İnternet Gazeteciliğinde “Son Dakika” Başlığıyla Atılan Tık Tuzaklı Haberlerin Etik Çerçeveden İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 2, 488 - 503, 21.06.2022

İrem Yeniceler

Öz

Medya; yazılı, işitsel ve görsel basın yayın organlarını kapsayarak bilgi akışını sağlayan bir kavramı ifade etmektedir. Medyanın içerikleri de hem bulunduğu ortama hem de var olan teknolojik altyapılara bağlı olarak birbirlerinden farklılaşmaktadır. Özellikle internet alt yapısının sağladığı dijitalleşme durumu medya ürünlerinin farklı özelliklere, kullanılış biçimlerine sahip olabilmesinin önünü açmıştır. Bu durum, yeni medya olarak tabir edilen kavramı ortaya çıkardığı gibi aynı zamanda geleneksel anlamdaki medyanın da sıklıkla sınanmasını getirmiştir. Medyanın sahip olduğu etik ilkeler ise bu noktada her iki medya için de geçerli olmaktadır. İnternet teknolojilerinin gelişmesinin paralelinde haber atlatma ve daha fazla tık alabilme amacıyla yapılan tık tuzaklı haberler, etik ilkeler göz önüne alınarak düşünüldüğünde bilinen anlamda haber kavramının kapsamı ve amacıyla ters düşmektedir. Bu doğrultuda çalışmada haber kavramının etimolojisi ve medyada etik kavramı geçmişten günümüze ele alınarak tık tuzaklı haberlerin bağlı olduğu altyapı kapsamında Hürriyet, Milliyet ve Mynet platformlarının Twitter hesaplarında attıkları tık tuzaklı şekilde oluşturulan son dakika tweetleri veri kazıma yöntemi ile çekilerek incelenmiş ve incelenen tweetler içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen tweetlerin etik ilkelerle olan bağlılığının tespit edilmesi ise Basın Ahlak Yasası, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ve Basın Konseyi tarafından belirlenen etik ilkeler ve Medya Etik Kurulu’nun yayınladığı İnternet Gazeteciliği Deklarasyonu temel alınarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İnternet Gazeteciliği, Etik, Tık Tuzağı, Son Dakika

Investigating The Click-Bait News With The Headline "Breaking News" In Internet Journalism Within an Ethical Perspective

Öz

Media; it refers to a concept that provides information flow by covering all written, audio and visual media organs. In particular, the digitalization situation provided by the internet infrastructure has paved the way for media products to have different features and ways of use. This situation not only revealed a concept called new media, but also brought the traditional media to be tested frequently. The ethical principles of the media are valid for both media at this point. In parallel with the development of internet technologies, click-bait news, which is made for the purpose of bypassing the news and getting more clicks, contradicts the scope and purpose of the concept of news in the known sense, considering ethical principles. In this direction, the etymology of the news concept and the concept of ethics in the media were examined by drawing the last-minute tweets that Hürriyet, Milliyet and Mynet platforms sent on their Twitter accounts by data scraping method within the scope of the infrastructure to which click-trap news is connected from the past to the present, and the tweets examined were analyzed within the framework of ethical principles by subjecting them to content analysis

Anahtar Kelimeler

Internet Journalism, Ethics, Breaking News, Clickbait

Kaynakça

• Abhijnan C. & Rajdeep S. & Ayushi M. & Niloy G., (2017). Tabloids in the Era of Media? Understanding the Production and Consumption of Clickbaits in Twitter. SSRN Electronic Journal. 10.2139/ssrn.3034591.
• Adaklı, G. (2010). Gazetecilik Etiğini Belirleyen Yapısal Unsurlar: Mülkiyet ve Kontrol Sorunu, (Televizyon Haberciliğinde Etik içinde), (Der.) Bülent Çaplı, Hakan Tuncel, Ankara: Fersa Matbaacılık
• Bazaco, A. & Redondo García, M. & Sánchez-García, P. (2019). Clickbait as a Strategy of Viral Journalism: Conceptualisation and Methods. Revista Latina de Comunicacion Social. 74, 94-115.
• Bak, G. & Altıntop, M. (2020). Türkiye’de Basın Özdenetimi. Ankara: İksad Yayınevi
• Bertrand, C. J. (2004). Medya Etiği, Ankara: Başbakanlık BYEGM Yayını.
• Blom, J. & Hansen, K. (2015). Click Bait: Forward-Reference as Lure in Online News Headlines. Journal of Pragmatics. 76.
• Demiray, K. (1994). Temel Türkçe Sözlük, 3.Baskı, İstanbul: İnkılap Kitapevi
• Doğan, M. (1993). İletişim veya Dehşet Çağı, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Eralp, E. N. (2017). Yeni Medyada Haberin Sunuluş Biçimine Bağlı Etik Sorunların İnternet Haber Sitesi Okuyucuları Üzerinden İncelenmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Medya ve İletişim Sistemleri Yüksek Lisans Programı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Erdoğan, İ., (2013). Yeni Medya Gazeteciliğinde Etik Bir Paradigma Belirlemenin Kapsamı ve Sınırları, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi - Sayı 36 / Bahar 2013 Erol, G. (2012). İletişim ve Etik. İstanbul: Hiperlink.
• Etimoloji Türkçe, Erişim Adresi: https://www.etimolojiturkce.com/kelime/haber , Erişim Tarihi: 30.11.2020
• Evers, H. (2010). Medya Etiğinin Tarihsel Temelleri ve Gelişimi, (Televizyon Haberciliğinde Etik içinde), (Der.) Bülent Çaplı, Hakan Tuncel, Ankara: Fersa Matbaacılık Feldman, F. (2016). Etik Nedir? İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Işık, U. ve Koz, K. A. (2014). Çöp Yığınlarında Haber Aramak: İnternet Gazeteciliği Üzerine Bir Çalışma. Humanities Science 9 (2): 27-43. dx.doi.org/10.12739/ NWSA.2014.9.2.4C0178.
• İnuğur, M. (1982). Basın ve Yayın Tarihi. İstanbul: Çağlayan Basımevi.
• Kalender A. B. (2019). İnternet Haberciliğinde Clickbait Savaşları: Bir Okuyucu Tepkisi Olarak Limon Haber Örneği. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi. 2 (2). 1-21.
• Küçükoğlu, M. T. (2012). Etik Değerler ve Etiğin Kurumsallaşması, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, 177-185.
• Lee, A. M. & Lewis, S. C. & Powers, M. (2014). Audience Clicks and News Placement: A Study of Time-Lagged Influence in Online Journalism. Communication Research 41 (4): 505– 530.
• Lippmann, W. (1922). Public Opinion. New York: Macmillan.
• McCombs, M. & Gilbert, S. (1986) News Influence on Our Pictures of The World, in J. Bryant and D. Zillmann (eds) Perspectives on Media Effects. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates: 1–15.
• MEK, (ty.). İnternet Gazeteciliği Deklarasyonu, Erişim Adresi: http://medyaetikkurulu.org/wordpress/index.php/hakkimizda/internet-gazeteciligi-deklarasyonu/, 04.05.2021
• Özyal, B. (2016). Tık Odaklı Habercilik: Tık Odaklı Haberciliğin Türk Dijital Gazetelerindeki Kullanım Biçimleri, Global Media Journal TR Edition, 6 (12).
• Park, R. (1940). News as a Form of Knowledge: A Chapter In the Sociology of Knowledge, American Journal of Sociology, 45: 4, 669–686.
• Potthast, M. & Gollub, T. & Hagen, M. & Stein, B. (2018). The Clickbait Challenge 2017: Towards a Regression Model For Clickbait Strength. arXiv preprint arXiv:1812.10847.
• Sarıçiçek, R. ve Aytekin, M . (2020). Türkiye’deki Bağımsız Denetçilerin Denetim Kalitesini Azaltan Davranışlarının Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi , (87) , 89-106 Schramm, W. (1965). The Process and Effects of Mass Communication, Urbana: University of Illinois, 3-27.
• Seçim, F. (1993). Haber Kavramı ve ABD Basınında Dış Haberler. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi,12.
• Taş, O. (2010). Medya Etiğinin Tarihsel Temelleri ve Gelişimi, (Televizyon Haberciliğinde Etik içinde), (Der.) Bülent Çaplı, Hakan Tuncel, Ankara: Fersa Matbaacılık
• TGC. (t,y). Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi, Erişim Adresi: https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/t%C3%BCrkiye-gazetecilik-hak-ve-sorumluluk-bildirgesi.html, 04.05.2021.
• Tokgöz, O. (2017). Temel Gazetecilik. İstanbul: İmge Kitabevi
• Uyguç, Ü. & Genç, A. (1998). Radyo Televizyon Haberciliği, İstanbul: Avcıol Basım-Yayın.
• Vural, N.E. ve Sütcü, C.S., The Methods to Increase Visitors Traffic and Session Duration in Online Newspapers, Yeni Düşünceler, 2019, 11: 19-34.
• Yatkın, A. (2007). Medya ve Etik, Medyada Etik Sorunlar, Uluslararası Medya ve Siyaset Sempozyumu, İzmir, Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi, 689-705.