Türkiye’de “Köy Enstitüleri” Konusunda Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Nicelik ve Nitelik Yönleriyle Değerlendirilmesi III (2016-2019)

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 28 - 52, 31.12.2021

Nurgün Koç

Öz

Erken Cumhuriyet döneminin kırsal kesime yönelik eğitim ve ekonomik kalkınma projesi olan “Köy Enstitüleri”, kuruluşundan günümüze kadar dikkat çeken bir olguya dönüşmüştür. Cumhuriyetin onuncu yılına gelindiğinde başarılmış pek çok reform hareketinin yanında eğitim konusundaki bazı eksiklikler dikkat çekmekteydi. Bu eksikliklerin başında kırsal kesim vatandaşlarının eğitim sorunu gelmekteydi. Köy Enstitüleri ile köylünün eğitim yoluyla kalkındırılması hedeflenmiştir. Bu amaçla başlatılan hazırlıkların ve deneme süreçlerinin ardından Köy Enstitüleri 1940 yılında kurulmuştur. Enstitüler zamanla çeşitli revizyonlara tabi tutulmuşlar, 1954 yılında İlköğretmen Okuluna dönüştürülmüşlerdir. Köy Enstitüleri konusunda pek çok araştırma eseri niteliğinde yayın yapılmıştır. Köy Enstitüsü mezunlarının yazdıkları kitaplar, bu kurumları doğru anlayabilmek için belirleyici niteliktedir. Diğer yandan Köy Enstitüleri ile ilgili olarak üniversitelerde Doktora ve Yüksek Lisans tezleri hazırlanmış; Enstitüler çeşitli yönleriyle ele alınmıştır. Bu konu ile ilgili ilk Doktora tezi Amerika Birleşik Devletleri’nde Fay Kirby tarafından 1962 yılında Columbia Üniversitesi’nde hazırlanmış daha sonra “Türkiye’de Köy Enstitüleri” adıyla yayımlanmış olan çalışmadır. Konunun Türk üniversitelerinde ilk kez lisansüstü seviyede ele alınması ise Hüseyin Akyüz’ün 1977 yılında “Türk Eğitiminde Köy Enstitüleri Denemesi Üzerine Bir Araştırma” başlıklı Doktora tezi ile olmuştur. Günümüze gelen kadar Köy Enstitüleri konusunda hazırlanmış 104 lisansüstü tez tespit edilmiştir. Başlangıçtan 2016 yılında kadar olan tezler daha önce incelenerek yayımlanmış olup bu çalışmada 2016 yılından 2019 yılına kadar hazırlanmış olan lisansüstü tezler ele alınmıştır. Sadece eğitim yönüyle değil toplumsal, ekonomik ve siyasal yönleriyle de etkili olan Köy Enstitüleri’nin objektif biçimde ele alınıp tespit edilmeye çalışılmıştır. Köy Enstitüleri konusunda çok sayıda lisansüstü düzeyde tez hazırlanmış olmasına rağmen bu çalışmaların çoğunda bilimsel kıstaslara uygunluk ve nesnellik yönlerinin oldukça zayıf olduğu değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Köy Enstitüleri, Eğitim, Fay Kirby

Kaynakça

• Kirby, F. (2000). Türkiye’de Köy Enstitüleri. Yayına Haz. Engin Tonguç. Ankara.
• Koç, N. (2013). Türk Kültür Tarihi İçerisinde Köy Enstitüleri. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.