Erkek Sanat Enstitülerinin Kuruluşu ve Gelişimi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 12 - 29, 28.12.2018

Tekin Kayahan

Öz

Bu çalışmada,
endüstriye nitelikli işçi ve usta yetiştiren erkek sanat enstitüleri
incelenmiştir. Erkek sanat enstitülerinin tarihsel süreç içerisinde geçirdiği
değişiklikler araştırılmıştır. Bu çalışma, nitel bir araştırmadır ve
araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Türklerde meslek eğitimi
uzun yıllar Ahilik ve Lonca teşkilatı ile yapılmıştır. Mithat Paşa’nın kurduğu
Islahhaneler ile mesleki ve teknik eğitim okullarda verilmeye başlamıştır. Bu
gelenek Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne aktarılan sanat
okulları ile devam etmiştir. Erkek sanat enstitüleri, Talim ve Terbiye
Kurulu’nun 94 sayılı 10/5/1943 tarihli kararıyla toplam beş yıl öğretim süreli
olarak kurulmuştur. Erkek sanat enstitülerinin üç yıllık birinci devrelerine erkek
orta sanat okulu denilmiştir. Erkek sanat enstitülerinde klasik ortaokullardan
gelenler için özel şubeler açılarak mesleki ve teknik eğitim almak isteyenler
için fırsat sunulmuştur. Erkek orta sanat okullarının klasik ortaokullara
dönüştürülmesiyle, erkek sanat enstitülerinin öğretim süresi ortaokul üzerine
üç yıl olarak değiştirilmiştir. Erkek sanat enstitüleri uzun yıllar çok sayıda
öğrenci mezun ederek ülkenin ekonomisine ve işgücüne önemli katkıda
bulunmuştur. Endüstrinin ihtiyaç duyduğu pek çok meslek alanı bu okulda şube
olarak açılmıştır. 1943 yılında açılan erkek sanat enstitüleri 1739 sayılı
Milli Eğitim Temel Kanunu ile 1973 yılında endüstri meslek lisesine
dönüştürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Erkek Sanat Enstitüleri, Mesleki ve Teknik Eğitim, Eğitim Tarihi, Türk eğitim tarihi

Kaynakça

• Alkan, C., & Doğan, H. (1976). Mesleki ve teknik eğitim için ana plan esasları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(1), 25-72.
• Alkan, C., Doğan, H., & Sezgin, İ. (1998). Mesleki ve teknik eğitimin esasları. İstanbul: Alkım.
• Boratav, K. (2012). Türkiye iktisat tarihi 1908-2009. Ankara: İmge Kitabevi.
• Cicioğlu, H. (1985). Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk ve ortaöğretim (tarihi gelişimi). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Cillov, H. (1965). Türkiye ekonomisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Costat, M. (1956). Türkiye'de meslek okulları hakkında rapor. Ankara: Maarif Basımevi.
• Çınar, E. (2007). XIX.yy'da Osmanlı Devleti'nde mesleki ve teknik eğitim. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Değirmenci, A. (2015). Osmanlı imparatorluğu'nda mesleki eğitim veren okullar (19.yy İstanbul örnekleri). (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir .
• Demir, E., & Şen, H. Ş. (2009). Cumhuriyet dönemi mesleki ve teknik eğitim reformları. Ege Eğitim Dergisi, 39-59.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1973). Milli eğitim hareketleri 1942-1972. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Doğan, H. (1983). Mesleki ve teknik eğitimin ilkeleri ve gelişmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(1), 167-181.
• Doğan, H. (2012). İz bırakan eğitimciler cilt 1. Ankara: Eğitim Araştırmaları Derneği.
• Doğan, H. (2015). İz bırakan eğitimciler cilt 2. Ankara: Eğitim Araştırmaları Derneği.
• Duman, T. (2002). Mesleki ve teknik eğitimin gelişimi. XV, 61-71. Ankara: Yeni Türkiye.
• Duyar, Ş. (1946). Eskişehir Erkek Sanat Enstitüsü ve Akşam Sanat Okulu. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Ekinci, Y. (1994). Hükümet ve siyasi parti programlarında milli eğitim. Ankara: Tekışık A.Ş. Web Ofset.
• Eser, G., & Orak, A. (2016, Ekim). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin geliştirilmesinde öncü bir kurum: Urfa Erkek Sanat Enstitüsü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 185-199.
• Kerimoğlu, Z. (2006). 1946-1960 arası uygulanan eğitim politikası. Yüksek lisans tezi.
• Kılıç, A. (2007). Türkiye'de orta mesleki-teknik eğitim ve istihdam ilişkisi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kılınç, M. (2013). Türkiye'de mesleki teknik eğitimin tarihi gelişimi (1908-1986). (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kocakaya, N. (2007). Niğde Erkek Sanat Enstitüsü ve meslek lisesleri. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kodamanoğlu, N. (1964). Türkiye'de eğitim (1923-1960). Ankara: Milli Eğitim.
• Maarif Vekaleti. (1959). Türkiye'de mesleki ve teknik öğretim. İstanbul: Maarif Vekaleti Mesleki ve Teknik Öğretim İstatistik ve Yayım Müdürlüğü.
• Mesleki ve Teknik Öğretim Kitapları. (1975). Üçüncü beş yıllık kalkınma planında mesleki ve teknik öğretim. Ankara: Mesleki ve Teknik Öğretim Kitapları Etüd ve Programlama Dairesi Yayınları.
• Mesleki ve Teknik Öğretim Müsteşarlığı. (1961). Türkiye'de 100 Yıllık Mesleki ve Teknik Öğretim. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik Öğretim İstatistik Yayım Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1947). Erkek orta sanat, yapı okullariyle erkek sanat ve yapı enstitüleri yönetmeliği. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1949). Erkek teknik öğretim. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1960). Türk eğitim milli komisyonu raporu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1964b). Türkiye'de mesleki ve teknik öğretim. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1965). Rakam, grafik ve şemalarla Türkiye'de mesleki ve teknik öğretim. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı İnsangücü Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1973). Cumhuriyetin 50.yılında milli eğitimimiz. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Özalp, R. (1956). Türkiye'de mesleki ve teknik öğretim. Ankara: Maarif Basımevi.
• Sezgin, İ. (1982). Mesleki eğitimin kapsam ve gelişimi. Türk Eğitim Derneği IV.Eğitim Toplantısı, (s. 21-49).
• Tezcan, M. (1973). Toplumumuzda mesleki ve teknik öğretim ile ilgili değer yargıları ve değişme eğilimleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(1), 189-207.
• Tosun, T. (2010). Tanzimat'tan günümüze Türkiye'de mesleki ve teknik eğitim politikaları. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Tuna, O. (1973). Türkiye'de mesleki ve teknik eğitim. Ankara: Ayyıldız.
• Turan, K. (1992). Mesleki teknik eğitimin gelişmesi ve Mehmet Rüştü Uzel. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.