SON SADRAZAM AHMET TEVFİK PAŞA

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 14, 451 - 468, 07.09.2018

Hatice Çelik

Öz

Tevfik Paşa,
Osmanlı bürokrasisine en alt makamdan başlayarak en yüksek makama kadar ulaşmış
ve bu makamın son sadrazamı olarak tarihe geçmiştir. Her zaman zor zamanların
adamı olarak tercih edilmiş ve gerek o dönem içinde siyasi oluşumlara girmemesi
ile tarafsız bir kimliğinin olması gerekse tecrübesinden dolayı daha çok
yatıştırıcı bir etkisi olacağı düşünülerek sadrazamlık görevine getirilmiştir. İlk
sadrazamlığı 31 Mart Olayları sırasında olmuş ancak ülkenin içinde bulunduğu
kargaşa ortamı içinde gerek siyasi gerek askeri bir varlık gösterememiştir.  Daha sonra İngiltere’ye Londra Büyükelçisi
olarak atanmış ve I. Dünya Savaşı başlayana kadar bu görevi sürdürmüştür. I.
Dünya Savaşı başladıktan sonra ülkeye çağrılan Tevfik Paşa, ikinci
sadrazamlığına Mondros Antlaşmasının imzalanmasının hemen ardından getirilmiştir,
fakat bundan tam iki gün sonra düşman donanmaları başkentin boğazına demir
atmışlardı. Oldukça sıkıntılı ve zor geçen bir dönemin ardından istifa ederek
yerini Damat Ferit Paşa’ya bırakmıştı. Sevr’in imzalanmasının ardından istifa
edip ülkeyi terk eden Damat Ferit Paşa’nın ardından tekrar sadrazam olarak son
Osmanlı kabinesini kurdu. Ancak İtilaf Devletlerinin I. İnönü Savaşının
ardından hem İstanbul hükumetini hem de TBMM’yi Londra’ya barış konferansına
davet etmesi üzerine Saltanat kaldırılmış ve bunun sonucunda da Osmanlı Devlet’i
sona ermiştir.

Anahtar Kelimeler

SADRAZAM, OSMANLI, TEVFİK PAŞA, LONDRA KONFERANSI

Kaynakça

• AKŞİN, S. (2004). İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, c.1, İş bankası Yayınları, İstanbul.
• BALKAYA, İ. S. (2008). “Mütareke Dönemi Asayişin Üç Boyutu”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, s. 41, Ankara, s. 17-34.
• ÇETİN, N. (2012). “Londra Konferansı’nda Ahmet Tevfik Paşa”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, c. 2, s.4, Edirne, s. 107-127.
• ÇETİN, N. (2015). Son Sadrazam Ahmet Tevfik Paşa, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• DANİŞMEND, İ. H. (1972). İzahlı Osmanlı Krolojisi, c.4, Türkiye Yayınevi, İstanbul.
• DANİŞMEND, İ. H. (1961). Sadrazam Tevfik Paşa’nın Dosyasındaki Resmi ve Hususi Vesikalara Göre 31 Mart Vak’ası, İstanbul Kitabevi, İstanbul.
• İNAL, İ. M. K. (1982). Son Sadrazamlar, Maarif Matbası, İstanbul.
• KADRİ, H. K. (1991). Meşrutiyetten Cumhuriyete Hatıralarım, İletişim yayınları, İstanbul.
• KARAL, E. Z. (1999). Osmanlı Tarihi IX, TTK Yayınları, Ankara.
• BEYDİLLİ, K. (1989). “Ahmet Tevfik Paşa”, İslam Ansiklopedisi, c.2, Diyanet Yayınları, s.139-140.
• OKDAY, Ş. (1986). Büyükbabam Son Sadrazam Ahmet Tevfik Paşa, Marsan Matbaacılık, İstanbul.
• OKDAY, Ş. (1988). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Padişah Yaveri İki Sadrazam Oğlu Anlatıyor, Sema Matbaacılık, İstanbul.
• ÖZTUNA, Y. (2005). Devletler ve Hanedanlar, c.2, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ŞİMŞİR, B. N. (1976). Malta Sürgünleri, Milliyet Yayınları, İstanbul.
• TANSEL, S. (1991). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, c. I-III, MEB Basımevi, Ankara.
• TÜRKGELDİ, A. F. (2010). Görüp İşittiklerim, TTK Yayınları, Ankara.
• URAL, S. (2008). “Tevfik Paşa Hükümeti’nin Programı ve Mebusan Meclisi’ndeki Yankıları”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s.1, Kars, s.217-236.