II. WORLD WAR IN YEARS TURKISH AIR INSTITUTION ETIMESGUT AIRPLANE FACTORY (1939-1945)

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 12, 21 - 27, 14.01.2018

Doğan Özer

Öz

With the development of technology World War I and During the National Struggle the importance of
aircraft in wars has been clearly seen. Turkey has given great importance to the air war industry since the first
years of the Republic, In 1928 Kayseri Airplane Factory and in 1936 Nuri Demirag Airplane Factory was
established within the scope of private enterprise. Turkey's activities in this area continued in World War II,
Serious infrastructure even in those difficult conditions of war requiring Turkısh Aır Instıtutıon Etimesgut Aırplane
Factory It was established. Therefore, in order to meet the need for modern warfare and training aircraft during
the war, activities were carried out within national possibilities, so that it is an extremely important in the area
external dependency has been tried to be reduced as much as possible. In this context, the level of Turkish air war
industry and this area of work, THK Etimesgut Aircraft Factory to be examined on the basis of.

Anahtar Kelimeler

THK Etimesgut Aircraft Factory, Turkish air harp ındustry, II. World War

II. DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA TÜRK HAVA KURUMU ETİMESGUT UÇAK FABRİKASI (1939-1945)

Öz

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele dönemlerinde uçakların
savaşlardaki önemi net bir şekilde görülmüştür. Türkiye, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren hava harp
sanayiine büyük önem vermiş, 1928 yılında Kayseri Uçak Fabrikası ve 1936 yılında özel teşebbüs kapsamında
Nuri Demirağ Uçak Fabrikası kurulmuştur. II. Dünya Savaşı’nda da Türkiye’nin bu alandaki faaliyetleri devam
etmiş, savaşın o zor şartlarında dahi ciddi bir altyapı gerektiren Türk Hava Kurumu Etimesgut Uçak Fabrikası
kurulmuştur. Dolayısıyla savaş yıllarında modern harp ve eğitim uçağı ihtiyacını karşılamak amacıyla milli
imkânlar dâhilinde faaliyetler gerçekleştirilmiş, böylece son derece önemli bir alanda dışa bağımlılık mümkün
olduğu kadar azaltılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda savaş yıllarındaki Türk hava harp sanayiinin gelmiş olduğu
düzeyin ve bu alandaki çalışmaların, THK Etimesgut Uçak Fabrikası temel alınarak tetkik edilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

THK Etimesgut Uçak Fabrikası, Türk hava harp sanayii, II. Dünya Savaşı

Kaynakça

• ABD Dışişleri Bakanlığı Arşivi: Central File: Decimal File 867.248, Internal Affairs Of States, Equipment And Supplies., Turkey, Aircraft. Accidents. Landing Fields. Stations., November 29, 1944. Records of the Department of State Relating to Internal Affairs of Turkey, 1930-1944.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• Baş, O. F. (2014). “Türk Uçak Fabrikası ve Polonyalı Mühendislerin Rolü”. Mühendis ve Makina Dergisi, 55 (659), 38-39-41- 42.
• Binark, İ. (2004). Türk Parlamento Tarihi TBMM - VI. DÖNEM (3 Nisan 1939-15 Ocak 1943). (Birinci Cilt). Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları No.: 36, TBMM Basımevi Müdürlüğü, 19-24.
• Demir, A. (1977). Havacılık ve Uzay Endüstrisinin Yapısı, İşleyişi ve Türkiye’de Gelişme Olanakları Üzerinde Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No. 404, 138.
• Deniz, T. (2004). Türk Uçak Üretimi. (Birinci Baskı). Ankara: Ertem Matbaa, 36-38.
• Güleren, K. M., Sülümbaz, M. (2013). “Türk Hava Kurumu Uçak Tasarımları”. Mühendis ve Makina Dergisi, 54 (638), 58-59.
• İmamoğlu, B. (2006). “Cumhuriyet Dönemi Endüstri Mirası Havacılık Sanayi Yapıları”. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Dosya 03, Bülten 45, 54.
• Kline, S. (2002). Türk Havacılık Kronolojisi. (Birinci Baskı). İstanbul: Dönence Yayınları, HAVAŞ, 261.
• Özlü, H. (2013). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türk Hava Harp Sanayiinde Resmi ve Yarı Resmi Teşebbüsler (1925-1950). Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu (8-10 Şubat 2011). Ankara: Ayrıntı Basımevi, 391-399-400.
• Tayhani, İ. (2001). Atatürk’ün Bağımsızlık Politikası ve Uçak Sanayii (1923-1950). Ankara: Türk Hava Kurumu Kültür Yayınları No: 1, 206-208-232-234-235.
• Tuna, E. (2010). Türkiye İktisadi Kalkınma Sürecinde Girişimci Örneği: Nuri Demirağ. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 49.
• Verel, O. (1985). İstikbal Göklerin Gökler Bizimdir. (İkinci Cilt). İstanbul: Türk Hava Kurumu Yayınları: 4, 24-26.
• Yalçın, O. (2009). Türk Hava Harp Sanayii Tarihi 1913-2009. Ankara: Hava Kuvvetleri Komutanlığı Tarihçe Şube Müdürlüğünün 45 Sayılı Yayını, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, 126.
• Yavuz, İ. (2013). 1923’ten 2010’a Türkiye’de Uçak İmalat Tarihi. Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu (8-10 Şubat 2011). Ankara: Ayrıntı Basımevi, 644.
• Yavuz, İ. (2013). “THK Etimesgut Uçak Fabrikası 1939-1950”. Mühendis ve Makina Dergisi, 54 (636), 33-34.