SAĞLIK SEKTÖRÜNDE BÖLGELER ARASI ETKİNLİĞİN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 10, 280 - 300, 04.05.2017

Mehmet Öksüzkaya

Öz

Bu çalışmanın kapsamı doğrultusunda, Sağlık Bakanlığı'nın her yıl düzenli olarak
yayınladığı İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS-1) kullanılarak Türkiye;
Akdeniz, Batı Anadolu, Batı Karadeniz, Batı Marmara, Doğu Karadeniz, Doğu
Marmara, Ege, Güneydoğu Anadolu, İstanbul, Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu
ve Orta Anadolu olmak üzere 12 farklı bölgeye ayrılmıştır. Araştırmanın temel amacı,
coğrafi bölgelere göre Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerin etkinlik ve verimliliğinin
değerlendirilmesidir. Etkinliğin ölçümü için parametrik olmayan Veri Zarflama Analizi
(VZA) tekniği kullanılması düşünülmektedir. Veri zarflama analizi çerçevesinde,
ölçeğe göre değişken getiri (BCC) modeli kullanılarak bölgeler bazında farklılıklar
değerlendirilecektir. Etkinlik ölçümünde kullanacağımız girdiler; uzman hekim,
pratisyen hekim, ebe ve hemşire sayıları ile yatak sayıları iken, ameliyat sayısı ve yatan
hasta sayısı ise çıktı olarak kullanılması planlanmaktadır. Elde edilen sonuçlara göre
hangi bölgelerin etkin hangi bölgelerin etkin olmadığı tespit edilerek, etkin olmayan
bölgeler için potansiyel iyileştirme önerileri geliştirilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sektörü, Etkinlik, Veri Zarflama Analizi

EXAMINING THE EFFECTIVENESS AMONG REGIONS IN THE HEALTH SECTOR

Öz

In line with the scope of this study, Turkey is divided into 12 different regions,
including Mediterranean, Western Anatolia, Western Black Sea, West Marmara,
Eastern Black Sea, Eastern Marmara, Aegean, Southeastern Anatolia, Istanbul,
Northeastern Anatolia, Middle East Anatolia and Central Anatolian by using
Nomenclature of Units for Territorial Statistics (NUTS) published regularly each year
by the Ministry of Health. The main objective of the study is to evaluate the
effectiveness and efficiency of hospitals affiliating the Ministry of Health by
geographic region. To measure the effectiveness, it is considered that Nonparametric
Data Envelopment Analysis method is used.

Within the framework of Data Envelopment Analysis, the differences on a regional
basis are evaluated by utilizing from Variable Return to Scale (BCC). While the inputs
variables used in measuring for efficiency are specialist physician, general practitioner,
the number of midwives with nurses and beds, the output variables are the number of
operations and patients. On the base of results obtained, by establishing which regions
are effective or not, potential improvement suggestions are developed for the
ineffective regions. 

Anahtar Kelimeler

Health Sector, Efficiency, DEA

Kaynakça

• Aktan, C. C. ve Işık, K. (2007) Sağlık Hizmetlerinin Sunumu ve Alternatif Yöntemler http://www.canaktan.org/ekonomi/saglik-degisim-caginda/pdf-aktan/sunumalternatif.pdf,adresinden (21.07.2015). alınmıştır.
• Altan, Ş., Atan, M. ve Kızılkaya, S. (2015). Genel Sağlık Durumunu Etkileyen Faktörlerin Chaid Analizi Yöntemi ile İncelenmesi, ODTÜ Örneği. NWSA – Social Science 10(3): 92-106.
• Altan, Ş., Atan, M. ve Tokpınar, S. (2015). Sektörel Etkinlik Ölçümü: Girdi Çıktı Tablosu ve Veri Zarflama Analizi ile Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2): 214-234.
• Avkiran, N. K., and Rowlands, T. (2008). How to Beter Identify the True Managerial Performance: State of the Art Using DEA. Omega The International Journal of Management Science, 36(2), 317-324.
• Appa, G., and Williams, H. P. (2006). A New Framework for the Solution of DEA Models. European Journal of Operational Research, 172(2), 604-615.
• Ayanoğlu, Y., Atan, M., ve Beylik, U. (2010). Hastanelerde Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemiyle Finansal Performans Ölçümü ve Değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 1(2): 40-62.
• Aydemir, Z. C. (2002). Bölgesel Rekabet Edebilirlik Kapsamında İllerin Kaynak Kullanım Görece Verimlilikleri: Veri Zarflama Analizi Uygulaması. Devlet Planlama Teşkilatı Uzmanlık Tezi, Yayın No:2664, Ankara.
• Aytekin, S. (2011). Yatak İşgal Oranı Düşük Olan Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin Performans Ölçümü: Bir Veri Zarflama Analizi Uygulaması. Uludağ Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1): 113-138.
• Bal, V. ve Bilge, H. (2013). Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2): 1-14.
• Bayraktutan, Y., Arslan, İ., ve Bal, V. (2010). Sağlık Bilgi Sistemlerinin Hastane Performanslarına Etkisinin Veri Zarflama Analizi ile İncelenmesi: Türkiye’deki Göğüs Hastalıkları Hastanelerinde Bir Uygulama. Gaziantep Tıp Dergisi, 16(3): 13-18.
• Bayraktutan, Y. ve Pehlivanoğlu, F. (2012). Sağlık İşletmelerinde Etkinlik Analizi: Kocaeli Örneği”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(23): 127-162.
• Cooper, W. W., Seiford, L. M., and Tone, K. (2002). Data Envelopment Analysis, New York: Kluwer Academic Publishers, 1-318.
• Çakmak, M., Öktem, M. K., ve Ömürgönülşen, U. (2009). Türk Kamu Hastanelerinde Teknik Verimlilik Sorunu: Veri Zarflama Analizi Tekniği ile Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Kadın Doğum Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(1): 1-36.
• Çelik, T. ve Esmeray, A. (2014). Kayseri’deki Özel Hastanelerde Maliyet Etkinliğinin Veri Zarflama Metoduyla Ölçülmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(2): 45-54.
• Çolak, Ö. F. ve Altan, Ş. (2002). Türkiye’deki Özel ve Kamu Bankaları için Bir Uygulama. İktisat işletme ve Finans Dergisi, 17(196), 45 -55.
• Güçlü, A. (1999). Türk Silahlı Kuvvetleri Hastanelerinde Teknik Verimlilik Ölçümü: Veri Zarflama Analizi Uygulaması Genel Kurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Hizmetleri Yönetimi Bilim, Dalı, Doktora Tezi, Ankara
• Güleş, H. K., Öğüt, A., ve Özata, M. (2007). Sağlık İşletmelerinde Örgütsel Etkinliğin Arttırılmasına Yönelik Veri Zarflama Analizine Dayalı Bir Uygulama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1): 69-82.
• Gülsevin, G. ve Türkan, A. H. (2012). Afyonkarahisar Hastanelerinin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(2): 1-8.
• Güran, M. C. ve Cingi, S. (2002). Devletin Ekonomik Müdahalelerinin Etkinliği. Akdeniz İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3): 56-89.
• İnan, A. E. (2000). Banka Etkinliğinin Ölçülmesi ve Düşük Enflasyon Sürecinde Bankacılıkta Etkinlik. Bankacılar Dergisi, (34), 82-96.
• Kutlar, A. ve Kartal, M. (2004). Cumhuriyet Üniversitesinin Verimlilik Analizi: Fakülteler Düzeyinde Veri Zarflama Yöntemiyle Bir Uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(8): 49-79.
• Özata, M. ve Sevinç, İ. (2010) Konya’daki Sağlık Ocaklarının Etkinlik Düzeylerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 24(1): 77-87.
• Özden, Ünal. H. (2008). Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2): 167-185.
• Sevimli, Ö. (2013). Sağlık Kurumlarında Veri Zarflama Analizi Tekniği ile Verimlilik Analizi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Sueyoshi, T., and Sekitani, K. (2005). Returns to Scale in Dynamic DEA. European Journal of Operational Research, 161(2),536-544.
• T.C.Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikler Yıllığı (2013), http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-97020/h/saglik-istatistik-yilligi-2013.pdf, adresinden (22.07.2015) alınmıştır.
• Temür, Y. ve Bakırcı, F. (2008). Türkiye’de Sağlık Kurumlarının Performans Analizi: Bir VZA Uygulaması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3): 261-281.
• Temür, Y. (2010). İllerin Gelişmişlik Derecelerine göre Hastanelerin Etkinlik Analizi. Uludağ Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2): 1-22.
• Yeşilyurt, C. ve Alan, M. A. (2003). Fen Liselerinin 2002 Yılı Göreceli Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemi ile Ölçülmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 4(2): 91-104.