XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Ayntab Şehri Esnafı

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 17 - 37, 30.06.2019

Semiha Zehra Özharat

Öz

Osmanlı
şehirlerinde esnaf, XIII. yüzyılda ortaya çıkan ahiliğin bir uzantısı olarak
loncalar şeklinde örgütlenmişti. Ancak merkeziyetçiliğin artmasıyla devlet
denetimi loncalar üzerinde yoğun şekilde hissedilmeye başlamıştı. Aynı iş
sahasında, belirlenen sayıda esnaf, aynı çarşıda ve devletin koyduğu kalite
standartlarına ve fiyata göre birbirine rakip olmadan üretim yapıyordu. Kendi
aralarında başta esnaf şeyhi olmak üzere sırasıyla kethüda, yiğit başı, usta,
kalfa ve çırak şeklinde örgütlenmişlerdi. Gıda maddeleri satanlar, dokumacılar
ve deri eşya üreticileri şehirlerin önde gelen esnaf gruplarıydı. Bu çalışmada,
XVII. yüzyılın ikinci yarısında Ayntab şehrinde mevcut esnaf grupları ve
faaliyetleri ele alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ayntab, esnaf, lonca

Kaynakça

• Gaziantep Şer’iye Sicili (GŞS): 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 171, 172.
• Arı, Bülent, “Türk-İslam-Osmanlı Şehirciliği ve Halil İnalcık’ın Çalışmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 3, Sayı 6 (2005), s. 27-56.
• Aynural, Salih, İstanbul Değirmenleri ve Fırınları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2002.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Esnaf Cemiyetleri”, İÜİFM, Cilt 41 (1985), s. 39-46.
• Cohen, Amnon, Osmanlı Kudüs’ünde Loncalar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, (Çeviren: Zekeriya Kurşun), İstanbul 2003.
• Çadırcı, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK, Ankara 1997.
• Çağatay, Neşet, “Fütüvvetçilikle Ahiliğin Ayrıntıları”, Belleten, Cilt XL, Sayı 159 (Temmuz 1976), s. 423-438.
• Çelik, Bülent, “Osmanlı Sefer Organizasyonlarında Kentli Esnafın Getirdiği Çözümler: Orducu Esnafı”, EJOS, VII (2004), No: 11, s. 1-163.
• Çiftçi, Cafer, “Müşteri Memnuniyeti, Kalite ve Osmanlı Esnafı”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7 (2004), s. 17-34.
• Çitçi, Hasan Remzi – Yener, Şakir Sabri, Osmanlı Devleti’nin Son Yıllarında Gaziantep’te Sanat ve Ticaret Dalları, Yeni Matbaa, Gaziantep 1971.
• Demirtaş, Mehmet, Osmanlı Esnafında Suç ve Ceza, Birleşik Yayınevi, Ankara 2010.
• Emecen, Feridun, “Cullâh”, DİA, Cilt 8, İstanbul 1993, s. 83-84.
• Ergenç, Özer, XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2012.
• Faroqhi, Suraiya, “Krizler ve Değişim 1590-1699”, Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1600-1914, Cilt 2, Eren Yayıncılık, İstanbul 2004, s. 543-757.
• Genç, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2002.
• Güçer, Lütfi, “XVI. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı İmparatorluğu Dâhilinde Hububat Ticaretinin Tâbi Olduğu Kayıtlar”, İÜİFM, Cilt 13 (1952), s. 79-98.
• Güzelbey, Cemil Cahit, Gaziantep Camileri Tarihi, Oya Matbaası, Gaziantep 1984.
• Halaçoğlu, Yusuf, “Menzil”, DİA, Cilt 29, İstanbul 2004, s. 159-161.
• İnalcık, Halil, “Osmanlı Pamuklu Pazarı Hindistan ve İngiltere: Pazar Rekabetinde Emek Maliyetinin Rolü”, ODTÜ Geliştirme Dergisi, Özel Sayı II (1979-1980), s. 1-65.
• ________, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), (Çeviren, Ruşen Sezer), Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2003.
• İşbilir, Ömer, “Mekkâre”, DİA, Cilt 28, İstanbul 2003, s. 554-555.
• Kal’a, Ahmet, “Esnaf”, DİA, Cilt 11, İstanbul 1995, s. 423-430.
• Kütükoğlu, Mübahat, “Osmanlı İktisadî Yapısı”, Osmanlı Devleti Tarihi, 2. Cilt, İstanbul 1999, s. 513-650.
• Mantran, Robert, 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, I. Cilt, (Çevirenler: Mehmet Ali Kılıçbay, Enver Özcan), TTK, Ankara 1990.
• Orhonlu, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğunda Şehircilik ve Ulaşım Üzerine Araştırmalar, (Derleyen: Salih Özbaran), Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir 1984.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I, MEB, İstanbul 1983.
• Şemseddin Sâmî, Kâmûsu’l-Âlâm, Cilt 5, İstanbul 1314.
• Tekin, Zeki, “Deri (Türkler’de Dericilik)”, DİA, Cilt 9, İstanbul 1994, s. 176-178.