ANKARA (MERKEZ) CAMİ ve MESCİTLERİNDEKİ AHŞAP TAVAN GÖBEKLERİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 8, 71 - 101, 04.12.2016

Demet Taşkan

Öz

Anadolu’da Türk Süsleme Sanatları içerisinde ayrı bir önem taşıyan ahşap tavan
göbeklerini, Ankara Cami ve Mescitlerinin günümüze ulaşabilmiş seçkin eserlerinde
görmek mümkündür.
Ankara kent merkezindeki 12. yüzyılın sonuna tarihlenen bir, 15.yüzyıl’a ait
üç, 17.-18. yüzyıldan sekiz, 20. yüzyıldan ise üç adet olmak üzere toplam on beş adet
caminin sanat değerine sahip tavan göbeği olduğu anlaşılmaktadır. Bu cami ve
mescitlere dair çeşitli yayınlardaki kısa bilgiler dışında, bu konuyla ilgili doğrudan bir
çalışma bulunmamaktadır.
Çalışmamızda tavan göbeklerimizin yer aldığı bu on beş adet cami ve
mescidin her birinin kısa mimari tanımı yanında, esas itibariyle tavan göbeklerinin
süslemeleri ve diğer özellikleri detaylı bir şekilde tanıtılacaktır. Ayrıca Ankara’daki
cami ve mescitlerde yer alan tavan göbeklerinin tespit edilmesi, yapım ve süsleme
özelliklerinin tahlil edilerek sanat tarihi bakımından irdelenmesi ve Türk Sanatı
itibariyle yerinin belirlenmesi hedeflenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Ankara, Cami, Mescit, Ahşap, Tavan Göbeği

WOODEN CEILING CENTRE-PIECES IN ANKARA (CENTER) MOSQUES AND MASJIDS

Öz

It is possible to see the wooden ceilin centre-pieces, which carry a specific importance
among the Anatolian Turkish decorative arts, at the mosques and masjids, which are
still remaining today, in Ankara.
15 mosques, 1 from the end of the 12th century, 3 from 15th century, 8 from 17th-18th
century, and 3 from 20th century at the city center in Ankara, have tavan göbeği with
an artistic value. Aside from some short information about these mosques and masjids,
in various publications, there are no direct studies.
Within this study, besides short architectural description of these 15 mosque and
masjids with wooden ceiling centre-pieces, the decoration and other features of the
wooden ceiling centre-pieces will be introduced in details. Also, locating the wooden
ceiling centre-pieces at the Ankara mosques and masjids, analyzing them from the
point of art history view and determining its place among the Turkish art will be
objected. 

Anahtar Kelimeler

Ankara, Mosque, Masjid, Woodwork, Ceiling centre-piece

Kaynakça

• Akar, A., Keskiner C. (1978). Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif, Tercuman Sanat ve Kültür Yayınları, İstanbul.
• Akgün, N. (1996). Burası Ankara, Ankara Kulübü Yayınları, Ankara.
• Akok, M. (1951). Ankara’nın Eski Evleri, Ankara Etnografya Müzesi Yayınları, Ankara.
• Akok, M. (1946). Kastamonu’nun Kasaba Köyünde Candaroğlu Mahmut Bey Camii, Belleten, Sayı. X, ss.293-301.
• Akok, M., Gökoğlu A. (1946). Eski Ankara Evleri, Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara.
• Anonim. (1967). Ankara İl Yıllığı, Ankara.
• Arık, R. (1973). Batılılaşma Dönemi Türk Mimarisi Örneklerinden Anadolu’da Üç Ahşap Cami, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Arık, R. (1975). Resimli Türk Evlerinden İki Örnek, Sanat Dünyamız, Ankara, ss.7-14.
• Arslan, H. (2005). Osmanlı Mimarisinde Ahşap Tavan Göbekleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Aytaçoğlu, L. Z. (1993). İstanbul Lale Devri Mimari Bezemesi (1703-1730), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Bakır, S. T. (1999). İznik Çinileri ve Gülbenkyan Koleksiyonu, Kültür Bakanlığı Yayıları, Ankara.
• Bayrak, O. (1982). Türkiye Tarihi Yerler Kılavuzu, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Beşbaş, N. vd., (1983). Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, C.I (İlaveli II Baskı), Ankara.
• Boran, A. (2000). Anadolu’daki İç Kale Camii ve Mescidleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Bozer, R. (1990). Kula’da Türk Mimarisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Demiriz, Y. (1988). 16.yy. Türk Süsleme Sanatında Naturalist Akımın Gelişmesi. Mimar Sinan Dönemi Türk Mimarlığı ve Sanatı, ss.103-105.
• Demiriz, Y. (1988). Mimar Sinan’ın Yapılarında Kalem İşleri, VI. Vakıf Haftası Kitabı, ss. 315-324.
• Demiriz, Y. (2004). İslam Sanatında Geometrik Süsleme, Yorum Sanat Yayınları, İstanbul.
• Derman Ç., Birol, İ. (2015). Türk Tezyini San’atlarında Motifler, Kubbealtı Yayını, İstanbul.
• Erken, S. (1971). Burdur’da Eski Bir Türk Evi, Önasya, Sayı. 7, ss. 10-11.
• Ersoy, A. (1993). 14.-15.yy. Osmanlı Ağaç İşçiliği, Atatürk Eğitim Fakültesi Yayını, İstanbul.
• Eyice, S. (1922). 1859 Yılında Ankara’da Bir Alman Seyyahı, Ankara Dergisi, Sayı.1, ss.11-15.
• Keskiner, C. (2011). Türk Süsleme Sanatlarında Stilize Çiçekler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Konyalı, İ. H. (1978). Ankara Camileri, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Mübarek, G. (1341). Anadolu Türk Asar-ı Mahkukatı Tatbiatına Esas Umumi Bir Nazır Ankara Kabristanlar, Mescitler Camiler, Devlet Matbası, İstanbul.
• Nemlioğlu, C. (1989). 15,16,17.Yüzyıl Osmanlı Mimarisinde Kalem İşleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Öney, G. (1978). Anadolu Selçuklu Mimarisinde Süsleme ve El Sanatları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Öney, G. (1971). Ankara’da Türk Devri Dini ve Sosyal Yapıları, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Öz, T. (1944). Tavanlarımız, Güzel Sanatlar Dergisi. Sayı.5, ss. 29-38.
• Tunçer, M. (1985). Ankara Kent Dokusu Koruma ve Geliştirme Planlama Çalışmaları, İslam Mimari Mirasını Koruma Konferansı Bildirileri, ss. 209-213.
• Uysal, Z. (2001). Ankara Mescitlerinde Kalem işi Süslemeler (14-15.yüzyıl), Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale.
• Ünver, S. (1962). Edirne’de Mimari Eserlerimizdeki Tabii Çiçek Süslemeleri Hakkında, Vakıflar Dergisi, Sayı. V, ss. 15-17.
• Ünver, S. (1967). Çiçek Tarihimizde Türk Karanfilleri, Türk Etnografya Dergisi, Sayı. 9, ss. 5-7.