ARMENIAN RIOTS IN KARABAKH IN THE 1918-1920: THE AZERBAIJAN GOVERNMENT’S STRUGGLE AGAINST THE REBELS TO ENSURE ITS TERRITORIAL INTEGRITY

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 17, 26.02.2021

Ramin Sadıgov

https://doi.org/10.46849/guiibd.855016

Cited By: 2

Öz

After the settlement in Karabakh by the Tsarist Russia in the 19th century, Armenians who systematically oppressed, threatened and violated the Azerbaijani people in the region, did not want to recognize the Government of the Azerbaijan Republic established in May 1918. As a matter of fact, they rebelled against the government of the Azerbaijan Republic during its 23-month existence and tried to establish their own administration in Karabakh and then unite the region to Armenia. However, the Azerbaijani government did not give this opportunity to the Armenians living in Karabakh, who received support from both Armenia and the armed bands of gangs and managed to achieve the territorial integrity throughout the country.
Armenian riots against the Azerbaijani government in 1918-1920, who has territorial claims in Karabakh for more than 100 years, constitute the subject of this study. This study frequently refers to sources of the mentioned period which makes it prominent and distinctive study. To sum up, the riots of the Armenians in Karabakh in 1918-1920, the approach of the great states towards Karabakh and the Azerbaijani governments struggle against the rebels were examined in detail.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan Government, Karabakh Revolt, Andranik Ozanyan, Zangezur, Karabakh Governorship

1918-1920 YILLARINDA KARABAĞ’DA ERMENİ İSYANLARI: AZERBAYCAN HÜKÜMETİ’NİN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMAK İÇİN İSYANCILARA KARŞI MÜCADELESİ

Öz

XIX. yüzyılda Çarlık Rusya tarafından Karabağ’a iskân edildikten sonra bölgede yaşayan Azerbaycan halkına karşı sistematik bir şekilde baskı, tehdit ve vahşet uygulayan Ermeniler, Mayıs 1918’de kurulan Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti’ne de tabi olmak istemediler. Nitekim 23 aylık varlığı süresince Cumhuriyet Hükümeti’ne karşı isyan ederek Karabağ’da önce kendi yönetimlerini kurmaya, sonra da bölgeyi Ermenistan’a birleştirmeye çalıştılar. Lakin Azerbaycan Hükümeti hem Ermenistan’dan hem de silahlı çete gruplardan destek alan Karabağ’da yaşayan Ermenilere fırsat vermedi ve tüm ülke sathında toprak bütünlüğünü sağlamayı başardı.
Yüz yıldan fazla bir süredir Karabağ’da hak talep eden Ermenilerin, 1918-1920 yıllarında Azerbaycan Hükümeti’ne karşı yaptığı isyanlar, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın özgünlüğü de konunun, dönemin kaynaklarına dayanarak araştırılmış olmasıdır. Haliyle çalışmada, 1918-1920 yıllarında Karabağ’da Ermenilerin isyanları, büyük devletlerin Karabağ konusundaki yaklaşımları ve Azerbaycan Hükümeti’nin isyancılara karşı mücadelesi ayrıntılı bir şekilde irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan Hükümeti, Karabağ İsyanı, Andranik Ozanyan, Zengezur, Karabağ Genel Valiliği

Kaynakça

• Abışov, V. (2007), Azerbaycanlıların Soykırımı (1917-1918), Bakü: Nurlan Yayınevi.
• Adıgezel Bek, M. (1950), Karabag- Name, Baku: İzdatelstvo Akademiya Nauk Azerbaydjanskoy SSR.
• Ağamalı, Y. (1998), Karabağ Hanlığının Konşu Hanlıklar ve Dövletlerle Münasibetleri, Bakü: Azerbaycan Ensklopediyası Yayınları.
• Abışov, V. (2007). Azerbaycanlıların Soykırımı (1917-1918), Bakü: Nurlan Yayınevi.
• Adıgezel Bek, M. (1950). Karabag- Name, Baku: İzdatelstvo Akademiya Nauk Azerbaydjanskoy SSR.
• Ağamalı, Y. (1998). Karabağ Hanlığının Konşu Hanlıklar ve Dövletlerle Münasibetleri, Bakü: Azerbaycan Ensklopediyası Yayınları.
• Aktı Kavkazskoyu Arheografiçeskoyu Komissiyu. (1868). Tom 2, N:1416, Tiflis: Tipografiya Glavnago Upravleniya Namestnika Kavkazskago.
• Azerbaycan Cumhuriyeti (1918-1920). (1998). Ed. Nigar Ağamalıyeva, Bakü: Elm Neşriyyatı.
• Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Ansiklopedisi. (2005). “Garabağ Emeliyyatı”, Cilt 2, Bakü: Lider Neşriyatı, s. 130-132. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Ansiklopedisi. (2005). “Karabağ General Gubernatorluğu”, Cilt 2, Bakü: Lider Neşriyatı, s. 132-134.
• Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Ansiklopedisi. (2005).
• “Mart Soykırımı (1918)”, Cilt 2, Bakü: Lider Neşriyatı, s. 178-181.
• Azerbaycan Tarihi: 1900-1920-Ci İller. (2008). Cilt 5, Bakü: Elm Neşriyyatı.
• Azerbaycan. Ekim 1918; 3 Aralık 1918; 5 Aralık 1918; 12 Aralık 1918; 15 Aralık 1918; 22 Aralık 1918
• Azerbaycan. 2 Ocak 1919; 6 Ocak 1919; 14 Ocak 1919; 30 Ocak 1919; 9 Şubat 1919
• Azerbaycan. 13 Ocak 1920; 26 Ocak 1920; 3 Mart 1920; 17 Mart 1920; 18 Mart 1920; 26 Mart 1920; 28 Mart 1920; 30 Mart 1920; 31 Mart 1920; 2 Nisan 1920; 3 Nisan 1920.
• Bogdanoviç, M. (1869). İstoriya Tsarstvovaniya İmparatora Aleksandra I IRossiy v Ego Vremya, Tom 1, Saint Petersburg: Tipografiya F. Sushinskago.
• Borba, 28 Maya 1918; 30 Maya 1918; 1 İyunya 1918; 18 Sentyabrya 1918.
• Butkov, P. (1869). Materialı Dlya Novoy İstoriy Kavkaza s 1722 Po 1803 God, Tom 2, Saint Petersburg: Tipografiya İmperatorskoy Akademiy Nauk.
• Bünyadov, Z. veYusifov, Y. (1994). Azerbaycan Tarihi: En Gedim Zamanlardan XX. Esre dek, Cilt 1, Bakü: Azerbaycan Devlet Neşriyatı.
• Dubrovin, N. (1887). İstoriyaVoynı İ Vladıçestva Russkih Na Kavkaz, Tom 5, Saint Petersburg: Sklad İzdaniya U V. A. Berezovskago.
• İsmayılov, İ. (2002). Azerbaycan Halkının Siyasi Medeniyyeti (XX Esr), Bakü: Zaman Neşriyatı.
• K İstoriy Obrazovaniya Nagorno-Karabahskoy Avtonomnoy Oblasti Azerbaydjanskoy SSR 1918-1925: Dokumentı İ Materialı. (1989). Baku: İzdatelstvo Azerneshr.
• Mahmudov, Y. Ve Şükürov, K. (2005). Karabağ: Real Tarih, Faktlar, Senedler, Bakü: Tehsil Yayınevi.
• Memmedova, H. (2006). Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Dövründe Yukarı Karabağ’da Siyasi Vaziyet: Ermeni Terörizminin Güçlenmesi (1918-1920), Bakü: Nağil Evi Yayınları.
• Mustafayev, B. (2012). “Kafkaslarda Müslüman Türk Soykırımı (1905-1920), Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, ss. 533-561.
• Mustafazade, T. (2010). Karabağ Hanlığı, Bakü: Sabah Yayınları.
• Mustafazade, T. (2011). Azerbaycan Hanlıklarının Kısa Tarihi, Bakü: Victory Yayınları.
• Necefov, B. (1992). Azerbaycan Demokratik Respublikası, Bakü: Bilik-Maarifçilik Cemiyeti Yayınları.
• Nesibzade, N. (1990). Azerbaycan Demokratik Respublikası (1918-1920), Bakü: Elm Neşriyyatı.
• Ordubadi, M. S. (1991). Kanlı İller, Bakü: Garabağ’a Halk Yardımı Komitesi Yayınları.
• Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy İmperiy: 1800-1801. (1830). Tom 26, Saint Petersburg: Tipografiya II Otedeleniya Sobstvennoy Ego İmperatorskago Velichestva Kanselyariy.
• Potto, V. (1887). Kavkazskaya Voyna: V Otdelnıh Oçerkah, Epizodah, Legendah İ Biografiyah, Tom 1, Saint Petersburg: İzdaniya Knijnago Sklada V. A. Berezovskogo.
• Sadıgov, R. (2015). “Birinci Dünya Savaşı ve Rusya’nın Dağılma Sürecinin Kanlı Halkası: Bakü Sovyeti Hükümeti ve Mart Soykırımı”, Çankırı Karatekin Universitesi Uluslararası Avrasya Stratejileri Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, s. 45-73.
• Sadıgov, R. (2015). “Rus İhtilallerinin Azerbaycan’a Etkileri: Bağımsızlığa Giden Yol”, Gazi Türkiyat Dergisi, Sayı 16, s. 165-185.
• Sadıgov, R. (2018). “Çar I. Aleksandr Döneminde Rusya’nın Azerbaycan’da İşgalcilik Siyaseti”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Cilt 15, Sayı 59, s. 48-82.
• Sadıgov, R. (2018). “Karabağ Hanlığının Çarlık Rusyası’na İlhakı”, History Studies, Volume 10, İssue 7, s. 199-219.
• Sadıgov, R. (2020). “Azerbaycan Cumhuriyeti”, (Ed. Muhammed Bilal Çelik), Çağdaş Türk Dünyası, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, s. 1-42.
• Sadıgov, R. (2020). Kanlı Dört Yıl: Rus İç Savaş Tarihi (1917-1920), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Seyidova, S. (2014). “Ermeni Terör Örgütü Taşnaksütyun’un 1918-1920 Yıllarında Güney Kafkasya ve Yukarı Karabağ’da Yaptığı Katliamlar”, TurkishStudies, Volume 9, s. 485-494.
• Süleymanov, M. (2014). Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin Herb Tarihi, Cilt 1-2, Tahran: Füruzan Neşriyyatı.
• Yıldız, Ş. (2004). Azerbaycan Demokratik Respublikası (1918-1920), Bakü: Seda Neşriyyatı.