16. Yüzyıl Klâsik Türk Şiirinde İslamî Motifler Çerçevesinde İki Sayısı

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 7, 74 - 86, 04.09.2016

Meltem Kızmaz

Öz

Bir dilin söz varlıkları arasında önemli bir yere sahip olan sayılar; zamanla inanış,
düşünce, bilim, mitoloji, sosyal hayat gibi birçok alanda farklı anlamlar kazanmıştır. Bu anlam
katmanları çeşitli vesilelerle edebiyata da yansır. Soyut olmalarından ötürü şaire/yazara geniş
anlatım imkânları sağlayan sayılar, klâsik Türk şiirinde de şairler tarafından sıkça kullanılan
unsurlardandır. Bu çalışmada 16. yüzyıl divanlarından derlenilen beyitlerde geçen iki sayısının
İslamî motifler çerçevesinde şiirlerde kullanımı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

16. yüzyıl, klâsik Türk şiiri, sayılar, iki

The Number ‘2’ in 16. Century Classical Turkish Poetry in The Frame of Islamic Themes

Öz

Overtime, having an important position in a language, numbers have modified to
different meanings in a plenty of areas, such as belief, thought, science, mythology and social
life. These meaning variations have also reflected on literature. Numbers which ensure a wide
range of expression possibilities for poets and writers via their intangibility have often been
used by poets in Classical Turkish Poetry. In this study, using of the number ‘2’ in the frame of
Islamic themes in 16. Century collected poems has been handled. 

Anahtar Kelimeler

16. century, Classical Turkish Poetry, numbers, two

Kaynakça

• Ak, C. (1987). Muhibbî Dîvânı –İzahlı Metin- Kanûnî Sultan Süleyman, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı 1000 Temel Eser 129, 875 s.
• Akarsu, K. (1993). Rumelili Zaifi, Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Divanı’ndan Seçmeler. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları No. 2462, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi No. 634, Araştırma İnceleme Dizisi No. 40.
• Akay, M. (1996). İbrahim Gülşenî’nin Dîvânı: Metin-Dil Hususiyetleri-Sözlük, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Altuntaş, H., Şahin, M. (2011). Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Apaydın, H. Y. (2010). “Şahit”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 38, 278- 283.
• Arslan, M. (2007). Mihrî Hâtun Divânı. Amasya: T. C. Amasya Valiliği, 400 s.
• Avşar, Z. (2000). Revânî Dîvânı’nın Karşılaştırmalı Metni, Doçentlik Takdim Tezi, Niğde.
• Bahadıroğlu, M. (1995). Celvetiyye’nin Piri Hazret-i Üftâde ve Divanı. Bursa: Kuran Kursu Öğrencilerini Koruma Derneği, 400 s.
• Bentley, P. (2011). Sayılar Kitabı. (Çev. Cem Duran). İstanbul: NTV.
• Biray, N. (1988). Cemîlî Dîvânı Metin-Gramer Notları-Sözlük, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bolay, S. H. (1989). “Alem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2, 357-360.
• Bozkurt, N. (1992). “Bayram”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 5, 261-263.
• Cebecioğlu, E. (2014). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Otto.
• Çavuşoğlu, M. (1977). Yahyâ Bey Dîvan Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 603 s.
• Çavuşoğlu, M. – Tanyeri M. A. (1981). Hayretî Divan Tenkitli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları 2868, xxiii+448 s.
• Çavuşoğlu, M. – Tanyeri M. A. (1990). Üsküplü İshâk Çelebi Dîvan Tenkitli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 378 s.
• Çınar, T. (1998). Hayâlî-i Gülşenî Dîvânı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dursun, M. (1990). Nîhanî Divanı: İnceleme-Metin, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erdoğan, T. (1971). Lâmiî Çelebi Divanı Varak 197b-257a Kısmının Transkripsiyon ve Edisyon Kritik’i, Mezuniyet Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• Ergin, M. (1980). Kadı Burhaneddin Divanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Hançerlioğlu, F. (1988). Âşık Çelebi Divânı, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İnternet: Kubbealtı Lügati “Mucize”. (2016, Nisan) Web: http://kubbealtilugati.com/sonuclar.aspx?km=M%C3%9BC%C4%B0ZE&mi=0
• İsen, M. (1990). Usûlî Divanı. Ankara: Akçağ, 243 s.
• Kılıç, F. (2000). Şehzâde Bayezid Şâhî Hayatı ve Divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı, xvi+308 s.
• Kurnaz, C.-Tatçı, M. (2001). Ümmî Divan Şairleri ve Enverî Divanı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, x+133 s.
• Küçük, O. N. (2009). İbnü’l Arabî Düşüncesinde Varlığın Tasavvufî Yorumunun Sayı Metafiziğine Uzanan Yansımaları. Tasavvuf | İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l Arabî Özel Sayısı-2), 23.
• Küçük, S. (2011). Bâkî Dîvânı Tenkitli Basım, Ankara: Türk Dil Kurumu, 472 s.
• Mermer, A. (2004). Kütahyalı Rahîmî ve Divanı. İstanbul: İstanbul Sahaflar Kitap Sarayı, 589 s.
• Pala, İ. (2010). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı.
• Sert, A. (1968-1969). Lami’in Gazellerinin (e’den k’ye kadar) Edition Critiqui, Mezuniyet Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• Tan, B. (2013). Sayı Sembolizasyonu ve Eski Türk Hikâyelerinde Sayıların Dili. Bilim Kültür-Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 2, 166-173.
• Tarlan, A. N. (1992). Hayâlî Bey Divanı. Ankara: Akçağ, 323+61 s.
• Tulum, M. – Tanyeri, M. A. (1977). Nev‘î Divan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları 2160, xx+607 s.
• Uludağ, S. (2002). “Kevn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 25, 343.
• Üst, S. (2012). Edirneli Nazmî Dîvânı İnceleme Metin. Kültür ve Türizm Bakanlığı Kültür Eserleri: 504 (e-kitap)
• İnternet: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10604,edirneli-nazmi-divani-sayfa-1-