ÖRGÜT İKLİMİ VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİ: KALKINMA BAKANLIĞI ÖRNEĞİ

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 9, 48 - 66, 05.01.2017

Enver Aydoğan , Evren Dinçer

Öz

İşletmelerin günümüz yoğun rekabet koşulları altında varlıklarını sürdürebilmeleri
örgütsel etkinlik ve verimliliği ön plana çıkartmaktadır. İşletmelerde, etkinlik ve
verimliliği sağlamanın araç ve yöntemlerine ilişkin özellikler örgütten örgüte
farklılıklar gösterebilmektedir. Yapılan akademik araştırmalar, bu özelliklerin neler
olduğu/olabileceği üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu kapsamda, örgütsel yapı ve işgören
davranışına ilişkin yapılan araştırmalara dayanılarak, örgüt iklimi ve örgütsel
vatandaşlık davranışı gibi özelliklerin örgütlerin etkinlik ve verimliliğine pozitif yönde
katkılar sağladığını göstermiştir. Bu yönüyle, örgüt ikliminin, işgörenler tarafından
sergilenen örgütsel vatandaşlık davranışlarıyla olan ilişkinin tespiti, yöneticiler için
insan kaynakları politikaları oluşturma sürecinde büyük önem taşımaktadır. Bu
çalışmanın konusu, örgüt iklimi ve boyutlarının işgörenler tarafından sergilenen
örgütsel vatandaşlık davranışı boyutları arasında bir ilişki olabileceği düşüncesinden
hareketle belirlenmiştir. Araştırmada örgüt iklimi ve alt boyutları bağımsız değişken
olarak ele alınırken, örgütsel vatandaşlık davranışı bağımlı değişken şeklinde ele
alınmıştır. Veriler Ankara ilinde bulunan Kalkınma Bakanlığı’nda basit tesadüfi
örneklem yöntemiyle belirlenen katılımcılardan anket yoluyla toplanmıştır. Araştırma
yapılan kurumda dolu kadro sayısı 456’dır. Mevcut personelin yurt içi ve yurt dışı
görevlendirmeler, izinler vb. nedenlerle 300 kişiden oluştuğu tespit edilmiştir.
Anketlerin 159 tanesi geriye dönmüş ve değerlendirmeye alınmıştır. anketlerin geri
dönüş oranı % 53 ve örneklem sayısı evrenin %34,8’ i şeklinde hesaplanmıştır.
Araştırmada, Podsakoff ve arkadaşları (1990) tarafından geliştirilen örgütsel
vatandaşlık davranışı ölçeği ve Litwin ve Stringer (1968) tarafından geliştirilen örgüt
iklimi ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın analizi SPSS 17.0 programıyla yapılmış,
ilişkiye yönelik kurulan hipotezler test edilmiş ve örgüt iklimi ile örgütsel vatandaşlık
davranışları arasında pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır (r= 0.475; p< .05). 

Anahtar Kelimeler

Örgüt İklimi, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, İnsan Kaynakları, Kamu Kurumu

THE RELATIONSHIP BETWEEN ORGANIZATIONAL CLIMATE AND ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIOR: THE CASE OF MINISTRY OF DEVELOPMENT

Öz

Businesses ability to survive under today’s intense competition conditions features
organizational effectiveness and efficiency. Businesses can vary in terms of
characteristics related to the tools and methods to ensure the effectiveness and
efficiency. Academic researches focus on these characteristics, what they are and what
they may be. In this context, based on the research conducted regarding the
organizational structure and employee’s behavior have been showed that features such
as organizational climate and organizational citizenship behavior contribute to
organizational effectiveness and productivity. In this aspect, identifying the relationship
between organizational climate and organizational citizenship behavior is crucial for
managers through the process of creating human resources policies. The topic of the
study is determined in contemplation of the possible relationship that may exist
between organizational climate and its sub dimensions and organizational citizenship
behavior of employees and its sub dimensions. In the research organizational climate
and its sub dimensions are considered as independent variables while organizational
citizenship behavior is the dependent variable. Data was collected from respondents
determined by simple random sampling method via questionnaire in Ministry of
Development in Ankara. The number of the employees consists of 456 in the
institution. According to the domestic and foreign assignments and annual leaves
current number composes of 300 employees. 159 questionnaires were collected and
analyzed. Survey response rate is 53 % and the sample is composed as % 34,8 of the
population. Organizational Citizenship Behavior Scale developed by Podsakoff et al
and Organizational Climate Scale developed by Litwin et al were used. Analysis were
conducted by SPSS 17.0, hypotheses were tested and a positive correlation between
organizational climate with organizational citizenship behavior was found (r= 0.475;
p< .05). 

Anahtar Kelimeler

Organizational Climate, Organizational Citizenship Behavior, Human Resources, Public Institution

Kaynakça

• Acar, A. Z. “Örgütsel Yurttaşlık Davranışı: Kavramsal Gelişimi İle Kişisel ve Örgütsel Etkileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1), 2006, s.1-14.
• Aliei, M., Ashrafi, B., Aghayan, S. “Studying The Relationship Between Organizational Citizinship Behavior And Knowledge Sharing (Case study Knowledge-Based Organizations)”, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research In Business July, Vol.3, No.3, 2011, p.341-348.
• Bakan, İ., Büyükbeşe, T., Bedestenci, H. Ç. Örgüt Sırlarının Çözümünde Örgüt Kültürü Teorik ve Ampirik Yaklaşım, İstanbul: Aktüel Yayınları, Ağustos, 2004.
• Basım, N. H., Şeşen, H. “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 61, Sayı 4, 2006, s.83-102.
• Bingöl, D., Naktiyok, A., İşcan, Ö. F. “Dönüştürücü Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi”, Afyon, 11. Ulusal Yönetim Organizasyon Kongresi, 22-24 Mayıs 2003.
• Bolat, T. Dönüşümcü Liderlik Personel Güçlendirme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi, Ankara, Detay Yayıncılık, 2008.
• Can, H. Organizasyon ve Yönetim, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1999, s.213.
• Çelik, M. Örgüt Kültürü ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı-Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yayımlanmış Doktora Tezi, 2007, s.1-294.
• Davis, T. R. V. “Open-book management, its promise and pitfalls”, Organizational Dynamics, Winter, USA, 1997, p.7-20.
• Demirci, K., Erbaş, A. ve Giderler Atalay, C. “Üniversite Öğrencilerinin STK’lara Katılım Potansiyellerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Boyutlarından Sivil Erdem Boyutu Çerçevesinde İncelenmesi”, Journal of Azerbaijani Studies, 2009, s.752-767.
• Dick, R. V., Daan, V. K., Kerschreiter, R., Hertel, G. ve Wieseke, J. “Interactive Effects Of Group And Organizational Identification on Job Satisfaction And Extra-Role Behavior”, Journel of Vocational Behavior, 72, 2008, p.388-399.
• Farh, J.L., Zhong, C.B., Organ, D. W. “Organizational Citizenship Behavior In The People’s Republic Of China”, Organization Science, Vol.15, No.2, 2004, p.241-253.
• Greenberg, J. ve Baron, R. A. Behavior in Organizations, 7th Edition, New Jersey:Prentice-Hall, 2000, p.372.
• Heyart, B. The Role Of Organizational Climate And Culture in Service Encounters, A Dissertation Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy, Wayne State University, 2011, s.1-172.
• Johnson, J.J. “Differences In Supervisor And Non-Supervisor Perceptions Of Quality Culture And Organizational Climate”, Public Personnel Management; Spring, 29, 1, 2000, p.119-128.
• Kelner, S. “Managing the Climate of TQM Organization”, Center for Quality of Management Journal, 7.1, 1998, p.46-61.
• Latham, G. P., Skarlicki, D. P. “Criterion-Related Validity of the Situational and Patterned Behavior Description Interviews With Organizational Citizenship Behavior”, Human Performance, Vol. 8, No: 2, 1995, p.69.
• Neşe, S., Basım, H. N., Şeşen, H. “Örgütsel Vatandaşlık Davranışında Adalet Algısının Öncüllük Rolü”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:41, Sayı:4, 2008, s.79-100.
• Organ, D. W. Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome, Lexington Books, MA, Lexington, 1988, p.4-25.
• Organ, D. W. ve Konovsky, M. “Cognitive Versus Affective Determinants of Organizational Citizenship Behavior”, Journal of Applied Psychology, 74 (1), 1989, p.157-164.
• Podsakoff, P. M., Mackenzie, S. B., Painei J. B., Bachrach, D. G. “Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review Of The Theoritical And Empirical Literature And Suggestions For Future Research”, Journel of Management, 26 (3), 2000, p.513-563.
• Rideout, L. H. Employee Commitment: An Examination of The Relationships Among Organizational Commitment, Occupational Commitment, And Organizational Citizenship Behavior in Human Resource Professionals” A Dissertation Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy, Capella University August 2010, s.1-146.
• Ryan, J. J. “Moral Reasoning As A Determinant Of Organizational Citizenship Behaviors: A Study In The Public Accounting Profession”, Journal of Business Ethics, Vol.33-3, 2001, p.233-244.
• Samancı, S. Örgütsel İklim Ve Örgütsel Vatandaşlık, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2006, s.1-76.
• Silva, S., Lima, M. L., Baptista, C. “OSCI: An Organizational And Safety Climate Inventory”, Safety Science, 42, 2004, p. 205-220.
• Turnipseed, D. L. “Are Good Soldiers Good? Exploring The Link Between Organization Citizenship Behavior And Personal Ethics”, Journal of Business Reserach, S.55, USA, 2002, p.1-15.
• Tutar, H., Altınöz, M. “Örgütsel İklimin İşgören Performansı Üzerine Etkisi: Ostim İmalât İşletmeleri Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65-2, 2010, s.195-218.
• Üngüren, E., Doğan, H. “Farklı Meslek Gruplarındaki Çalışanların Örgüt İklimi Algılamaları Ve Alanya Başkent Hastanesi’nde Bir Araştırma”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 11/ 2, 2009, s.41-58.