FARABİ VE DİL BİLİMİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 8, 296 - 304, 04.12.2016

Naile Ağababa

Öz

İslam Hilafetine dahil olan ve ortak bir din – İslam dini etrafında birleşen
Yakın ve Ortadoğu, Orta Asya ve Kafkas halkları ortaçağdan günümüze kadar dünya
uygarlığına kültürün, bilimin ve güzel sanatların gelişmesini sağlayan önemli katkıda
bulunmuşlardır. Bilim adamları, filozof ve şairlerin parlak bir kuşağı üretim alanlarını
genişletmiş ve bu dönemde birçok bilimsel ve edebi eserler yaratılmıştır. Bu eserlerin
çoğu günümüze kadar değerini yitirmemiştir. Arap Hilafetine dahil olan ülkeler
arasında ekonomik ve idari ilişkilerin güç kazanması, kültürün gelişmesinde büyük rol
oynamış ve bunun sonucu olarak, Hint, Orta Asya, Kafkas, İran, Mezopotamya, Mısır,
Yunan-Rum kültürleri önemli ölçüde birbirlerini etkilemişler. XI yüzyılda Hilafet
parçalanmaya başlamış ve Orta Asya, İran, Kuzey Afrika’nın topraklarında bağımsız
feodal devletleri ortaya çıkmıştır. Kültürel gelişme süreci bu yeni kurulmuş devletlerde
birkaç yüzyıl büyük bir hızla devam etmiştir.
Filoloji, leksikoloji, stilistik( biçembilim), şiir, mimarlık, müzik, hattatlık,
dekorasyon ve süsleme sanatı gibi sanat ve bilim dalları önemli oranda gelişme
kaydetmiştir.
Araştırdığımız dönemde Yakın ve Orta Doğu ülkelerinde bilimin çeşitli
alanlarında: felsefe, sosyal bilimlerde eserlerin ve mimarlık abidelerinin ortaya çıkması
kültürel hayatın sürekli yükselişinin göstergesi idi. Bu dönem Kindi, Zekeriya Razi,
Farabi, İbn Sina, Biruni, Mahmud Kaşgari, Buhari, Firdevsi, Rudeki, Nizami, Cahiz,
el- Mearri gibi ansiklopedik bilgiye sahip bilim adamlarının, dehaların ve şairlerin
dönemi oldu. Farabi felsefe, mantık ve teolojiyle beraber dil bilimi konusunda da
yenilikçi düşünceleriyle dikkati çeken bilim adamlarındandır. 

Anahtar Kelimeler

Dil bilim, Farabi, Felsefe, Sosyal Bilimler, Ortaçağ, Mantık

FARABI AND LINGUISTICS

Öz

Included in the Islamic Caliphate and a common religion – Near and Middle
East united around Islam, Central Asian and Caucasian peoples contributed
significantly to enabling the development of culture, sciense and the arts to the world
civilization from the Middle Ages to the present. Brilliant generation of scientists,
philosophers, poets expanded their creativity and created many scientific and literary
works duaring this period. Most of this works hasn’t lost its value today. The wining
power in econımic and administrative relations between the countries involved in the
Arap Caliphate has played a major role in civil development, and as a result various
cultures, Indian, Central Aaia, the Caucasus, Iran, Mesopotamia, Egypt, Grese- Creek
cultures have siğnificantly affect each other. XI century began Caliphate fragmentation
and in the territory of Central Asia, Iran, North Africa has emerged independent feudal
state. Cultural development process in this newly created state has continued for
several ceturies at a great pace.
Arts and sciences as philology, lexicology, stylistic, poetry, architekture,
music, calligraphy decorative arts had recorded significant progress.
In the period under investigation in the Near East countries in various fields of
science: philosophy, the emergence of the works in the social science and architectural
monuments were indicative of the spiritual life. This period was the era of Kindi,
Zakatia Razi, Farabi, Avicenna, Biruni, Mahmud Kaşgari, Buhari, Ferdousi, Rudeki,
Nizami, Jahiz, el- Mearri, the ensyclopedic knowledge of scientists and poets. 

Anahtar Kelimeler

Linguistics, Farabi, Philosophy, Social Sciences, Middle Age, Logic

Kaynakça

• AĞABABA, N.(2006) Ortaçağ Türk Dil Bilim Adamları. Ahenk yayınları.
• AL-FARABİ (1970) Filosofskiye traktatı. Alma- Ata.
• HAYRULLAYEV M.M. (1982) Abu Nasr al-Farabi. Moskova: Nauka.
• KAFUROV B. G. KASIMCANOV A. X. (1975) Al –Farabi v istorii kulturı. Moskova.
• KARAYEV N. (1975) O sofistike, Aristotel i al-Farabi . Moskva: Nauka.
• KRAÇKOVSKİY İ. Y. (1957) İzbrannıye soçineniya, M.,- L., t. 2,4.