (Erişim tarihi: 10.12.2021)
• https://www.tate.org.uk/art/artworks/dali-metamorphosis-of-narcissus-t02343 (Erişim tarihi: 10.12.2021)
• https://www.moma.org/collection/works/188137 (Erişim tarihi: 10.12.2021)
• https://www.moma.org/collection/works/89184?classifications=10&date_begin=Pre-1850&date_end=2021&include_uncataloged_works=1 &q=Pablo+picasso&utf8=%E2%9C%93 (Erişim tarihi: 10.12.2021)
• http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/8939/mehmet%20eren%20.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 10.12.2021 https://www.ozgugundeslioglu.com/2019/06/30/biyografi-serisi-birlesik-devletlerden/ (Erişim tarihi: 11.12.2021)
• https://www.researchgate.net/profile/Guelser-Aktan/publication/326619056_DADA_SURREALIZM_VE_BILINCALTI/links/5f8cc1f8458515b7cf8b4c15/DADA-SUeRREALIZM-VE-BILINCALTI.pdf (Erişim tarihi: 11.12.2021)
• https://www.ronitbaranga.com/blog.html#blogBlurred (Erişim tarihi: 11.12.2021)
• https://www.ulakbilge.com/makale/pdf/1599163327.pdf (Erişim tarihi: 12.12.2021) 1573566415_3. ID267_6-24. Zümrüt_359-368.pdf (journalofsocial.com) (Erişim tarihi: 03.04.2022)
• Resim1: https://www.tesadernegi.org/salvador-dali-narcissusun-metamorfozu.html (Erişim tarihi: 03.04.2022)
• Resim2: http://www.antikalar.com/picasso (Erişim tarihi: 03.04.2022)
• Resim3: https://www.joanmiropaintings.org/ceramics/ (Erişim tarihi: 03.04.2022)
• Resim4: https://www.moma.org/collection/works/188137 (Erişim tarihi: 03.04.2022)
• Resim5: https://www.moma.org/collection/works/89184 (Erişim tarihi: 04.04.2022)
• Resim6: https://tr.pinterest.com/pin/31525266120642358/ (Erişim tarihi: 04.04.2022)
• Resim7: https://www.sartle.com/artwork/typewriter-robert-arneson (Erişim tarihi: 04.04.2022)
• Resim8: https://listelist.com/seramik-sanatcisi-ronit-baranga/ (Erişim tarihi: 05.04.2022)
• Resim9: https://www.fineartphotographyvideoart.com/2012/02/ronit-baranga-1973-clay-sculpture.html (Erişim tarihi: 05.04.2022)
• Resim10: https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/2955/384250.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 05.04.2022)
• Resim11: https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/2955/384250.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 05.04.2022)